To koniec fast fashion? Tanie ubrania z sieciówek muszą zniknąć

Moda zatruwa środowisko prawie w takim samym stopniu jak koncerny naftowe. Liczne raporty pokazują, że planeta tonie (dosłownie) w odpadach tekstylnych. Pustynia Atakama w Chile jest jednym z największych na świecie wysypisk. Co roku trafia tu około 60 tys. ton zużytych ubrań. Eksperci ostrzegają: te odpady będą rozkładać się nawet przez 200 lat.

Sytuacja z roku na rok jest coraz gorsza. Mimo że o grzechach przemysłu modowego mówi się dużo i pisze jeszcze więcej, poprawa następuje bardzo wolno. Według informacji przekazanych przez Fundację Ellen MacArthur od 2000 roku globalna produkcja odzieży się podwoiła. Recykling jest głośnym hasłem, ale tylko niecały 1 proc. zużytych materiałów jest rzeczywiście recyklingowany i przerabiany.

Kryzys przemysłu modowego związany jest bezpośrednio z funkcjonowaniem segmentu fast fashion. Szybka moda zdominowała szafy ludzi na całym świecie. Kupujemy ubrania w niskiej, kuszącej cenie. Najczęściej nie zwracamy uwagi na skład produktu, który wybieramy. "Zdobycz" zakładamy kilka razy, a później bez żalu wyrzucamy - w końcu nie była droga.

Grzechy przemysłu modowego można byłoby wymieniać w nieskończoność. Światowe marki fast fashion produkują nawet kilkadziesiąt kolekcji rocznie, a procesy produkcyjne pozostawiają po sobie gigantyczny ślad węglowy. Do stworzenia poszczególnych ubrań i dodatków producenci "szybkiej mody" najczęściej używają włókien syntetycznych, toksycznych barwników i chemikaliów. Przemysł odzieżowy pochłania także ogromne ilości wody. Według szacunków World Wildlife Fund do produkcji bawełny potrzebnej do wykonania jednej koszulki potrzeba aż 2700 litrów wody.

Zobacz również: Katarzyna Zajączkowska: Wszystkie problemy świata znajdują odzwierciedlenie w branży mody

Komisja Europejska po długim czasie milczenia postanowiła zająć się problemem. 30 marca przyjęta została strategia UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych o obiegu zamkniętym. Dotyczy ona: "produkcji i konsumpcji wyrobów włókienniczych, a jednocześnie świadczy o tym, jak duże znaczenie odgrywa ten sektor. Realizuje zobowiązania Europejskiego Zielonego Ładu, nowego planu działania UE dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym i strategii przemysłowej UE" - zaznaczono w komunikacie. I dodano, że: 

Plan obejmuje działania do 2030 roku. Główne założenia strategii UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych mówią między innymi, że te mają być "trwałe, nadawać się do naprawy i recyklingu, w dużej mierze mają być wykonane z włókien pochodzących z recyklingu, nie mogą zawierać substancji niebezpiecznych i powinny być produkowane z poszanowaniem praw socjalnych i środowiska". UE chce również, by "powszechnie dostępne były usługi związane z odzyskiem i naprawą". 

W strategii przedstawiono również listę dalekosiężnych działań. Mowa w nich między innymi o zharmonizowaniu unijnych przepisów dotyczących odpowiedzialności producenta oraz wzmocnieniu pozycji konsumenta. Cała inicjatywa wydaje się więc niezwykle szlachetna. Zawarty w niej plan na razie jest jednak pozbawiony szczegółów. To obietnice, które w przyszłości trudno będzie zweryfikować. Brak w nich bowiem danych i sposobów dziania. Komisja zaplanowała jednak dalsze prace nad drogą transformacji. Na szczegóły nadchodzącej przemiany musimy poczekać do przyszłego roku.

Zobacz również: Toksyny w ubraniach i degradacja środowiska. Taka jest prawdziwa cena fast fashion

Konsumenci również wykazują zmęczenie fast fashion - mówią o tym liczne raporty i analizy. Coraz częściej sięgają po ubrania z drugiej ręki. Kupowanie w lumpeksach już dawno przestało być powodem do wstydu, zaczęło być natomiast wyrazem świadomości ekologicznej. Zgodnie z raportem "Resale Report 2022" opracowanym przez thredUp do 2026 roku znaczenie drugiego obiegu ma wzrosnąć o 127 proc. Oznacza to, że "globalny rynek odzieży używanej będzie rósł trzy razy szybciej niż ogólny globalny rynek odzieży" - tłumaczą twórcy zestawienia. Klienci żegnają się z sieciówkami i przestawiają się na ubrania używane. Cenią bowiem jakość i oryginalność - tego "szybka moda" nie potrafi im zaoferować. 

Klienci coraz cześciej patrzą na ręce koncernom związanym z fast fashion, analizują działania i decyzje sieciówek. Podejrzewając greenwashing reagują natychmiast - doskonale wie o tym między innymi firma H&M. Dlaczego? Na początku listopada w sądzie federalnym stanu Missouri w Stanach Zjednoczonych na H&M złożono skargę. Abraham Lizama i Marc Doten twierdzą, że koncern, reklamując swoją ekologiczną linie Conscious Choice Collection wykorzystuje wprowadzające w błąd praktyki biznesowe i zamierzają to udowodnić. Podobne sytuacje z pewnością nie poprawiają nadszarpniętą już reputację fast fashion i sprawiają, że konsumenci rezygnują z kupowania w sieciach handlowych. 

Czy to oznacza powolną i bolesną śmierć "szybkiej mody"? Niska cena nadal kusi wielu konsumentów, jednak wszystko wskazuje na to, że jeśli sieciówki nie zechcą dopasować się do nowych wymogów konsumentów i tworzonych - choć nieco mozolnie i bez pośpiechu - założeń Komisji Europejskiej, mogą w przyszłości stracić dominację. 

Zobacz również: Ukryta cena tanich ubrań. Środowisko ponosi wszystkie koszty