Czy ten guzek tarczycy to rak?
Badanie dopplerowskie tętnic szyjnych wykazało u czterdziestodwuletniej pani Marianny dwie zmiany w tarczycy. Skłoniło to ją do wizyty w moim gabinecie. W trakcie badania palpacyjnego wyczułem po lewej stronie gruczołu okrągłą zmianę. Dość miękką, ale wyraźnie odróżniającą się od otoczenia.
Skierowałem pacjentkę na USG tarczycy, które potwierdziło obecność dwóch zmian: jedną - w prawym płacie o średnicy ok. 8 mm, drugą - w płacie lewym, o śred. 12 mm. Poziom TSH i hormonów tarczycy we krwi był prawidłowy. By sprawdzić charakter zmian, zleciłem biopsję cienkoigłową. Na szczęście były to torbiele koloidowe - zmiany niegroźne, niewymagające leczenia.
Czym jest guzek?
Miąższ zdrowej tarczycy jest jednorodny. Guzkami nazywa się wypełnione komórkami (lite) lub płynem (torbiele) zmiany w jej budowie, które wyczuć można dotykowo w badaniu szyi. Mogą być one pojedyncze lub mnogie, ale bywa i tak, że cała tarczyca ma budowę guzkowatą.
Obecność guzków najczęściej wykrywa się przypadkiem - podczas badania szyi lub w trakcie USG. Zdecydowana większość wykrywanych guzków tarczycy to zmiany łagodne (zaledwie 2-4 proc. ma charakter złośliwy). Tylko wyjątkowo duże powodują dolegliwości: uczucie duszności i ucisk w okolicy szyi, trudności w połykaniu.
Pewna ich część produkuje hormony poza kontrolą organizmu (tzw. guzki "ciepłe", w odróżnieniu od tzw. guzków "zimnych"), co prowadzić może do chorobliwej nadczynności gruczołu. Zależnie od "wyglądu" zmian w obrazie USG, tj. od tego, czy odbijają one ultradźwięki normalnie, słabiej lub mocniej niż otaczające je tkanki, wyróżnia się guzki normo-, hypo- i hyperechogeniczne. Są też guzki niejednorodne, złożone z obszarów o różnej echogeniczności.
Co wzbudza niepokój
Podejrzenie choroby nowotworowej powziąć można już na podstawie USG - za podejrzane uchodzą guzki hypoechogeniczne (źle odbijające ultradźwięki), z mikrozwapnieniami, o kształcie innym niż wydłużona elipsoida i o budowie segmentowej. Czynnikiem obciążającym bywa też ich nieregularna granica - falista i zazębiona.
Ale USG umożliwia też identyfikację zmian o minimalnym lub żadnym ryzyku nowotworu złośliwego. Za takie uważa się m.in. drobnoguzkowy przerost tarczycy czy zmiany "gąbczaste". By ostatecznie wykluczyć lub potwierdzić złośliwy charakter guzka, wykonuje się biopsję aspiracyjną cienkoigłową (BAC), czyli pobiera materiał do badania pod mikroskopem. Do rozszerzenia diagnostyki skłonić powinno zwłaszcza szybkie powiększanie się guzka i obwodu szyi, ból szyi, powiększenie węzłów chłonnych w okolicy tarczycy, chrypka o nieustalonej przyczynie, problemy z połykaniem i oddychaniem.
Generalnie biopsja pozwala podzielić guzki tarczycy na:
zmiany zapalne: zwykle w przebiegu schorzeń tarczycy z autoagresji (np. choroba Hashimoto);
torbiele koloidowe: zmiany nienowotworowe, powstające z prawidłowej tkanki tarczycy, wypełnione płynem (stwierdzane najczęściej);
gruczolaki: nowotwory łagodne; D gruczolakoraki: zmiany złośliwe.
Rodzaje terapii
Pojedyncze guzki, nieczynne hormonalnie i o potwierdzonym nienowotworowym charakterze, wymagają tylko i wyłącznie obserwacji. Jeśli zmiany mają charakter zapalny, ich terapia polega na leczeniu choroby podstawowej.
W przypadku dużych guzków i wola guzkowatego możliwe są dwie opcje: operacyjna (wycięcie części albo całości gruczołu) lub zniszczenie gruczołu jodem radioaktywnym. Obie metody prowadzą do niedoczynności tarczycy i wymagają suplementacji hormonów (lewotyroksyny).
Przy guzkach nadczynnych podaje się tyreostatyki lub stosuje jod radioaktywny.
W przypadku raka konieczne jest jego operacyjne usunięcie. Potem zwykle stosuje się uzupełniające leczenie jodem radioaktywnym.
