Wakacje leśnych ludzi

Konrad Mańkowski z dzieciństwa w Baranówce pamięta głównie zieleń. Niezbyt uporządkowaną, raczej swobodną, dziką nawet. Była też drewniana chatka, w której wychował się jego ojciec. To właśnie on, po tym jak już wyprowadził się do miasta i odchował własne pociechy, stał na stanowisku, żeby Baranówki nie sprzedawać. Czekał na moment, w którym na ziemi przekazywanej z dziada pradziada, będzie można rozwinąć rodzinny interes.

Doczekał się cztery lata temu. To wtedy Konrad postanowił zamienić pracę umysłową na fizyczną, cudzy biznes na własny, a elegancki biurowiec na otulinę Kampinoskiego Parku Narodowego. Chociaż, po prawdzie, była to bardziej "ewolucja" niż szybka zamiana. - Dwa lata. Tyle zajęło mi mentalne przestawienie się z pracy przy biurku na pracę w Baranówce, gdzie jestem administratorem, budowlańcem i konserwatorem w jednej osobie -  mówi.  - Uparliśmy się , że stworzymy miejsce blisko natury, niebanalne, komfortowe. Takie, w którym sami chcielibyśmy spędzić czas.

Dzisiaj na czterech hektarach Baranówki (oficjalna nazwa: Baza Baranówka) stoją namioty w stylu safari wyposażone w drewniane podłogi, piętrowe łóżka, półki i szafki. Każdy z nich ma taras ze stolikiem i ławkami. Nocą całość oświetla elektryczne światło, a sanitariaty, wieczna bolączka kempingów, nie odbiegają standardem od tego, co widuje się w wielu domach. Czas spędza się tutaj na kąpieli (na terenie znajduje się czyste jeziorko), graniu w siatkówkę, ćwiczeniu w strefie cross, i spacerach po parku narodowym.

Skromnie? Może i skromnie, ale, jak mówi Aleksandra Szałek z serwisu Slowhop, zajmującego się pośredniczeniem w wynajmie niebanalnych noclegów, na glampingu właśnie brak atrakcji jest największą atrakcją. - To miejsce, które z jednej strony powinno służyć wyciszeniu, z drugiej zaś, dawać możliwość zgromadzenia nowych doświadczeń -  tłumaczy. - Podróże do ciepłych krajów, noclegi w luksusowym hotelu, darmowe drinki, nie robią już wrażenia. Teraz szukamy przeżyć.

Trendy trudno datować, jednak w przypadku glampingu, można dość precyzyjnie wskazać, kiedy ta forma rekreacji pojawiła się w Polsce. Pionierami byli prawdopodobnie właściciele Glendorii - warmińskiej ostoi otwartej w 2012 roku. Jeśli zaś chodzi o skalę globalną: Wikipedia podaje, że na świecie po raz pierwszy słowa "glamping" (neologizm powstały z połączenia "glamourous" i "camping") zaczęto używać w 2005 roku. Jednak o ile słówko jest dość nowe, sama idea mobilnych, luksusowych mieszkań, już nie.  - W XIX wieku bogato wyposażone namioty zabierano ze sobą na safari -  tłumaczy Szałek.  - Głównie Brytyjczycy, chcąc być blisko natury, a jednocześnie nie rezygnować ze standardu życia, na wyprawy do Afryki wieźli ze sobą dywany, meble, naczynia, nawet obrazy.

Historia dostarcza i wcześniejszych przykładów. Do najbardziej spektakularnych należy Pole Złotogłowia: obóz zbudowany w XVI wieku, jako miejsce spotkania króla Anglii, Henryka VIII i króla Francji Franciszka I, na którego przygotowanie francuski władca wydał zawrotną wówczas kwotę 200 tys. liwrów. Gdyby zaś sięgnąć do rodzimych dziejów, na myśl przychodzą przebogate namioty tureckie, zdobyte pod Wiedniem i do dziś przechowywanych na Wawelu.

- Wędrówkę w głąb historii tak naprawdę można by ciągnąć aż do mongolskich jurt - konstrukcji mobilnych, tymczasowych, a jednak zawierających w sobie wszystko, co potrzebne do stworzenia domu -  podsumowuje Szałek.

Dziś glamping to zjawisko globalne, ale z wyraźnym lokalnym rysem. Azjaci stawiają na domki na drzewach, Skandynawowie i Słoweńcy na szałasy, w Polsce zaś dobrze przyjęły się jurty. To namioty efektowne, wytrzymałe i stosunkowo łatwe do zmontowania: jak tłumaczy Ewa Tompolska, która wraz z Katarzyną Szeszko prowadzi ośrodek Yurta Spa pod Wierchomlą, do postawienia jednej konstrukcji potrzeba czterech osób, a po 12 godzinach pracy zyskuje się całkiem przestronną przestrzeń: jest miejsce na dwa miejsca do masażu, kilka mebli, nawet na kominek.

Jednak dla Ewy i Katarzyny, praktyczne względy nie były najważniejsze.  - Zależało nam na kształcie - okrągłym i materiałach - naturalnych, tak by nasi goście czuli się otoczeni przyrodą nie tylko na zewnątrz, ale i wewnątrz spa -  mówi Ewa.  - Tworzymy miejsce dla osób, którym zależy na bliskim kontakcie z naturą, dbających o przyrodę i o własny dobrostan umysłowy i emocjonalny. Są wśród nich i tacy, którzy znaleźli się na życiowym rozdrożu, a odcięcie od cywilizacji pomaga im w odnalezieniu siebie na nowo - dodaje.

Odcięcie w sensie dosłownym: w spa nie ma zasięgu, a z oddalonej o 40 minut marszu wsi, wiedzie do niego tylko jedna droga.

Oprócz jurt nieźle sprawdzają się też w Polsce namioty bańki (klientom kojarzą się z czystością, sterylną przestrzenią), domki na drzewach (konstrukcja trudna, niebanalna) i wszelkiego rodzaju samoróbki.

Eksperymenty w zakresie tych ostatnich skutkują czasem stworzeniem małej, budowlanej pracowni.  - U nas zaczęło się od chęci stworzenia miejsca dla dzieci z pobliskiej szkółki żeglarskiej. Tak, żeby w czasie niepogody miały gdzie wypić herbatę. Domki na wodzie spodobały się jednak turystom więc zaczęliśmy je wynajmować - mówi Patrycja Wlizło z HT Houseboats. Dzisiaj domków jest kilkanaście - to drewniane konstrukcje na pływakach, wyposażone m.in. w kominki, jacuzzi, czasem też prywatne motorówki. Jest wśród nich i rekordzista - jedyny w Polsce dwupiętrowy, pływający budynek na wynajem. Obok nich powstały konstrukcje na lądzie (te już pod nazwą Herbals SPA).  - Są domki na ziemi i domki na drzewach, domki dla dwóch i dla sześciu osób, proste kostki i bryły z trapezoidalnym dachem, nie ma dwóch takich samych domków -  wylicza Wlizło.

Obok takiej architektonicznej rozpusty pojawiają się i próby o wiele bardziej minimalistyczne: W ubiegłym roku Dariusz Pyrz na beskidzkim polu zbił podest, a na podeście postawił łóżko. Osłonił je baldachimem, obok zamontował ruską banię. Kiedy zapowiedział, że za korzystanie bierze kwotę zbliżoną do ceny hotelowego pokoju, niektórzy pukali się w głowę. Szybko jednak przestali, bo okazało się, że chętnych było więcej niż nocy w sezonie.

Jeśli prawdą jest powiedzenie, że szczęście to okazja spotykająca przygotowanie, właścicieli glampingów można by uznać za największych szczęściarzy tego roku.- Kiedy wprowadzono lockdown, mój tata wieszczył absolutny koniec wszystkiego: nie będzie wakacji, nie będzie gości, nie będzie biznesu. Ja zaś stałem na stanowisku, że jeśli tylko obostrzenia się poluzują, to będzie nasz najlepszy rok -  mówi Konrad Mańkowski. - Z przyjemnością stwierdzam, że miałem rację.

Rok dobry jest nie tylko w Baranówce, ale i w większości glampingów. Zawsze cieszące się większym niż hotele zainteresowaniem (w rezerwacjach gęsto zaczyna robić się już w styczniu), w tym sezonie przeżyły oblężenie. Nic dziwnego: w kraju, z dala od skupisk ludzkich, na świeżym powietrzu, zwykle bez przestrzeni wspólnych - trudno o mniej "koronogenne" miejsca.

Epidemia to jednak niejedyna i nie najistotniejsza przyczyna boomu na luksusowe kampingi. Daleko ważniejsze od niej wydają się być zmiany w oczekiwaniach konsumentów.  - Przez lata triumfy święciły podróże, które w branży określało się jako 3xS: sun, sand, sea (słońce, piasek, morze). Teraz ta forma traci na znaczeniu na rzecz 3xE, pod który to hasłem kryją się enterteiment, excitement, education (rozrywka, ekscytacja, edukacja) - tłumaczy Szałek.

Turyści, zamiast biernego leżenia na plaży, oczekują teraz zaspokojenia potrzeb poznawczych, tak żeby urlop był jak najefektywniej wykorzystanym czasem. Efektywność wcale nie musi oznaczać poszerzania kompetencji czy poprawiania formy. Pod tym pojęciem może kryć się np. cyfrowy detoks, czy praktyka mindfulness.  Zresztą, jak dziwnie by to nie brzmiało, dla wielu sam kontakt z lasem jest przygodą. Eksperci twierdzą, że młode pokolenie, urodzone i wychowane w miastach, nieposiadające zaplecza w postaci dziadków na wsi, wakacje spędzające nad hotelowym basenem, naturę zna głównie z... telewizji. Richard Louv, autor książki "Ostatnie dziecko lasu", ukuł nawet termin "deficyt natury", mający opisywać stan chronicznej irytacji i dekoncentracji, wywołany brakiem kontaktu z przyrodą. Akademickie wymysły? Może, ale z drugiej strony komu, po weekendzie spędzonym na wsi, nie zdarzyło się powiedzieć: "odżyłem".

Na turystyczną modę i cywilizacyjną tęsknotę nakłada się megatrend związany z ekologią. Jeśli mieszkania dekorujemy roślinami, nosimy floralne i animalistyczne printy, wybieramy restauracje serwujące wegańską żywność, dlaczego na urlop nie mielibyśmy wybrać ośrodka, zapewniającego maksymalnie bliski kontakt z naturą? A jeśli miejsce jest urządzone na tyle ciekawie, że dodatkowo dostarcza atrakcyjnych kadrów na Instagrama, to tym lepiej.

- Jeśli w dzieciństwie marzyliście o tym, by spać w domku na drzewie, to pewnie zrozumiecie też ideę glampingu" - podsumowuje Katarzyna Kachel, podróżniczka, dziennikarka magazynu "Traveler".  - Ten styl podróżowania wpisuje się idealnie w nasze czasy, czyli trochę izolacji, a jednocześnie całkowite zanurzenie w konkretnych miejscu. Kompromis dla tych, którzy chcieliby eko ale nie survivalowo, pierwotnie ale i luksusowo.

Powyższe motywacje pewnie szybko nie wygasną, można się więc spodziewać, że w najbliższych latach czeka nas wysyp nowopowstałych glampingów. Przesycenie na razie branży nie grozi, bo jak przyznają właściciele - na razie popyt zdecydowanie przewyższa podaż (patrz wspomniane wyżej rezerwacje).

Grozić jej jednak może komercjalizacja. - Jeszcze kilka lat temu, kiedy na skrzynkę Slowhopa przychodziło zgłoszenie z glampingu, to zawsze było WOW: coś nowego, coś innego, coś wyjątkowego. Glampingu miały niemal stuprocentową szansę, by trafić na nasz portal - mówi Szałek. - Teraz już tak nie jest. Ludzie nazywają glampingami miejsca, które w ogóle nie przystają pierwotnej idei - stodoły na organizacje wesel, zatłoczone pola z domkami, kempingi położone zaraz przy drogach - wylicza.

Paradoksalnie, idei nie służy też sama popularność.  - Czasem śmiejemy się, że stajemy się za bardzo znani -  mówi Ewa Tompolska.  - To miało być miejsce na końcu świata, dla nas, znajomych i tych, którzy podejmą trud 40-minutowej wspinaczki po górskim stoku. Choć każdy jest mile widziany, z tłumem turystów to już nie będzie to, o co nam chodziło.

Na razie jednak nie wygląda na to, by glamping - mimo rosnącej popularności - miał powtórzyć los innych turystycznych fenomenów, przechodząc drogę od elitarnej rozrywki, przez pożądaną modę, po karykaturalną, skrajnie skomercjalizowaną formę. Osoby wybierające wypoczynek w kraju, na łonie natury, to wciąż tylko ok. 10 proc. wyjeżdżających na wakacje. Niestety. Albo na szczęście.