Będzin: Ciekawy zarówno nad, jak i pod ziemią
Chociaż Będzin leży zaledwie 12 km od Katowic i jest jednym z najstarszych miast województwa śląskiego, to należy pamiętać, że niewiele łączy go ze Śląskiem. Będzin jest historyczną stolicą regionu Zagłębia Dąbrowskiego, stanowiącego niegdyś część zachodniej Małopolski. Dlatego rodowici mieszkańcy tego miasta na zdanie sugerujące, że mieszkają na Śląsku, zwykle odpowiadają stwierdzeniem: "Tu jest Zagłębie...".
Aby poznać bogatą, ponad 650-letnią historię Będzina warto spędzić w tym miejscu trochę czasu. Dojazd jest w miarę prosty zarówno z południa Polski, jak i od północy. Można dotrzeć autem, a także koleją.
Obowiązkowym punktem zwiedzania jest wizyta na zamku. Zbudowany z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego zamek w Będzinie jest przykładem XIV-wiecznej budowli obronnej.
- Nie wiemy, jak będziński zamek wyglądał w XIV wieku. Obecny wygląd obiekt przybrał po odbudowie w latach 50. XX wieku - opowiada Karolina Stolorz, historyk i przewodnik po zamku. - Najprawdopodobniej w 1358 roku, kiedy miasto było lokowane, zamek już stał. Gościł tutaj sam król Kazimierz Wielki, a kilka wieków później zamek odwiedził król Jan III Sobieski.
Obecnie na zamku znajduje się jeden z oddziałów Muzeum Zagłębia. Na parterze można zobaczyć wystawę z dziejów zamku i miasta, a na pierwszym i drugim piętrze znajduje się bogata kolekcja dawnej broni białej, miotającej, palnej i uzbrojenia ochronnego. Turyści zwiedzający zamek mogą także wejść na okrągłą basztę, skąd rozciąga się wspaniały widok na panoramę Będzina.
Wzgórze zamkowe to przyjazne miejsce relaksu. Oprócz piętnastu "magicznych kręgów" przeznaczonych do odpoczynku, powstały tutaj ścieżki dydaktyczne: Szlak Przyrodniczo-Edukacyjny, ukazujący gatunki drzew oraz Szlak Historyczno-Edukacyjny, prezentujący miniskansen archeologiczny, w skład którego wchodzą trzy zrekonstruowane półziemianki oraz wał obronny.
W sąsiedztwie zamku zlokalizowane jest wejście do będzińskich podziemi, które również stanowią atrakcję turystyczną, cieszącą się sporym zainteresowaniem zwiedzających.
Podziemia wzgórza zamkowego to zespół dwóch połączonych korytarzy wydrążonych w latach 1943-44 przez więźniów na rozkaz niemieckiego okupanta. W czasach II wojny światowej mieściły się tutaj schrony przeciwlotnicze.
W będzińskich podziemiach znajdują się cztery komory wykute w skale oraz korytarze, pełniące obecnie funkcję wystawienniczą. Podziemny spacer z przewodnikiem pozwoli nam dokładnie poznać historię tego miejsca. Dowiemy się tutaj również sporo ciekawych rzeczy na temat XX-wiecznej historii Będzina.
Historycznym miejscem, które również zachwyca swoim wyglądem jest zespół pałacowo-parkowy na Gzichowie (dzielnica Będzina u zachodniego podnóża Góry Zamkowej), znany jako Pałac Mieroszewskich. Barokowo-klasycystyczny pałac został wzniesiony w 1702 roku przez Kazimierza Mieroszewskiego - chorążego Księstwa Siewierskiego - na wzór ówczesnych pałaców francuskich. Jednopiętrowy budynek wiele razy był upiększany i rozbudowywany, w związku z czym ma niejednolity charakter stylowy.
Na jego tyłach znajduje się park z początku XVIII wieku, w którym zachowały się kamienne rzeźby Bachusa i Flory. We wnętrzu pałacu znajdują się zbiory archeologiczne, etnograficzne oraz historyczne. Na parterze możemy zobaczyć stałe wystawy: W łużyckiej osadzie i W średniowiecznym grodzie. Jest także wystawa nawiązująca do kultury Zagłębia Dąbrowskiego, prezentująca wiejską chatę.
Z kolei na piętrze warto zwrócić uwagę na wystrój centralnej sali balowej oraz polichromie w sali myśliwskiej, pokazujące sceny polowań.
Wojciech Lubiński
