Przyczyny aft w jamie ustnej – nie tylko zła higiena
Afty to małe, bolesne nadżerki, które pojawiają się w jamie ustnej. Są bardzo uciążliwe, gdyż powodują ból, który sprawia trudności w jedzeniu, mówieniu, a nawet myciu zębów. Wbrew pozorom przyczyną wystąpienia aft nie jest tylko zła higiena. Zmiany mogą być spowodowane również innymi czynnikami. Jakimi? Sprawdź!
Czym są afty i gdzie mogą się pojawić?
Afta to zaokrąglona lub owalna zmiana w jamie ustnej. Pokryta jest błoną o białej lub żółtawej barwie, a wokół niej znajduje się niewielka czerwona obwódka zapalna [1]. Afty mogą być niewielkie do 10 mm i nie pozostawiać blizn po zagojeniu (tzw. afty małe, afty Mikulicza) lub duże (afty Suttona) o średnicy powyżej 10 mm. Czasami na błonie śluzowej w jamie ustnej pojawiają się także liczne i bardzo drobne (do 1-2 mm) afty opryszczkopodobne [2].
Bolesne zmiany mogą pojawić się zarówno po wewnętrznej stronie jamy ustnej na błonie śluzowej policzków, jak i na języku, okolicach podjęzykowych i wargach. Może też być afta na migdale, podniebieniu lub gardle [3]. Osoby cierpiące na afty na ogół odczuwają ból i dyskomfort w zmienionej chorobowo okolicy, zwłaszcza podczas mówienia i jedzenia. Zmiana utrzymuje się zwykle od 5 do 15 dni i po tym okresie znika, nie pozostawiając blizn ani charakterystycznych śladów. Od 24 do 48 godzin przed wykwitem zazwyczaj pojawiają się objawy zwiastunowe takie jak pieczenie i mrowienie [2].
Jakie są przyczyny aft w jamie ustnej?
Trudno jest wskazać na konkretną przyczynę powstawania aft, zwłaszcza gdy mają one tendencję do nawrotów [2]. Niedostateczna higiena zarówno jamy ustnej, jak i niedbałość w myciu rąk, wkładanie brudnych przedmiotów do ust (np. przygryzanie długopisu lub w przypadku dzieci zabawek) mogą być źródłami rozwoju patogenów w buzi. Jednak czynników predysponujących do powstawania aft w jamie ustnej jest więcej.
Możliwe przyczyny wykwitów to m.in. [1, 3]:
- osłabiona odporność organizmu;
- urazy mechaniczne w jamie ustnej np. skaleczenia, przygryzienia, zranienia spowodowane źle dopasowaną protezą lub aparatem ortodontycznym;
- zła dieta i dostarczanie zbyt małych ilości składników odżywczych w organizmie np. witamin z grupy B (zwłaszcza witaminy B12 i kwasu foliowego), cynku lub żelaza;
- osłabienie i przemęczenie;
- zmiany hormonalne - u kobiet mogą wystąpić zaostrzenia aftozy pod koniec cyklu menstruacyjnego;
- inne choroby przewlekłe np. celiakia (nietolerancja glutenu) lub choroba Leśniowskiego-Crohna (jedna z nieswoistych chorób zapalnych jelit), zakażenia wirusem HIV;
- narażenie na zanieczyszczenia powietrza związane m.in. z pracą w trudnych warunkach (np. miejscach o dużym zapyleniu);
- zaburzenia składu flory bakteryjnej w jamie ustnej po antybiotykoterapii.
Czy stres może być przyczyną aft w jamie ustnej?
Do przyczyn występowania aft, zwłaszcza tych o tendencji do nawrotów, zalicza się również przewlekły stres. Długotrwałe narażenie na stresujące czynniki intensywnie pobudza układ autonomiczny i podnosi poziom adrenaliny, noradrenaliny oraz kortyzolu, czyli hormonów stresu. W dłuższej perspektywie ich wysoki poziom może osłabiać układ odpornościowy. W konsekwencji przedłużające się napięcie obniża odporność i prowadzi do zwiększenia ryzyka zachorowania na afty [2].
Jak powstrzymać występowanie aft w jamie ustnej?
Działania profilaktyczne, które mogą ograniczyć ryzyko pojawienia się aft to przede wszystkim:
- dbanie o regularną higienę jamy ustnej;
- uniknie palenia tytoniu i picia wysokoprocentowego alkoholu;
- ostrożne spożywanie twardych pokarmów;
- regularne wizyty u stomatologa;
- utrzymywanie pełnowartościowej, zbilansowanej diety;
- używanie dobrze dopasowanych aparatów ortodontycznych, protez, nakładek itp.;
- dbanie o relaks i rozładowanie napięcia.
Warto pamiętać, że w przypadku wystąpienia afty ważna jest szybka interwencja. Zaleca się wówczas płukanie jamy ustnej ziołowymi mieszankami np. wyciągiem z szałwii, rumianku lub kory dębu. Mogą też pomóc dostępne w aptece żele stomatologiczne do smarowania zmienionych chorobotwórczo miejsc o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i odkażającym [3].
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
Bibliografia: 1. Miro, Afty. Stres i obniżona odporność organizmu. Jak sobie radzić?, 2022 (witryna internetowa, dostęp: 27.06.2024).
2. Antoniv R. i in., Afty nawracające - przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia 3/2014: 142-146.
3. Kuźnik M., Afty - przyczyny i leczenie, 2022 (witryna internetowa: dostęp: 27.06.2024).
Artykuł powstał przy współpracy z Bausch + Lomb
Artykuł sponsorowany
