Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry to przewlekła, nawracająca choroba, charakteryzująca się występowaniem łuszczących się, zaczerwienionych zmian na skórze. Schorzenie to jest wynikiem stanu zapalnego gruczołów łojowych i naskórka, prowadzącego do nadmiernego złuszczania się komórek skóry. Może ono dotyczyć różnych partii ciała, jednak najczęściej obserwuje się je na twarzy, owłosionej skórze głowy oraz w okolicy klatki piersiowej.

Charakterystycznym objawem łojotokowego zapalenia skóry są zmiany rumieniowo-łuszczące, na których często pojawiają się tłuste, żółte lub białe łuski. W zaawansowanych stadiach choroby mogą rozwinąć się również nadżerki, krostki oraz strupki.

Zmiany skórne najczęściej umiejscawiają się na:

• owłosionej skórze głowy - gdzie powodują nadmierne łysienie i plątanie włosów,
• twarzy - szczególnie na czole, nosie, fałdach nosowo-policzkowych i zausznych,
• klatce piersiowej, zwłaszcza w okolicy mostka,
• plecach, tworząc charakterystyczną "rynnę łojotokową".

Oprócz tego ŁZS może także obejmować skórę uszu, brwi oraz brzegów powiek, prowadząc do infekcji tych obszarów twarzy.

Dokładna etiologia łojotokowego zapalenia skóry nie jest w pełni znana. Uważa się, że u podłoża tej dermatozy leży nadaktywność gruczołów łojowych oraz zaburzenia w procesie rogowacenia naskórka.

Istotną rolę w rozwoju ŁZS odgrywa nadmierna produkcja sebum przez gruczoły łojowe. Prowadzi to do powstawania tłustych, łuszczących się zmian skórnych. Wzmożone wydzielanie łoju jest często związane z działaniem męskich hormonów, takich jak testosteron.

Kolejnym istotnym czynnikiem etiologicznym ŁZS są drobnoustroje, a szczególnie grzyby z rodzaju Malassezia (dawniej Pityrosporum). Metabolity tych grzybów mogą wywoływać reakcje zapalne i zaburzać barierę lipidową skóry, sprzyjając rozwojowi choroby.

Łojotokowe zapalenie skóry często towarzyszy różnym schorzeniom ogólnoustrojowym, takim jak:

• choroby neurologiczne (np. choroba Parkinsona),
• zaburzenia emocjonalne (depresja, nerwice),
• choroby metaboliczne (cukrzyca),
• zaburzenia odporności (zakażenie HIV),
• choroby wątroby i trzustki.

Wskazuje to na powiązanie ŁZS z ogólnym stanem zdrowia i funkcjonowaniem organizmu.

Terapia łojotokowego zapalenia skóry jest złożona i wielokierunkowa. Obejmuje zarówno leczenie miejscowe, jak i ogólnoustrojowe, a także odpowiednią pielęgnację skóry.

W leczeniu miejscowym ŁZS wykorzystuje się preparaty o działaniu:

• przeciwzapalnym - zawierające glikokortykosteroidy lub inhibitory kalcyneuryny (takrolimus, pimekrolimus),
• przeciwgrzybiczym - z pochodnymi imidazolowymi (ketokonazol, mikonazol) lub cyklopiroksolaminy,
• keratolitycznym - z kwasem salicylowym lub siarkowym, ułatwiające penetrację substancji leczniczych.

Często na początku terapii stosuje się preparaty złuszczające, aby usprawnić wchłanianie leków.

W przypadkach opornych na leczenie miejscowe, bądź przy nasilonych zmianach, wprowadza się także terapię ogólną. Wykorzystuje się wówczas:

• leki przeciwgrzybicze - itrakonazol, flukonazol,
• retinoidy - izotretynoinę,
• antybiotyki - erytromycynę, klindamycynę.

Leczenie ogólne pozwala uzyskać szybszą poprawę, ale wiąże się również z większym ryzykiem działań niepożądanych.

Ważnym elementem terapii ŁZS jest odpowiednia pielęgnacja skóry. Zaleca się stosowanie łagodnych, nawilżających dermokosmetyków, które:

• redukują podrażnienia i wzmacniają barierę ochronną,
• zawierają substancje przeciwzapalne i przeciwgrzybicze,
• nie zawierają składników drażniących (perfumy, barwniki).

Ponadto, w przypadku zmian na skórze głowy, wskazane jest regularne stosowanie specjalnych szamponów przeciwłupieżowych.