Wysoki cholesterol

Jedną z przyczyn nieprawidłowego poziomu cholesterolu we krwi jest nadwaga. U otyłych osób często stwierdza się podwyższony poziom frakcji LDL. Szczególnie niebezpieczna jest otyłość brzuszna. Związki wydzielane przez tkankę tłuszczową uczestniczą w regulacji procesów metabolicznych, związanych z gospodarką węglowodanową, lipidową, a także regulują odczuwanie głodu i sytości na poziomie ośrodkowego układu nerwowego.

Cholesterol to substancja tłuszczowa z grupy steroidów. Odgrywa ważną rolę w organizmie. Wchodzi w skład błon większości komórek, jest potrzebna do wytwarzania hormonów oraz kwasów żółciowych. Bierze udział w produkcji witaminy D i buduje odporność. Gdy cholesterol utrzymuje się w normie, nic złego się nie dzieje. Szkodzi jego nadmiar.

Prostą drogą prowadzącą do tego jest jedzenie fast foodów, głównie frytek i panierowanych kurczaków. Głównie dlatego, że do przyrządzania tych produktów używa się wielokrotnie podgrzewanych tłuszczów, zawierających duże ilości szkodliwych izomerów trans.

Nasz organizm potrzebuje dziennie około 300 mg cholesterolu. Tymczasem w naszej diecie znajduje się wiele produktów zawierających więcej niż 100 mg cholesterolu na 100 g produktu. Należą do nich m.in. wątróbka, masło, pieczony pasztet, ciastka z kremem. Powinno się też unikać nadmiernych ilości serów żółtych, topionych i pleśniowych, bo zawierają dużo tłuszczu i cholesterolu.

Z mięs starajmy się ograniczać wieprzowinę, zastępując ją drobiem, najlepiej indykiem oraz chudą wołowiną i cielęciną. W wypadku wędlin ograniczajmy kupowanie gotowych wyrobów, zastępując je mięsem pieczonym w domu. Na szczęście mamy też sporą listę takich produktów, które pomagają obniżać poziom cholesterolu.

Zbyt wysoki poziom cholesterolu może być też wrodzony. Wadliwy gen, który powoduje hiperlipidemię (tj. wysoki poziom cholesterolu) dziedziczy jedna na 500 osób. Ich organizm nieprawidłowo przetwarza cholesterol w tkankach i wątrobie. Nadmiar cholesterolu odkłada się w naczyniach krwionośnych, a to sprzyja miażdżycy.

Chorzy są zagrożeni zawałem i udarem w młodym wieku. Osoby te od dziecka muszą stosować leki. Gdy zmiana diety i stylu życia nie wystarcza, konieczne może okazać się przyjmowanie leków. Najczęściej stosowana grupa to statyny. Powodują one obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego i LDL we krwi poprzez zahamowanie jego produkcji w organizmie.

Inne zalecane leki to m.in. simwastatyna, lowastatyna czy atorwastatyna. Są dostępne wyłącznie na receptę. Wiele osób wierzy, że łykając pastylki, będą mogły jeść do woli. Ale to nieprawda. Leczenie farmakologiczne zawsze musi być połączone z dietą.

Ponadto należy wiedzieć, że raz podany lek trzeba będzie zażywać do końca życia. Tymczasem pacjenci często odstawiają lekarstwa, gdy stwierdzą, że cholesterol wrócił do normy. Tego nie wolno robić. Z chwilą przerwania kuracji cholesterol znów szybko się podwyższy.

Najlepszym sposobem na obniżenie cholesterolu są surowe warzywa, m.in. brokuły, natka, czosnek. Używajmy też oleju rzepakowego lub lnianego. Zawierają one nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym również omega-6, regulujące poziom frakcji LDL oraz kwas alfa-linolenowy z rodziny omega-3 podwyższający poziom frakcji HDL.

Dwie łyżki oleju dziennie, np. dodane do sałatki, pokryją zapotrzebowanie organizmu na te związki. Bogatym źródłem kwasów omega-3 są też ryby morskie, np. łosoś, dorsz, sola, mintaj, morszczuk.

Cholesterol obniżają też margaryny ze sterolami i stanolami roślinnymi, pieczywo razowe i pełnoziarniste, awokado, ryż brązowy, makaron razowy i z pszenicy durum, chleb chrupki z fitosterolami, zarodki pszenne, czosnek, migdały, niesolone orzechy, ziarna sezamu i siemię lniane, dynia, słonecznik. Jedzmy też jabłka i borówki.

Poziom cholesterolu we krwi powinniśmy sprawdzać przynajmniej raz w roku.

Wyniki badań: W zależności od tego, w jakim laboratorium wykonujemy badania, wyniki mogą być podane w mg/dl (miligramach na decylitr) lub w mmol/l (milimolach na litr). Podwyższony poziom cholesterolu całkowitego występuje w niewydolności nerek, łuszczycy, u alkoholików, w niedoczynności tarczycy oraz zastoju żółci w diecie wysokotłuszczowej. Podwyższony poziom cholesterolu świadczy o rozwijającej się miażdżycy.

Cholesterol całkowity: 138-200 mg/dl (3,6-5,2 mmol/l); wartości graniczne - 135-155 mg/dl (3,5-4,0 mmol/l); wartości nieprawidłowe - powyżej 155 mg/dl (4,0 mmol/l).

Frakcja LDL: poniżej 135 mg/dl (3,5 mmol/l); wartości graniczne - 135-155 mg/dl (3,5-4,0 mmol/l); wartości nieprawidłowe - powyżej 155 mg/dl (4,0 mmol/l).

Frakcja HDL: wartości prawidłowe dla mężczyzn: 35-70 mg/dl (0,9-1,8 mmol/l); dla kobiet: 40-80 mg/dl (1,0-2,1 mmol/l).

Tłuszcz. Starajmy się ograniczać w diecie tłuszcze zwierzęce. Z mięsa wycinajmy tłuszcz. Pieczmy w folii, gotujmy lub duśmy. Nie smażmy na tłuszczu!
Płatki. Zamiast płatków kukurydzianych wybieramy płatki owsiane. Zawarty w nich beta-glukan obniża poziom frakcji LDL cholesterolu.
Kasze. Ziemniaki zamieńmy na grube kasze, ponieważ zawierają więcej błonnika. Z tego samego powodu zastąpmy zwykły makaron - razowym.
Ruch. Wysiłek fizyczny sprawia, że w organizmie wzrasta poziom korzystnej frakcji HDL, a spada poziom złego cholesterolu. Ruszajmy się co najmniej 3 razy w tygodniu przez pół godziny. Polecane są m.in. marsz, rower, pływanie.
Używki. Palenie papierosów i alkohol sprzyjają podwyższeniu złego cholesterolu, ale już lampka czerwonego wina od czasu do czasu pomaga go obniżyć.
Zioła. Cholesterol obniżają związki zawarte m.in. w wyciągach z karczocha oraz saponiny - z lucerny. Warto też pić herbatkę z mniszka lekarskiego, która usprawni pracę wątroby.