Po Warmii i Mazurach śladami historycznych bitew

Na terenach Warmii, Mazur i Powiśla przez wieki ścierały się wpływy różnych krajów i narodów. Ta burzliwa historia owocowała licznymi starciami zbrojnymi. Dzisiaj najważniejsze z bitew są upamiętniane widowiskowymi inscenizacjami. Trzy największe z nich można obejrzeć pod Grunwaldem, w Lidzbarku Warmińskim i w Giżycku.

Na terenach Warmii, Mazur i Powiśla przez wieki ścierały się wpływy różnych krajów i narodów. Ta burzliwa historia owocowała licznymi starciami zbrojnymi. Dzisiaj najważniejsze z bitew są upamiętniane widowiskowymi inscenizacjami. Trzy największe z nich można obejrzeć pod Grunwaldem, w Lidzbarku Warmińskim i w Giżycku.

Po zamieszkujących te tereny we wczesnym średniowieczu plemionach Prusów do naszych czasów zachowały się liczne stanowiska archeologiczne. Najbardziej znanym z nich jest Truso - w czasach świetności (VIII-X w.) jedna z największych faktorii kupieckich na wybrzeżach Bałtyku, zamieszkiwana przez Prusów i Skandynawów. O tych zamierzchłych czasach przypomina organizowany corocznie Międzynarodowy Festiwal "Wikingowie z Truso w Elblągu" (w 2018 r. odbędzie się 7-8 lipca). W trakcie imprezy publiczność może m.in. zwiedzać obozowisko wikińskich wojów, pływać repliką ich długiej łodzi i oglądać jak ścierają się w boju. Życie dawnego Truso prezentuje stała wystawa w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Elblągu.

Ożywa duch średniowiecza

Zasiedloną przez Prusów krainę w XIII w. podbił zakon krzyżacki, budując warowne zamki, spośród których cześć dotrwała do naszych czasów. Kolejne stulecia zostały naznaczone przez konflikty rycerzy zakonnych z Polską i Litwą, których kulminacją była bitwa pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r. - jedna z największych batalii średniowiecza. Liczące 29 tys. zbrojnych wojska polsko-litewsko-ruskie, dowodzone przez króla Władysława Jagiełłę, pokonały armię krzyżacką, w której walczyło łącznie 21 tys. rycerzy zakonnych, najemników i gości z zachodniej Europy. Dowodzący nią wielki mistrz Ulrich von Jungingen poniósł śmierć w czasie bitwy.

Dziś o tym starciu przypomina największa w Polsce inscenizacja bitwy pod Grunwaldem (14 lipca) - z udziałem pieszych, konnych i artylerii. W widowisku na Polach Grunwaldu uczestniczy ok. 1,5 tys. rekonstruktorów i miłośników średniowiecza z różnych stron świata. Efekt ich wysiłków obserwuje nawet 80 tys. widzów. Inscenizacja jest zwieńczeniem największego w regionie wydarzenia nawiązującego do średniowiecza, czyli corocznego cyklu imprez historyczno-edukacyjnych Dni Grunwaldu (11-15 lipca). W ich ramach odbywają się m.in. emocjonujące turnieje bojowe, jarmark średniowieczny, występy artystyczne.

Kolejną godną polecenia jest inscenizacja bitwy pod Wopławkami, która odbywa się w okolicach Karolewa (19 maja), a upamiętnia pogrom zgotowany w 1311 r. przez wojska krzyżackie litewskim oddziałom księcia Witenesa. Życie w "mrocznych wiekach" można poznawać również podczas Jarmarku Średniowiecznego Gothicum w Mrągowie (1 lipca) i Pikniku Jaćwieskiego w Starych Juchach (4 sierpnia). Dzieje i kulturę tego okresu przybliżają też ekspozycje w Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku i w Interaktywnym Muzeum Państwa Krzyżackiego w Działdowie.

Spośród licznych turniejów organizowanych przez bractwa rycerskie część została ujęta w ramy Rycerskiej Ligi Turniejowej Grunwaldzkiej Akademii Miecza. Poszczególne etapy tej rywalizacji odbędą się w: Wopławkach (19 maja), Kętrzynie (2 czerwca), Nidzicy (7-8 lipca), Działdowie (18 sierpnia), Szczytnie (25-26 sierpnia) i na Polach Grunwaldu (22 września).

Dał nam przykład Bonaparte...

W następnych wiekach region dotykały nowe wojny, szczególnie związane z najazdami szwedzkimi w XVII w. Kolejne działania zbrojne przetoczyły się przez te ziemie na początku XIX w. za sprawą Napoleona Bonaparte. Od początku 1807 r. jego wojska (a wśród nich oddziały polskie pod dowództwem generałów Dąbrowskiego i Zajączka) ścierały się tutaj z armiami pruskimi i rosyjskimi. Ekspozycje dotyczące tego okresu można obejrzeć w Skansenie Miejskim w Dobrym Mieście i w Muzeum w Ostródzie. To ostatnie mieści się w zamku, w którym stacjonował cesarz Francuzów. Z kolei w pałacu w niedalekim Kamieńcu (obecnie w ruinie) Napoleon gościł panią Walewską.

W trakcie kampanii doszło do dwóch dużych bitew na terenach obecnie rosyjskich (Pruska Iławka, Frydland). Mniejsze starcia miały miejsce pod: Morągiem, Jonkowem, Dwórznem, Dobrym Miastem i Lidzbarkiem Warmińskim. W tym ostatnim po obu stronach uczestniczyło łącznie ok. 140 tys. żołnierzy, co czyni je największą batalią okresu napoleońskiego stoczoną na dzisiejszych terenach Polski.

Co roku w Lidzbarku Warmińskim organizowana jest jej inscenizacja - Bitwa pod Heilsbergiem (16 czerwca). Bierze w niej udział ok. 500 rekonstruktorów z Polski i zagranicy, używających historycznej broni i efektownej pirotechniki. Publiczność może też zwiedzać obozowisko rekonstruktorów, uczestniczyć w jarmarku historycznym, zawodach strzeleckich z broni czarnoprochowej i balu historycznym dla mundurowych i cywilów w strojach z epoki.

Wielka Wojna wielkiej twierdzy

Terenów Warmii i Mazur nie oszczędziła też I wojna światowa. Pod koniec sierpnia 1914 r. odpór jednej z atakujących region armii rosyjskich dały wojska niemieckie pod dowództwem generała Hindenburga. W serii starć pomiędzy Działdowem a Olsztynkiem, czyli bitwie pod Tannenbergiem, a następnie podczas bitwy nad jeziorami mazurskimi, Niemcy rozbili lub zmusili do odwrotu dwie armie rosyjskie. Finałem zmagań tej wojny na Mazurach była bitwa zimowa nad jeziorami mazurskimi w lutym 1915 roku, która doprowadziła do ostatecznego wyparcia wojsk rosyjskich z regionu.

W obu ostatnich bitwach ważną rolę odegrała Twierdza Boyen w Giżycku, wybudowana na przesmyku pomiędzy trzema jeziorami w latach 1843-1855. Na jej terenie co roku odbywa się Operacja Boyen (9-12 sierpnia), której kulminacją jest "Bój o Twierdzę Boyen w Giżycku" (11 sierpnia), czyli inscenizacja starć niemiecko-rosyjskich z tego okresu. Bierze w niej udział ok. 300 pieszych i konnych rekonstruktorów w strojach z epoki. Widowisko odbywa się z wykorzystaniem replik broni i pojazdów oraz z użyciem artylerii i efektów pirotechnicznych.

Poza tym w programie imprezy przewidziano m.in. mniejsze rekonstrukcje działań zbrojnych, pokazy wojskowe, defiladę, wystawę sprzętu wojskowego, jarmark militariów. Działają też historyczna poczta i kuchnia polowa, a publiczność może zwiedzać twierdzę z przewodnikiem, w tym muzeum broni w laboratorium prochowym i stajnię z wozownią, gdzie zgromadzono eksponaty związane z przeznaczeniem tego budynku.

W tym roku starcia I wojny zostaną odtworzone również w Parczu koło Kętrzyna podczas Mazurskiego Weekendu Historycznego "Walkiria" (28-29 lipca), którego wcześniejsze edycje były poświęcone II wojnie światowej. Zgromadzeni obejrzą rekonstrukcje epizodów bitwy nad Sommą z wykorzystaniem replik czołgów i samolotów.

Wokół Wilczego Szańca

Szczególnie liczne pamiątki militarne pozostawiła na Warmii i Mazurach II wojna światowa. W lasach i na polach kryją się dziesiątki schronów i umocnień, niektóre nadal w dobrym stanie technicznym. Najbardziej znanymi kompleksami fortyfikacji z tego okresu są: Wilczy Szaniec, czyli Kwatera Główna Wodza III Rzeszy i Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych w Gierłoży, oraz Kwatera Główna Niemieckich Wojsk Lądowych w Mamerkach. Dzieje wojny przybliżają m.in.: ekspozycje w tej ostatniej, Multimedialne Muzeum Obozu Jenieckiego Stalag IB i Historii Olsztynka w Olsztynku, Muzeum Wojska i Wojskowości w Orzyszu, Muzeum Sprzętu Wojskowego w Mrągowie, Mazurskie Muzeum Militariów w Parczu.

Do imprez nawiązujących do tego okresu należy jedyna w swoim rodzaju Walka Czołgów na poligonie koło Orzysza (14 lipca), czyli pozorowana bitwa z wykorzystaniem również współczesnego sprzętu i towarzyszącym jej piknikiem militarnym. Co roku odbywają się także Spotkania Miłośników Trójkąta Lidzbarskiego w okolicach Ornety (październik) z inscenizacją, podczas której rekonstruktorzy posługują się historyczna bronią ręczną i artylerią, a także wykorzystują pojazdy wojskowe stylizowane na okres II wojny.

Kalendarium wydarzeń na Warmii i Mazurach w 2018 r. związanych z historią

  • 19 maja - Bitwa pod Wopławkami w Karolewie
  • 26 maja - Dzień Otwarty Twierdzy Boyen w Giżycku (w ramach Dni Giżycka)
  • 2 czerwca - turniej rycerski (runda RLTGAM*) w Kętrzynie
  • 9 czerwca - V Turniej Rycerski o Włócznię Św. Jerzego w Ostródzie
  • 16 czerwca - Bitwa pod Heilsbergiem w Lidzbarku Warmińskim
  • 29-30 czerwca - Giżyckie Dni Oldtimerów w Giżycku
  • 1 lipca - Jarmark Średniowieczny Gothicum w Mrągowie
  • 1 lipca - Inscenizacja Bitwy pod Prostkami w Prostkach
  • 7 lipca - Giżycko Baroque Festival w Giżycku
  • 7-8 lipca - X Międzynarodowy Festiwal "Wikingowie z Truso w Elblągu" w Elblągu
  • 7-8 lipca - turniej rycerski (runda RLTGAM*) w Nidzicy
  • 11-15 lipca - Dni Grunwaldu na Polach Grunwaldu
  • 14 lipca - Inscenizacja Bitwy pod Grunwaldem na Polach Grunwaldu
  • 14 lipca - Powrót Juranda ze Spychowa w Spychowie
  • 14 lipca - Walka Czołgów. Tradycje i współczesność na poligonie w Orzyszu
  • 20-21 lipca - Festiwal Filmów Historycznych w Kętrzynie
  • 21 lipca - Gala Piosenki i Muzyki Filmowej w Kętrzynie
  • 21 i 28 lipca - Mazurska Defilada Historyczna w Kętrzynie
  • 28-29 lipca - Mazurski Piknik Militarny Walkiria (Somma 1918) w Parczu k. Kętrzyna
  • 4 sierpnia - XII Piknik Jaćwieski w Starych Juchach
  • 9-12 sierpnia - Święto Twierdzy Boyen 2018 w Giżycku
  • 11 sierpnia - Bój o Twierdzę w Giżycku
  • 11 sierpnia - Festiwal Kultury Średniowiecza "Masuria" w Rynie
  • 18 sierpnia - turniej rycerski (runda RLTGAM*) w Działdowie
  • 19 sierpnia - Polacy i Rosjanie 1920. Inscenizacja historyczna w Orzyszu
  • 25-26 sierpnia - turniej rycerski (runda RLTGAM*) w Szczytnie
  • 4 września - Dzień Otwarty Twierdzy Boyen w Giżycku
  • 8-9 września - spektakl historyczny "Od Tannenbergu do Niepodległości. 1914-1920" w Działdowie
  • 22-23 września - Zlot Pojazdów Zabytkowych Mazury 2018 w Giżycku
  • 22 września - Turniej Rycerski "Jesień Średniowiecza" (w tym runda RLTGAM*) na Polach Grunwaldu

* Rycerska Liga Turniejowej Grunwaldzkiej Akademii Miecza

Zobacz też pełne kalendarium imprez na Warmii i Mazurach w tym sezonie

.
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy