Gdy nagle zalewa cię żółć

Żółtaczka to właśnie objaw, który może wskazywać na rozmaite schorzenia. U chorych (gdy poziom bilirubiny, czyli produktu rozpadu krwinek czerwonych, w osoczu przekracza 2,5-3 mg/ dL) najpierw można dostrzec zażółcenie spojówek i białek oczu. Później uwidacznia się narastające zażółcenie skóry, któremu może towarzyszyć świąd. W zależności od przyczyny, do zażółcenia mogą dołączyć gorączka, dreszcze, bóle brzucha, objawy grypopodobne, utrata masy ciała, pogorszenie nastroju, a niekiedy objawy zupełnie nie związane z wątrobą, jak zgorzelinowe zapalenie skóry (przy przewlekłym zapaleniu wątroby), czy zapalenie wielostawowe (przy zapaleniach wątroby typu B i C). Powodem żółknięcia jest gromadzenie się w organizmie bilirubiny (osiemdziesiąt procent) i mioglobiny w mięśniach (dwadzieścia procent). Normalnie bilirubina jest przetwarzana w wątrobie, a stamtąd transportowana do pęcherzyka żółciowego, skąd z żółcią przechodzi do jelit.

Przyczyny można podzielić na trzy grupy: przedwątrobowe, wewnątrzwątrobowe i pozawątrobowe. Na pierwsze składają się głównie niedokrwistości hemolityczne, przebiegające z rozpadem krwinek czerwonych, malaria i wchłanianie dużych krwiaków. Wewnątrzwątrobowe przyczyny to najczęściej zatrucie alkoholem, substancjami chemicznymi (w tym lekami), marskość wątroby i jej wirusowe zapalenia (typu A, B, C, D, E), choroby autoimmunologiczne (pierwotna marskość żółciowa i pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych). Trzecia grupa przyczyn to przede wszystkim kamica pęcherzyka i dróg żółciowych, ale też zapalenie dróg żółciowych i trzustki, bliznowacenie w jamie brzusznej i nowotwory (trzustki, węzłów chłonnych). Żółtaczka może też wynikać z zażywania takich leków, jak acetaminofen, penicylina, doustne środki antykoncepcyjne, chloropromazyna, estrogeny, sterydy.

Diagnostyka obejmuje badania krwi i moczu, USG lub tomografię brzucha. W uzasadnionych przypadkach do postawienia rozpoznania konieczne może być endoskopowe badanie dróg żółciowych albo biopsja wątroby. Leczenie zależy od stwierdzonej przyczyny i powinno zmierzać do jej usunięcia. Przy kamicy, bliznach i nowotworach najlepszym wyjściem jest operacja lub zabieg endoskopowy.

Dość często powodem żółtaczki są wirusowe zapalenia wątroby. Przed niektórymi (wzw A i B) można się zabezpieczyć poprzez szczepienia ochronne. Na wzw C szczepionki nie ma, ale warto się zbadać, czy nie jesteśmy zakażeni. Wczesne wykrycie wzw C zwiększa szanse na pokonanie wirusa, a nawet jeśli to się nie uda, pozwala opóźnić proces niszczenia wątroby.