Po co dorosłym szczepienia?

W XX wieku udało się wyeliminować lub ograniczyć wiele niezwykle groźnych chorób, na przykład ospę prawdziwą - śmiertelność w wyniku tej choroby wynosiła zaś od 30 do 90 proc.

Wydawało się, że Europa odniosła też zwycięstwo w walce z chorobą Heinego-Medina (polio). Jednak w 2015 roku władze Ukrainy poinformowały, że dwa przypadku paraliżu u dwojga dzieci było efektem zachorowania przez nie właśnie na polio. Tym samym ta groźna choroba, przenosząca się drogą kropelkową, została po raz pierwszy od kilku dekad stwierdzona na terenie Europy (wciąż wiele dzieci wchodzi w życie z dużą niepełnosprawnością z jej powodu w takich krajach jak: Afganistan, Indie, Pakistan, Syria). Okazało się, że wskutek działań wojennych i związanego z nimi chaosu na Ukrainie szczepionkę przeciwko polio otrzymało w 2014 roku około połowy dzieci.

O ile specjaliści z WHO zapewniają, że Polacy, z uwagi na fakt, że są zaszczepieni przeciwko polio, są przed nią chronieni, to wciąż są zakaźne choroby, które stanowią zagrożenie dla ludzi w każdym wieku. Dlatego czasem warto porozmawiać z lekarzem na temat ponownego szczepienia - także wtedy, gdy mamy pewność, że szczepionkę otrzymaliśmy w dzieciństwie.

Ta zakaźna choroba przenoszona drogą kropelkową regularnie wraca na teren Europy. Chorują na nią nie tylko nieszczepione dzieci, ale i dorośli. W 2016 roku jeden na cztery przypadki odry w europejskim regionie Światowej Organizacji Zdrowia dotyczył właśnie dorosłego powyżej 20 roku życia. Prawdopodobnie dlatego, że ochronę dają dwie dawki tej szczepionki.

Jeśli ktoś w dzieciństwie nie przeszedł pełnego cyklu szczepień, albo nie ma pewności co do swojej odporności, powinien porozmawiać z lekarzem na temat możliwości zaszczepienia.

Warto rozważyć (ponowne) zaszczepienie się na błonicę i tężec - oczywiście po konsultacji z lekarzem. Ta pierwsza choroba, zwana inaczej dyfterytem, wywoływana jest przez bakterie produkujące toksyny mogące doprowadzić do zapalenia mięśnia sercowego lub zaburzeń działania układu nerwowego.

W latach 2010-2015 na świecie zanotowano blisko 31,5 tys. przypadków błonicy.

Tężcem bardzo łatwo się jest zarazić, bo wywołujące je bakterie powszechnie występują w glebie, kurzu, wodzie oraz przewodzie pokarmowym zwierząt. Wystarczy niewielka rana, skaleczenie, otarcie skóry, by patogen wniknął do organizmu. U noworodków choroba doprowadza do śmierci w 8 na 10 przypadków, dorosłych - 5 na 10.

W niektórych krajach zaleca się również wszystkim dorosłym podanie dawki przypominającej szczepionki przeciwkrztuściowej. Krztusiec to groźne schorzenie układu oddechowego, trwające wiele tygodni, a jego powikłania mogą doprowadzić do poważnego wyniszczenia organizmu.

W 2016 roku liczba zarejestrowanych zachorowań na tę chorobę wyniosła w Polsce blisko 7 tysięcy, przy czym dane te są zaniżone. Wyniki epidemiologicznych badań populacyjnych wykazują bowiem, że realnie zachorowań jest znacznie więcej.

Na jedno zgłoszone zachorowanie na krztusiec przypada średnio 71 niezgłoszonych zachorowań we wszystkich grupach wiekowych.

Niekiedy szczepi się na krztusiec kobiety pod koniec ciąży, by chronić noworodki w pierwszych miesiącach życia.

Jest niebezpieczna dla kobiet w ciąży (powoduje wady rozwojowe płodu: serca, wzroku i słuchu, niekiedy poronienia). Młode kobiety planujące dziecko powinny sprawdzić, czy mają odporność na tę chorobę.

Choć przyjęło się uważać, że różyczka to niesprawiająca problemów choroba zakaźna, potrafi jednak doprowadzić do bardzo groźnych powikłań.

HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) występuje powszechnie w ludzkiej populacji i szerzony jest przede wszystkim drogą płciową. Wywołuje stosunkowo niegroźne infekcje, ale doprowadza też do rozwoju nowotworów - raka szyjki macicy, kłykcin kończystych, a także nowotworów jamy ustnej. Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli zostanie przeprowadzone przed rozpoczęciem współżycia płciowego.

Szczepienie przeciwko HPV zalecane jest przede wszystkim młodym kobietom, ale coraz więcej naukowców zaleca je także mężczyznom: nie tylko przenoszą wirusa, ale też padają jego ofiarą (nowotwory jamy ustnej).

Pneumokoki (dwoinki zapalenia płuc) - są szczególnie niebezpieczne dla osób starszych i o obniżonej odporności. Są najczęstszą przyczyną bakteryjnych zakażeń układu oddechowego. Najcięższą postacią zakażenia pneumokokowego jest tzw. inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP). W tym pojęciu mieści się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa (posocznica) i zapalenie płuc z bakteriemią. Pneumokoki mogą również wywoływać zapalenie spojówek, zapalenie otrzewnej oraz zapalenie stawów.

Szczepionka przeciwko tej chorobie również zalecana jest przede wszystkim osobom starszym i o obniżonej odporności. Sama choroba może mieć działanie wyniszczające organizm, lecz najpoważniejsze są w jej przypadku powikłania,  m.in. w postaci zapalenia płuc czy zapalenia mięśnia sercowego.

Wirusowe zapalenie wątroby typu A, wirusowe zapalenie wątroby typu B - zaszczepić się na te choroby powinny osoby planujące podróż za granicę, zwłaszcza do krajów tropikalnych, gdzie panują odmienne od europejskich warunki higieniczne. Szczepienie na wirusowe zapalenie wątroby typu B wymagane jest z również u pacjentów planujących zabieg chirurgiczny.

Warto, by osoby planujące wakacje za granicą, sprawdziły, jakie szczepienia są przydatne w danym kraju. Informacje można uzyskać w punktach szczepień dla podróżujących lub na stronie WHO. Lepiej z podróży nie przywozić choroby, której można uniknąć.

Anna Piotrowska