Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej

"Irena Sendlerowa nie lubiła, gdy nazywano ją bohaterką - pisze we wstępie do książki Anna Mieszkowska. (...) - Jest prawdą, że wiele lat milczała. Po raz pierwszy opisała to, czym zajmowała się w czasie wojny, w dwudziestą rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim: Ci, którzy pomagali Żydom. Wspomnienia z czasów okupacji hitlerowskiej (Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1963, nr 45/46). Pierwszego wywiadu udzieliła Józefowi Goldkornowi (...kto ratuje jedno życie) dla tygodnika "Prawo i Życie" w 1967 roku. W latach następnych też o niej pisano

Ale ogromne zainteresowanie mediów polskich i zagranicznych historią Ireny Sendlerowej wybuchło w roku 2001, gdy do Polski przyjechały cztery amerykańskie uczennice, by odwiedzić bohaterkę swojej sztuki. Pani Irena miała już wtedy dziewięćdziesiąt jeden lat i nie zdawała sobie sprawy, że już niedługo jej historia stanie się głośna na świecie, a ona będzie osobą tak popularną jak największe gwiazdy świata literatury, muzyki i filmu.

Dobro musi zwyciężyć, powtarzała często. Całym długim, niełatwym życiem udowodniła światu, że można być dobrym nawet wtedy, gdy dookoła jest zło, nienawiść i śmierć. Cierpiała, widząc, że świat nie wyciągnął należytych wniosków z okrucieństw drugiej wojny. Że nadal na całym świecie mnóstwo jest przemocy, nietolerancji, cierpienia. Irena Sendlerowa, od lat nazywana matką dzieci Holokaustu, zmarła 12 maja 2008 roku w Warszawie.

Do przeprowadzenia rozpoczynającej tę książkę rozmowy z Janiną Zgrzembską, córką pani Ireny, zachęciły mnie pytania zadawane przez osoby, które po lekturze książek Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej (Muza 2004) i Dzieci Ireny Sendlerowej (Muza 2009) odczuwały niedosyt informacji biograficznych o charakterze rodzinnym. Starałam się również wyjaśnić wątpliwości uważnych czytelników. Udało mi się też ustalić i sprawdzić kilka faktów pominiętych we wcześniejszych biografiach".

Jak napisał prof. Michał Głowiński (...) książka Anny Mieszkowskiej jest "czymś więcej niż książką o Niej; choć nie stanowi tak zwanego wywiadu rzeki, jest w dużej mierze także jej książką. Anna Mieszkowska dopuszcza bowiem swoją bohaterkę do głosu, zapisuje Jej wypowiedzi, utrwala opinie, przywołuje wypowiadane przez Nią formuły. Biografia Ireny Sendlerowej jest piękna i heroiczna, budująca i przejmująca, taka, która od dziesięcioleci czekała na swojego Plutarcha".

"Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej" - poprawione i uzupełnione wydanie poprzednich edycji - ukazuje się w 71. rocznicę aresztowania przez gestapo siostry "Jolanty" (taki pseudonim nosiła w czasie wojny) i 72. rocznicę powstania Żegoty, których celem było niesienie pomocy prześladowanym przez Niemców Żydom.

Pierwsze wydanie książki "Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej" ukazało się w 2004 roku za życia bohaterki, i było przez nią autoryzowane.

Drugie wydanie ze zmienionym tytułem "Dzieci Ireny Sendlerowej" ukazało się rok po jej śmierci (2008), i w roku premiery filmu fabularnego produkcji amerykańsko-polskiej (2009).

W obu pierwszych wydaniach pominięto wątki rodzinne na prośbę Pani Ireny.

Książka "Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej" zawiera wyjaśnienie wielu zdarzeń z życia osobistego i zawodowego "siostry Jolanty", o które pytali uważni czytelnicy wcześniejszych publikacji.

Obecna książka ma dwie nakładające się formy opowieści. Narracji bezpośredniej, w której wykorzystano fragmenty wspomnień, zapisków i notatek Ireny Sendlerowej, towarzyszy taki wybór i układ dokumentów, zdjęć, materiałów prasowych i listów, że stanowi cenne uzupełnienie wiedzy o bohaterce. I może być odczytany jako równoległy-archiwalny głos o jej życiu i działalności.

Niezwykle ważnym fragmentem książki jest rozdział zatytułowany "Janka, córka Ireny - rozmowa Anny Mieszkowskiej z Janiną Zgrzembską". A także obszerny aneks "Dokumenty", w którym odnajdujemy bezcenne listy Ireny Sendlerowej pisane w latach 1994-1995 do Natana Grossa (1919-2005) polsko-izraelskiego pisarza, poety, tłumacza i reżysera filmowego. Do uratowania jego brata (Jerzego Grossa, który żyje w Australii, gdzie jest znanym reżyserem filmów animowanych) przyczyniła się nie tylko Irena Sendlerowa ale również jej późniejszy mąż Stefan Zgrzembski.  Publikowana jest także po raz pierwszy relacja Sendlerowej "Jak ratowałam dzieci z getta warszawskiego" (napisana i wygłoszona 1966 roku w Warszawie a w maju 1983 roku w Izraelu).

Anna Mieszkowska - Urodziła się w 1958 w Warszawie. W 1984 ukończyła wydział Wiedzy o Teatrze w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza (obecnie Akademia Teatralna). Pracuje w Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie. Współpracuje z Archiwum Emigracji (UMK) w Toruniu. Od wielu lat zbiera dokumentację teatralną dotyczącą działalności polskich artystów poza krajem.

Opu­bli­ko­wa­ła między innymi.: "Za dawno, za do­brze się znamy. Pio­sen­ki Ma­ria­na He­ma­ra" (wspól­nie z Władą Ma­jew­ską, Pol­ska Fun­da­cja Kul­tu­ral­na, Lon­dyn 1997), "Ar­ty­ści emi­gra­cyj­nej Mel­po­me­ny" - album do­ku­men­ta­cyj­ny bo­ga­to ilu­stro­wa­ny fo­to­gra­fia­mi i pro­gra­ma­mi te­atral­ny­mi (PFK, Lon­dyn 1998), "Matka dzie­ci Ho­lo­cau­stu. Hi­sto­ria Ireny Sen­dle­ro­wej" (MUZA  2004), drugie wydanie "Dzieci Ireny Sendlerowej" (MUZA 2009), "Ja, ka­ba­re­ciarz. Ma­rian Hemar od Lwowa do Lon­dy­nu" (MUZA  2005), "Była sobie pio­sen­ka. Gwiaz­dy ka­ba­re­tu i emi­gra­cyj­nej Mel­po­me­ny" (MUZA  2006), "Jestem Járosy! Zawsze ten sam..." (MUZA 2008).

Jej pu­bli­ka­cje można zna­leźć w "Pa­mięt­ni­ku Te­atral­nym" i w "Ar­chi­wum Emi­gra­cji". Pisze hasła te­atral­ne dla en­cy­klo­pe­dii i słow­ni­ków (WEP, Słow­nik bio­gra­ficz­ny te­atru pol­skie­go, Pol­ski Słow­nik Bio­gra­ficz­ny). Jest czę­stym go­ściem w au­dy­cjach li­te­rac­ko-mu­zycz­nych Pol­skie­go Radia.

Tłumaczenia jej książ­ki o Ire­nie Sen­dle­ro­wej uka­za­ły się  w Niem­czech, w Hiszpanii, we Włoszech, w Czechach, Izraelu, w Stanach Zjednoczonych, w Brazylii i we Francji.

Na pod­sta­wie jej książ­ki "Matka dzie­ci Ho­lo­cau­stu. Hi­sto­ria Ireny Sen­dle­ro­wej" po­wsta­ł film fabularny dla Hal­l­mark Hall of Fame pt.: "The Courageous Heart of Irena Sendler" (w reżyserii Johna K. Harrisona z Ann Paquin w roli głównej, premiera w telewizji amerykańskiej 19 kwietnia 2009, w kinach polskich jako “Dzieci Ireny Sendlerowej" 31 sierpnia 2009) .

Książka "Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej" znacząco uzupełnia biografię niezwykłej Polki, którą zna cały świat. Autorka przywołuje nieznane dotąd fakty, dokumenty i listy. "Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej"

 Anna Mieszkowska

Wydawnictwo Marginesy

Premiera: 24 września 2014