Najważniejsze miejsca związane z Powstaniem warszawskim

W budynku stojącym na ul. Filtrowej 68 w Warszawie 31 lipca 1944 r., ok. godz. 19.00, komendant warszawskiego Okręgu AK, płk Antoni Chruściel "Monter", podpisał rozkaz rozpoczęcia Powstania Warszawskiego. - Alarm, do rąk własnych Komendantom Obwodów. Nakazuję "W" dnia 1 sierpnia godzina 17.00 - brzmiał rozkaz.

Powstanie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. o 17.00,  na mocy rozkazu dowódcy Armii Krajowej, gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora".

W budynku na Ochocie znajdowała się wówczas zakonspirowana kancelaria komendy Okręgu Warszawa AK. Kamienica na ul. Filtrowej 68 w czasie Powstania Warszawskiego częściowo spłonęła, ale po wojnie ją odbudowano.

Pod koniec Powstania Warszawskiego, 27 września 1944 r. przy ul. Dworkowej na Mokotowie, dokonano mordu na ok. 140 żołnierzach Armii Krajowej.

Pierwsza grupa Powstańców z Mokotowa, błądząc wcześniej po labiryntach kanałów, wyszła włazem położonym między domami nr 1 i 3 na ul. Dworkowej, trafiając wprost w ręce Niemców. Druga grupa wydostała się z kanałów przy budynku numer 5 i również została ujęta przez okupanta.

To właśnie na ul. Dworkowej wykonano jedno z najpopularniejszych zdjęć podczas Powstania Warszawskiego, pokazujących dramat wychodzących z włazów Powstańców.

Wziętych do niewoli żołnierzy AK uszeregowano na pobliskiej skarpie, rozkazując wszystkim paść na kolana. Niektórzy Powstańcy podjęli próbę ucieczki i wówczas Niemcy zaczęli strzelać. 

Na ul. Dworkowej znajduje się pomnik upamiętniający te tragiczne wydarzenia. Z jednego z włazów prowadzą do niego namalowane ślady stóp, symbolizujące Powstańców idących na miejsce śmierci.

Plac Krasińskich to jedno z najważniejszych miejsc w Warszawie, które upamiętniają 63 dni heroicznej walki Powstańców. Znajduje się na nim monumentalny Pomnik Powstania Warszawskiego, wybudowany ku czci bohaterów Powstania, który został odsłonięty 1 sierpnia 1989 r.

W trakcie Powstania Warszawskiego Plac Krasińskich był częścią linii obrony Starego Miasta. Na placu, tuż przy skrzyżowaniu z ul. Długą, znajdował się właz do kanału, którym przed kapitulacją Starego Miasta do Śródmieścia i na Żoliborz ewakuowano kilka tys. Powstańców - żołnierzy i cywilów.

Plac Krasińskich został zajęty przez oddziały niemieckie rankiem 2 września 1944 r. 

Spacerując ulicą Długą w Warszawie, nie sposób nie dostrzec tablic upamiętniających tragiczne wydarzenia z Powstania Warszawskiego. W budynku o numerze 13/15 na ul. Długiej w czasie Powstania Warszawskiego mieściła się kwatera dowództwa oraz szpital polowy bat. Gozdawa.

20 sierpnia 1944 r. szpital został zbombardowany przez niemieckie lotnictwo, przez co zginęło wówczas od 100 do 200 rannych oraz ok. 60 członków personelu. Zbombardowania dokonano pomimo wyraźnego oznaczenia szpitala flagami Czerwonego Krzyża.

Do wybuchu "czołgu pułapki" doszło 13 sierpnia 1944 r.,  przy ul. Jana Kilińskiego na Starym Mieście w Warszawie. Pojazd, nazywany potocznie "czołgiem pułapką", był niemieckim, ciężkim transporterem ładunków, który został zdobyty przez Powstańców. Pojazd miał wówczas przewozić aż 500 kg materiałów wybuchowych, które zamontowane były w skrzyni na  jego pancerzu.

Podczas pokonywania niewielkiej barykady przy ul. Kilińskiego, w asyście Powstańców, skrzynia z ładunkiem zsunęła się z pojazdu i doszło do potężnej eksplozji. Na skutek wybuchu zginęło ponad 300 osób, a kilkaset zostało rannych.

Między 5 a 7 sierpnia 1944 r. na warszawskiej Woli doszło do ludobójstwa mieszkańców tej dzielnicy przez oddziały SS i policję niemiecką. Historycy szacują, że w masowych i indywidualnych egzekucjach życie straciło ok. 50 tys. osób, w tym kobiet i dzieci.

Rzeź na Woli była odwetem za zorganizowanie Powstania Warszawskiego. Hitler wydał wówczas rozkaz o zrównaniu Warszawy z ziemią i zabiciu jej mieszkańców.

Największa egzekucja na Woli miała miejsce na ulicy Górczewskiej. To właśnie tutaj, w dniach 5-12 sierpnia 1944 r., formacje niemieckie tłumiące Powstanie Warszawskie wymordowały ok. 12 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci.

Ciała ofiar zostały spalone w miejscu egzekucji. Ich popioły przeniesiono 6 sierpnia 1946 r. do kurhanu pod pomnikiem Polegli - Niepokonani na Cmentarzu Powstańców Warszawy.

20 sierpnia 1944 r., po zaciętych walkach, Powstańcy zdobyli budynek Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej przy ul. Zielnej, wywieszając na jego dachu polską flagę. W zdobyciu ośmiopiętrowego budynku, obsadzonego przez niemieckich snajperów, brało udział 250 Powstańców, atakujących z trzech stron.

W wyniku walk o PAST-ę śmierć poniosło 38 Powstańców, a 63 zostało rannych. Zdobycie PAST-y uznaje się za jeden z największych sukcesów Powstania Warszawskiego. Budynek pozostał w rękach Powstańców do samego końca zrywu.

- Halo, tu mówi "Błyskawica"! Stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie, na fali 32,8 oraz 52,1 m. Duch Warszawy jest wspaniały - to właśnie te słowa spikera Polskiego Radia Zbigniewa Świętochowskiego usłyszeli walczący Powstańcy 8 sierpnia 1944 r.

Audycję nadano z gmachu PKO na rogu ulic Jasnej i Świętokrzyskiej w Warszawie, ale 25 sierpnia 1944 r. radiostacja została przeniesiona do kawiarni "Adria", przy ul. Moniuszki 10, a następnie, 4 września ,do byłej ambasady ZSRR, przy ul. Poznańskiej 15. "Błyskawica" swoje nadawanie zakończyła w Bibliotece Publicznej przy ul. Koszykowej 26, a ostatni komunikat nadano 4 października 1944 r.

W budynku dawnej Pocztowej Kasy Oszczędności przy ul. Jasnej mieści się obecnie Poczta Główna.

Kopiec powstał z gruzów zniszczonej Warszawy, ale przez wiele lat miejsce to było zaniedbane i zapomniane. W latach 60. na kopiec przyjeżdżały nawet śmieciarki, wyrzucając tu odpady i śmieci. Dopiero uchwałą Rady Miasta Stołecznego Warszawy, z 24 marca 2004 r., został nazwany Kopcem Powstania Warszawskiego.

Na szczyt kopca prowadzą schody nazywane aleją Godziny W. Wzdłuż schodów wbito setki niewielkich, drewnianych krzyży. Na szczycie kopca znajduje się symbol Polski Walczącej z datą 1944 r.

To bez wątpienia jeden z najpopularniejszych pomników nawiązujących do Powstania Warszawskiego. Monument został zaprojektowany przez Jerzego Jarnuszkiewicza w 1946 r., a odsłonięcie pomnika miało miejsce 1 października 1983 r.

Pomnik Małego Powstańca upamiętnia najmłodszych uczestników Powstania Warszawskiego.