Helsinki: Miasto projekt

Jeden z architektonicznych symboli miasta. Więcej - manifest pryncypiów "nowej" fińskiej architektury narodowej. Poprzedni helsiński dworzec miał styl będący lokalną wersją petersburskiego klasycyzmu. Rosyjskiej estetyce w 1919 roku twardo (wszystko z granitu!) przeciwstawił się Eliel Saarinen, ojciec najsłynniejszego fińskiego architekta Eero. Saarinen odrzucił pokusę stylu "romantycznego", wznosząc budynek ikonę zapowiadającą art déco. Koniecznie.

Forum: Wyjazd na własną rękę za granicę - gdzie najtaniej?

W Finlandii konkurencja jest ogromna. Trudno jednoznacznie zdecydować, która z tutejszych firm robi najlepszą ceramikę. Niewątpliwie jednak najsłynniejsza jest Iittala. Firma, powstała w 1881 roku, ma dziś status kultowej, produkuje szkło i ceramikę w setkach kształtów i wzorów. Jej wizytówką nadal są nazwiska słynnych projektantów (w latach 40. jej dyrektorem artystycznym była legenda fińskiego designu Alvar Aalto). Poza klasycznymi już wzorami naczynia Iittali zdobione są np. postaciami Muminków. Główny sklep w Helsinkach na Pohjoisesplanadi 25, w samym centrum, tuż przy parku Espalandi.

Podobno najpiękniejszy olimpijski stadion świata. Znany z igrzysk w 1952 roku, ale... zbudowany znacznie wcześniej. Ukończony w 1938 roku obiekt miał gościć przeniesioną z Tokio olimpiadę 1940. Elegancja modernizmu zastosowanego tu w architekturze robi wrażenie do dziś, a słynna 72-metrowa wieża jest jednym z piękniejszych budynków miasta. Stadion odległy jest od centrum zaledwie o 2,5 kilometra. Można doń dotrzeć komunikacją miejską. Na terenie stadionu mieści się również tani, ładny i po fińsku prosty i funkcjonalny hostel.

Kiasma (pol. chiazma, skrzyżowanie chromosomów), czyli Muzeum Sztuki Współczesnej, to paradoks. Konkurs na projekt architektoniczny wizytówki fińskiej awangardy ogłoszono z myślą o uczestnikach ze Skandynawii. Wygrał go jednak Amerykanin Steven Holl. Prace ukończono w roku 1998. Niezwykły układ brył i wnętrz sprawia, że dla nich samych warto muzeum odwiedzić. Tym bardziej że leży w samym centrum miasta, vis-à-vis parlamentu, między dworcem Saarinena a halą koncertową Finlandia Hall Alvara Aalto.

Otwarty w 1931 roku hotel Torni (wieża) był, jak na swoje czasy, awangardą nowoczesności. Prosta, modernistyczna bryła korespondowała z bogatym ornamentem, kuchnia błyskawicznie zyskała sławę, a bywanie tam uchodziło za znak przynależności do właściwego grona. To tutaj po wojnie urzędowała aliancko-sowiecka komisja ustalająca granice wolnej Finlandii. Przy okazji - na korytarzach mijali się szpiedzy wszystkich działających w Finlandii wywiadów. Na ostatnim piętrze "tytułowej" wieży (trzeba wejść po kutych, kręconych schodkach) do dziś działa legendarny bar z tarasem i widokiem na całe miasto i kawałek morza.

Od ikony - magazynu Artek, firmy założonej 80 lat temu przez Alvara Aalto - po sklepiki najmłodszych projektantów. Plus Muzeum Architektury, Muzeum Designu i modne kawiarnie. To wszystko w centrum Helsinek, w tzw. Design District, czyli stworzonej na początku XXI w. wspólnocie ulic mieszczących adresy związane wyłącznie z projektowaniem.

W XIX wieku Finowie pisali Kalevalę, epos budujący wspólną narodową tożsamość. Na początku XX tworzyli (w podobnym celu) narodową architekturę. Interesujący mariaż jednego i drugiego znajduje się w budynku Pohjola, dawnego towarzystwa ubezpieczeniowego. Stary Saarinen (ten od dworca) nawiązał tu w 1901 r. do fińskiej mitologii narodowej - od przypominających komnaty zamczyska sal po fantastyczną dekorację i słynną klatkę schodową.

Może i trudno w to uwierzyć, ale słynna gra komputerowa, która podbiła świat, jest nie mniej fińska niż Nokia. Angry Birds, stworzone przez fińską firmę Rovio, są obecne na ulicach Helsinek w postaci niezliczonych gadżetów, kubków, koszulek, czapek i maskotek. Cały naród wspiera swoje ptaki.

Oddzielona od centrum zatoką dawna robotnicza dzielnica Kalio jest niczym berliński Kreuzberg - bohema, świetne tajskie fast foody, oblężone bary i artystowska atmosfera. Jednopiętrowe domy, publiczne sauny i... zjawiskowa katedra z początku XX w. Narodowy styl romantyczny u progu art déco.

Marimekko to znak firmowy fińskiego wzornictwa, rozpoznawalny styl i wielopokoleniowa historia. Oryginalne nadruki i charakterystyczne zestawienia kolorów pojawiły się w 1949 roku pod szyldem firmy Printex założonej przez projektantkę Armi Ratię. Pierwszy pokaz mody odbył się dwa lata później, a po pięciu kolejnych w sukienkach Marimekko pozowała Jacqueline Kennedy. W 1964 roku projektantka Maija Isola tworzy kwiatowy wzór - znak rozpoznawczy firmy, a wiele lat później jej córka Kristina zdobi wzorami firmy kadłuby samolotów Finnair. Marimekko nie ma butiku w Polsce. W Helsinkach jej sklepy można znaleźć m.in. w centrum, na lotnisku i w podstołecznej fabryce.

Forum: Wyjazd na własną rękę za granicę - gdzie najtaniej?

Łukasz Modelski