Bankowanie komórek macierzystych z tkanki tłuszczowej

Zacznijmy jednak od początku, czyli liposukcji, potocznie nazywanej odsysaniem tłuszczu. To relatywnie prosty zabieg chirurgiczny. Dzięki nowoczesnym technologiom liposukcja infradźwiękowa N.I.L. lub wodna Body-Jet jest mało inwazyjna i mało uciążliwa, bo przebiega w sposób komfortowy i nie wyłącza z życia na wiele tygodni. 

Na czym polega zabieg? Tkanka tłuszczowa, znacznie bogatsza w komórki macierzyste niż szpik kostny, jest odsysana cienkimi kaniulami. Następnie trafia do specjalnego separatora, a po odpowiednim przygotowaniu może być zamrożona i czekać w banku tkanek, aż okaże się potrzebna. Prawdopodobieństwo, że tak się stanie, jest dość wysokie, ponieważ już dziś komórki macierzyste z tkanki tłuszczowej znajdują zastosowanie w wielu innowacyjnych terapiach medycznych. Z czasem będzie ich więcej.

Główne szlaki medycyny XXI wieku wyznacza biologia molekularna. Terapie genetyczne i komórkowe budzą ogromne nadzieje naukowców oraz wielu chorych. - Mezenchymalne komórki macierzyste już dziś są stosowane w ortopedii, kardiologii, neurologii, onkologii, także dermatologii i medycynie estetycznej, a zakres ich zastosowania z roku na rok sukcesywnie się rozszerza. Terapie komórkowe stanowią obecnie jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi medycyny - wyjaśnia dermatolog z Kliniki Melitus, dr n. med. Maria Noszczyk*, prowadząca badania kliniczne w projekcie naukowym pt. ,,Potencjał terapeutyczny mezenchymalnych komórek macierzystych testowany w próbach klinicznych oraz in vitro - uzasadnienie dla bankowania scharakteryzowanych komórek" w ramach projektu NCBiR Strategmed2. 

Od czasu, gdy w 1968 roku grupa badawcza Alexandra Friedensteina jako pierwsza pobrała ze szpiku kostnego mezenchymalne komórki macierzyste, odkryto ich inne źródła. Dziś najpopularniejsze to krew pępowinowa, miazga zębowa i tkanka tłuszczowa. 

Zdaniem dr n. med. Marii Noszczyk - tłuszcz jest bogatszym, bardziej obfitym i wydajnym źródłem mezenchymalnych komórek macierzystych niż szpik kostny, w dodatku tkanka tłuszczowa daje się znacznie łatwiej pozyskać.

W celu pobrania komórek macierzystych z tkanki tłuszczowej (ADSC, ang. adipose-derived stem cells) wykonuje się liposukcję. To mało inwazyjny zabieg, który polega na chirurgicznym usunięciu tłuszczu z obszarów, gdzie występuje w nadmiarze - brzucha, pośladków, ud. Liposukcja trwa 2-3 godziny i przebiega w silnym znieczuleniu miejscowym. Brak narkozy, co przekłada się nie tylko na komfort okołozabiegowy, lecz także poziom bezpieczeństwa. Głównym celem jest tu wyszczuplenie, wymodelowanie sylwetki, a pobranie komórek macierzystych odbywa się niejako przy okazji, w dodatku relatywnie niskim kosztem. 

Ceny lipofillingu (czyli liposukcji połączonej z przeszczepem autogennego tłuszczu) zaczynają się od 4 000 zł, przy czym trzeba pamiętać, że takie zabiegi przynoszą podwójny efekt. - Współcześnie liposukcja jest zabiegiem o niskiej inwazyjności i wysokiej skuteczności. Pozwala wyszczuplić dany obszar ciała, a pobrany tłuszcz można od razu zastosować do wypełnienia i rewitalizacji tkanek albo też przekazać do banku tkanek i traktować jako polisę zdrowotną na przyszłość, do wykorzystania w różnych terapiach zdrowotnych - zauważa dermatolog z warszawskiej kliniki. 

Mezenchymalne komórki macierzyste stanowią dominujące narzędzie medycyny regeneracyjnej. Są multipotencjalne, a więc mogą różnicować się w komórki innego typu i tworzyć tkankę kości, chrząstek, tłuszczu. Naukowcy doceniają ich wielką plastyczność, a także zdolność do samoodnowy. Co więcej, jak wyjaśnia ekspertka, autologiczna tkanka tłuszczowa wraz z mezenchymalnymi komórkami macierzystymi jest naturalnym materiałem o zerowej immunogenności i prezentuje się jako jedna z lepszych substancji terapeutycznych, która wypełnia ubytki tkankowe, rewitalizuje i odmładza, a przy tym odznacza się wysokim profilem bezpieczeństwa. 

Przeszczepy tkanki tłuszczowej były stosowane już w XIX wieku, głównie w celach rekonstrukcyjnych. Dziś odtwarzanie piersi po mastektomii metodą lipofillingu to jedna ze standardowych procedur w chirurgii onkologicznej. Oczywiście zastosowanie ADCS jest znacznie szersze. Dotyczy z jednej strony zabiegów estetycznych, jak powiększanie piersi i prącia, wygładzanie zmarszczek, ujędrnianie i odmładzanie skóry, a z drugiej zabiegów medycznych.

- Mezenchymalne komórki macierzyste stymulują wydzielanie parakrynnych czynników wzrostu, cytokin i mediatorów angiogennych. Mają silne działanie regeneracyjne, dlatego przynoszą oczekiwaną poprawę w leczeniu blizn i trudno gojących się ran (jak np. stopa cukrzycowa, poparzenia). Ponadto wykorzystuje się je w zabiegach poprawiających jakość wiotkiej i pomarszczonej skóry. ADSC znajdują zastosowanie również w ramach terapii uzupełniającej. Przeszczep tkanki tłuszczowej, wykonany po odmładzających i regenerujących skórę zabiegach laserowych, intensyfikuje ich efekty - tłumaczy dermatolog. 

Komórki macierzyste pochodzące z tkanki tłuszczowej wydają się najlepszą polisą zdrowotną, w jaką warto zainwestować. Stanowią cenny materiał biologiczny, który wkrótce może stać się skutecznym lekiem na różnego typu schorzenia, w tym choroby cywilizacyjne (cukrzycę, choroby Alzheimera i Parkinsona).

Czy ADSC przydadzą się w przyszłości? Szanse na to są dość spore, dlatego jeśli mamy możliwość ich pozyskania i zbankowania, warto z niej skorzystać, np. w ramach programu Life Potential (www.lifepotential.pl). Jak tłumaczy dr n. med. Maria Noszczyk - banki tkanek oferują nie tylko samą opcję mrożenia i przechowywania komórek macierzystych, lecz również usługę ich scharakteryzowania pod kątem potencjału terapeutycznego i przyszłego zastosowania czy to regeneracyjnego, czy też immunomodulacyjnego. Bankując komórki, zapewniamy sobie dostęp do wielu innowacyjnych terapii medycznych, a być może także dajemy szansę na zdrowsze i dłuższe życie. To kluczowy argument przesądzający o tym, aby zbankować komórki macierzyste pobrane podczas liposukcji, chociaż oczywiście każdy tę decyzję musi podjąć sam.

*Dr n. med. Maria Noszczyk - specjalista dermatologii i medycyny estetycznej, założycielka Kliniki Melitus w Warszawie (klinikamelitus.pl), wykładowca w Międzynarodowym Centrum Anty-Aging, jest członkiem Stowarzyszenia Lekarzy Dermatologów Estetycznych oraz European Society for Cosmetic & Aesthetic Dermatology (ESCAD). Autorka książki popularnonaukowej “ ,,Medycyna Piękności" i podręczników z zakresu kosmetologii stosowanej.

Artykuł współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach Programu STRATEGMED2. 

(Numer umowy STRATEGMED2/267976/13/NCBR2015, Tytuł projektu Potencjał terapeutyczny mezenchymalnych komórek macierzystych testowany w próbach klinicznych oraz in vitro - uzasadnienie dla bankowania scharakteryzowanych komórek).