Rola mediów w procesie wychowania dzieci i młodzieży

Zgodnie z definicją, wychowanie jako proces jest utożsamiane z oddziaływaniem na psychikę i zachowanie człowieka. Przy czym przez oddziaływanie rozumie się szczególnie wywieranie wpływu na zmiany czy przeobrażenia w osobowościach i zachowaniach, zwłaszcza opinii i przekonań o świecie, a także postaw wobec ludzi, samych siebie i wartości. Podążając za ową definicją możemy stwierdzić, że wychowanie jako proces jest związane  z planowanym działaniem człowieka, które ma na celu uzyskanie zmian w osobowości osoby poddanej temu działaniu. Zwłaszcza tych zmian, których pożądamy i chcemy. Nie zapominajmy też o fakcie, że wszyscy, którzy są poddawani temu procesowi (a każdy człowiek jest mu poddawany) także sami doskonalą lub pogarszają swoje działania, zmieniają swoje zachowanie, przekonania i opinie poprzez obserwację otoczenia, które jest im najbliższe. To podążanie za definicją pozwala postawić tezę, że na proces wychowania zarówno dzieci jak i młodzież duży wpływ mają media. Do mediów zalicza się prasę, telewizję, radio oraz Internet. Wszystkie te środki w dzisiejszych czasach są powszechnie dostępne. Sprawiło to, że stały się kolejnym środkiem wychowawczym. Ponadto są także źródłem różnorodnych wiadomości i przeżyć, które wywierają wpływ na rozwijanie zainteresowań i kształtowania postaw (co także zaliczamy do wychowania). Kontakt człowieka z mediami, zwłaszcza młodego, mają na niego istotny wpływ oraz bardzo na niego oddziałują. Szczególnie dotyczy to telewizji i Internetu, gdzie odbiorca może zobaczyć nieznane mu treści i obrazy. Również ważnym powodem, tego jaki wpływ na wychowanie mają media jest fakt, że one nie tylko odtwarzają rzeczywistość, która nas otacza, ale także ją w dowolny sposób kreują, przez co bezpośrednio wpływają na odbiorcę. I to właśnie ten aspekt jest najważniejszy w rzeczywistym zdiagnozowaniu wpływu mediów na proces wychowania.

     W przeszłości jedyny wpływ na wychowanie, a co za tym idzie kształtowanie osobowości człowieka mieli rodzice i nauczyciele. Rodzice świadomość swoich dzieci kształtowani przez bardzo bezpośrednie czynniki: książki, wizyty w teatrze, operze, wspólne spacery i rozmowy. Ważną rolę w wychowaniu odgrywały powszechnie uznawane autorytety moralne, specjaliści w danych dziedzinach oraz opiniotwórcy. Dzięki tym czynnikom, człowiek sam wyrabiał sobie zdanie na każdy temat. Dziś większość rodziców jest pochłonięta pracą zawodową, problemami finansowym i gonitwą za karierą. Konsekwencją tego jest mniej czasu dla dzieci. Nie rozmawiają z nimi, nie spędzają czasu. Dzieci i młodzież, którzy nie wiedzą co ze sobą zrobić, kiedy są pozostawieni sami sobie coraz więcej czasu spędzają przed telewizorem i komputerem. A, że najbardziej podatni na wpływ mediów są dzieci i młodzież, radio, telewizja, Internet i prasa starają się zainteresować te grupy wiekowe swoimi „produktami”. Odznaczają się ciekawymi i interesującymi treściami. Używają różnych form, aby przedstawić konkretne wzory zachowań. Dzięki temu media pozostawiają duży ślad w umyśle dziecka i młodego człowieka, ponieważ skupiają się nie tylko na przekazywaniu informacji, ale także mają wpływ na sferę emocjonalną i moralną. Media dają dzieciom i młodzieży szansę na rozwój osobowości, spostrzegania i poznawania świata oraz rozbudzenie zainteresowań dzięki programom edukacyjnym i rozrywkowym. Środki społeczne przekazu pozwalają także, zwłaszcza dziecku, dostrzec wartości takie jak chociażby tolerancja, pokój czy miłość. Należy jednak pamiętać, że każdy program i prezentowane w nim zachowania są przez jednostkę odbierane indywidualnie. Pozwolę sobie stwierdzić, że telewizja pokazuje wzory do naśladowania, które są przez dzieci (zwłaszcza przez dzieci, w mniejszym stopniu przez młodzież) przejmowane i realizowane w sposobie zachowania, postrzegania i wyrażania się. Niestety uważam, że tylko niektóre programy ukazują najistotniejsze społeczne wartości i idee. Plusem jest jednak, że telewizja wpływa na rozwijanie zainteresowań oraz może być wykorzystywana jako pomoc dydaktyczna w zdobywaniu i uzupełniania wiedzy (mowa nie tylko o teleturniejach, typu „Jeden z dziesięciu” lub „Milionerzy”, ale także o filmach i programach dokumentalnych). Często niektóre programy sprawiają, że młodzież jest zmuszona do refleksji, chce na jakiś temat dyskutować i budzi się w nich własna interpretacja. Takie programy mogą wspierać rodziców i nauczycieli w procesie wychowania. Przygotowują one bowiem dziecko do życia w społeczeństwie. Jednakże media mają też negatywny wpływ na wychowanie. Niektóre programy mogą wywołać stres związany z przeżywaniem losów bohaterów. Warto dodać, że w wielu programach telewizyjnych widać obłudę oraz nałogi. Przedstawiane w nich sceny często ukazują wręcz aspołeczne rzeczy. Pokazują one przemoc, agresję i coraz częściej – także pornografię. W wyniku tego dziecko, które to ogląda może tak się do tego przyzwyczaić, że potem będzie obojętne na ludzką krzywdę lub widok przemocy. Szkoda, że telewizja przedstawia programy nie tylko o charakterze pozytywnym – przecież te adresowane do dzieci i młodzieży mają z założenie charakter wychowawczy. W poruszaniu aspektu roli mediów w procesie wychowania dzieci i młodzieży warto także zwrócić uwagę na prasę młodzieżową. Ma im ona pomagać w rozwiązywaniu problemów, zawierać wskazówki i porady. Te cele bezpośrednio wyzwalają aktywność czytelnika: mogą oni brać udział w konkursach, pisać do gazety pytania na które odpowiedź eksperci czy też opisywać własne historie. Prasa wpływa na zachowanie się człowieka, głównie dzięki utworom czy formom wizualnym. Dzięki temu oprócz roli informacyjnej i rozrywkowej spełnia także rolę wychowawczą. Stały dostęp do informacji i rozrywki zapewnia także radio. Warto wspomnieć także o Internecie. Możemy przyjąć, że jedną z jego zalet jest funkcja dydaktyczna. Inne zalety jest ciężko znaleźć. Dziecko czy młody człowiek, często może być narażone ze strony Internetu na liczne niebezpieczeństwa. Wielce nieprawidłowe zachowania przedstawiają gry, które są przepełnione przemocą. Inne elementy pojawiające się w Internecie, takie jak pornografia, niekontrolowane treści stron internetowych, atrakcyjne strony sekt, seanse internetowe o destrukcyjnych treściach również mają negatywny wpływ na odbiorcę.

     Moim zdaniem media wpływają na wychowanie dzieci i młodzież. Jednak nie zawsze te wpływ jest pozytywny. Często nieodpowiednie programy mogą utrudniać wychowanie. Myślę, iż rodzice powinni kontrolować programy oglądane przez ich dzieci, a to może uchronić je przed aspołecznymi zachowaniami. Jest to ważne, zwłaszcza  u dzieci niemających jeszcze ukształtowanego sposobu myślenia. Należałoby skupiać się  na programach, które dają szanse rozwoju, poszerzenia zainteresowań czy uprzyjemnienia czasu poprzez programy rozrywkowe. Uważam, iż zakres wychowawczy mediów zależy nie tylko od przekazywanych treści, ale od dziecka jako odbiorcy i sposobu w jaki to odbiera.