Polskie wulkany. Czy mamy się czego obawiać?
Czy w Polsce znajdują się wulkany? Niewiele osób wie, że tak! Na szczęście nie musimy się ich bać, ponieważ od dawna nie są już aktywne. Możemy je za to odwiedzić i zobaczyć na własne oczy. Okazuje się, że jest ich całkiem sporo!
Wulkany fascynują i przerażają jednocześnie. Aktywne, których na świecie jest obecnie około 500, mogą być śmiertelnie niebezpieczne. Kiedy dochodzi do gwałtownej erupcji i wydobycia magmy, materiałów piroklastycznych i gazów. Znany z historii wybuch Wezuwiusza w 79 r. n. e. zniszczył rzymskie miasta: Pompeje, Herkulanum i Stabie.
18 maja 1980 roku miał miejsce najbardziej niszczycielski w skutkach wybuch wulkanu w historii Stanów Zjednoczonych - erupcja Góry Świętej Heleny. Zginęło 57 osób, zostało zniszczonych 200 domów, 47 mostów, 24 km linii kolejowych i 300 km dróg. Badacze wskazują, że Góra Świętej Heleny uwolniła aż 27 tysięcy razy większą energię niż bomba atomowa w Hiroszimie, miała siłę około 400 megaton trotylu.
Od września 2021 trwa także erupcja wulkanu Cumbre Vieja na wyspie La Palma, który wyszedł ze stanu uśpienia. Straty po ponadtrzymiesięcznej erupcji są ogromne i wciąż rosną - jak na razie pokrytych lawą zostało aż 1100 hektarów lądu, żywioł zniszczył także 2700 budynków.
Z drugiej strony, ludzie fascynują się wulkanami, ich nieprzewidywalnością i siłą. W wielu parkach rozrywki czy parkach miniatur powstają ich modele. Ponadto wygasłe wulkany są częstym miejscem odwiedzin turystów.
Czy w Polsce istnieją wulkany? Tak! Ale - na szczęście - nie są to aktywne i nieprzewidywalne góry i "ogniska lawy". Aktywność wulkaniczna w Polsce miała miejsce miliony lat temu, a więc polskie wulkany są już od dawna nieczynne. Nie ma także większych szans na to, że wulkany nagle się obudzą, mimo że w naszym kraju ścierają się płyty tektoniczne.
W Polsce występuje natomiast cały wulkaniczny region nazywany Krainą Wygasłych Wulkanów - znajduje się on w Górach Kaczawskich i na Pogórzu Kaczawskim na Dolnym Śląsku, między Złotoryją a Jelenią Górą.
Największym wulkanem w Polsce jest Ostrzyca Proboszczowicka, która znajduje się w okolicach Złotoryi. Uznaje się go też za najbardziej malowniczy wulkan w Polsce i w związku z tym nazywany jest przez okolicznych mieszkańców "Śląską Fudżijamą" - rzeczywiście, kształt Ostrzycy do złudzenia przypomina najbardziej znany japoński wulkan. Utworzono na nim Obszar Chronionego Krajobrazu Ostrzyca Proboszczowicka. Turyści mogą wejść na wulkan pięknym szlakiem, podziwiając jednocześnie skały bazaltu - to pozostałość po czasach, kiedy wulkan był aktywny.
Innym znanym polskim wulkanem jest Wilcza Góra, która również znajduje się w okolicach Złotoryi. Góra stanowi rezerwat przyrody, ma charakterystyczny szczyt nazywany Wilkołakiem. Podejście do rezerwatu nie powinno sprawiać większych trudności, natomiast wejście na szczyt jest bardzo strome i raczej nie uda się każdemu. Ciekawostką jest fakt, że to właśnie stąd pozyskiwano bazalt, który był potrzebny do budowy Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.
Innym okazałym wulkanem jest Czartowska Skała, która również znajduje się w okolicach Złotoryi. Dzisiaj góra jest pomnikiem przyrody, jednak w latach trzydziestych funkcjonowały na niej dwa kamieniołomy - ze względu na obecność bazaltu. Sprawiło to, że wygląd góry uległ przekształceniu - jednak dzięki temu można dokładnie podziwiać bazaltowe słupy.
Wulkany znajdują się jednak również w innych częściach Polski. Wulkaniczną przeszłość ma chociażby słynna wśród polskich pielgrzymów Góra Świętej Anny. Na jej szczycie znajduje się sanktuarium św. Anny i klasztor franciszkanów. Można tam zobaczyć cudowną figurę świętej Anny Samotrzeciej z XV wieku. Wulkan znajdował się tam ok. 27 milionów lat temu.
Ponadto, na wzgórzu Rataj, niedaleko Myśliborza, znajdują się Małe Organy Myśliborskie - są one bazaltowym czopem wulkanu. W dolinie Białej Wody w Pieninach znajduje się z kolei Skałka Bazaltowa - pomnik przyrody, który powstał dzięki wulkanowi. Zamek w Grodźcu znajduje się natomiast na... szczycie dawnego wulkanu, o czym wie niewielu turystów. Inne wulkany to: Górzec, Wielisławka, Okole, Czerwona Skała, Stożek Wielki, Bazaltowa Góra. Jest co zwiedzać!
Przeczytaj też:
Święta i sylwester w Zakopanem: najpierw pusto, potem 10 tys. za noc?
Podpowiadamy, w którym mieście warto spędzić przyszłoroczny przedłużony weekend
Rośliny, które lubią cień i nie potrzebują słońca. Idealne na jesień i zimę
* * *
Zobacz więcej:
