Darowizna bez podatku - jak skutecznie ją przekazać

Reguły przekazywania darowizn innym ludziom ustalone są w kodeksie cywilnym, a ustawa o podatku od spadków i darowizn określa, kto jest zwolniony z podatku od darowizny, a kto musi go zapłacić. Są też darowizny, które odlicza się jako ulgi od dochodu w PIT. To darowizny na działalność charytatywną Kościoła i różnych organizacji społecznych. Dzięki takim darowiznom możemy zmniejszyć swój podatek lub nawet otrzymać nadpłatę z urzędu skarbowego.

Najczęściej to bliscy przekazują sobie darowizny, np. rodzice kupują córce samochód, babcia daruje wnuczkowi mieszkanie. Podatek zależy od wartości darowizny i stopnia pokrewieństwa między stronami.

W darowiźnie można przekazać: nieruchomości, czyli działkę, mieszkanie, dom, grunt rolny; ruchomości, np. samochód, pieniądze, meble, obrazy.

Od rodzaju darowizny zależy rodzaj umowy, jaką zawierają strony - darczyńca i obdarowany.

• Gdy darowizną jest nieruchomość, to umowa musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego przez notariusza. W jego kancelarii muszą stawić się darczyńca i obdarowany z dowodami osobistymi. Darczyńca musi mieć ze sobą również dokument potwierdzający, że jest właścicielem nieruchomości (np. akt notarialny, odpis z księgi wieczystej). Oryginał umowy darowizny zostaje w kancelarii notarialnej. Każda ze stron otrzymuje odpisy.

• Gdy darowizną są ruchomości, to nie jest konieczne sporządzanie umowy u notariusza. Wystarczy zwykła umowa pisemna. Należy w niej podać dane darczyńcy i obdarowanego - ich numery PESEL oraz numery dowodów osobistych. Wskazane jest także podanie stopnia pokrewieństwa łączącego darczyńcę z obdarowanym. Obie strony własnoręcznie podpisują umowę. Na umowie należy też podać datę jej sporządzenia.

Nawet ustna umowa darowizny jest ważna! Zgodnie z kodeksem cywilnym będzie ona obowiązywała, jeżeli darowizna faktycznie zostanie wykonana, czyli na przykład podarowane pieniądze zostaną przelane z konta darczyńcy na konto obdarowanego lub samochód przekazany przez darczyńcę obdarowanemu. Ważne! Darowizna należy do majątku osobistego osoby obdarowanej. Jeżeli więc np. żona otrzyma od rodziców auto, to jej małżonek nie ma do niego praw.

Darowizna podlega opodatkowaniu. Podatek płaci osoba obdaowana, chyba że przepisy zwalniają ją z tego obowiązku. Podatek zależy bowiem od tego, do której grupy podatkowej należą darczyńca i obdarowany. Według stopnia pokrewieństwa ustalono 3 grupy podatkowe. Im dalsze pokrewieństwo, tym wyższy podatek. Darowizna dla najbliższych osób - małżonka, dzieci (pasierba), rodzeństwa, rodziców (ojczyma oraz macochy) jest zwolniona z podatku. Jednak aby te osoby uniknęły podatku, muszą zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od daty zawarcia umowy (umowę notarialną zgłasza notariusz). Synowa, zięć i teściowie też mogą uniknąć podatku od darowizny! Przysługuje im tzw. ulga mieszkaniowa. Gdy np. teściowie przekażą synowi i synowej mieszkanie, to synowa uniknie podatku, jeśli nie jest właścicielką lub najemcą innego mieszkania.

Kwoty wolne od opodatkowania

Dla każdej grupy podatkowej są ustalone kwoty darowizn, których nie trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego, bo są wolne od podatku. Wynoszą one:

• 9 637 zł dla osób z I grupy podatkowej;

• 7 276 zł dla osób z II grupy podatkowej;

• 4 902 zł dla osób z III grupy podatkowej.

Uwaga! Z takiego zwolnienia z podatku od powyższych kwot można skorzystać raz na 5 lat (dotyczy to każdej grupy podatkowej). Przy obliczaniu podatku zlicza się wartość wszystkich darowizn z ostatnich 5 lat.

Każdą darowiznę, której wartość przewyższa kwoty wolne od podatku należy zgłosić do urzędu skarbowego. Muszą to zrobić nawet te osoby obdarowane, które należą do I grupy podatkowej, czyli są zwolnione z podatku od darowizny. Takie zgłoszenie jest bowiem warunkiem zwolnienia podatkowego.

Zgłoszenie przez notariusza

Notariusz ma obowiązek zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego, jeśli umowa została zawarta w formie aktu notarialnego.

On też pobierze podatek (jeżeli obdarowany musi go zapłacić) i przekaże do urzędu skarbowego. Osobiste zgłoszenie darowizny przez obdarowanego.

On sam informuje urząd skarbowy o darowiźnie, jeśli została spisana zwykła umowa pisemna. Darowiznę trzeba zgłosić w terminie 6 miesięcy od podpisania umowy (lub dokonania darowizny, np. od daty przelania pieniędzy na jego konto przez darczyńcę). Jaki druk złożyć w urzędzie skarbowym? G Druk SD-Z1 składa osoba obdarowana zwolniona z podatku od darowizny (I grupa podatkowa). W tym druku trzeba opisać darowiznę (np. jeśli to samochód - podać markę, rok produkcji, numer rejestracyjny). Należy podać też dane darczyńcy, włącznie z jego numerem PESEL i NIP.

Druk SD-3 składają osoby, które należą do II lub III grupy podatkowej i muszą zapłacić podatek (też podają dane darczyńcy oraz obdarowanego).

Gdy osoba obdarowana złoży odpowiedni druk, to urząd skarbowy naliczy podatek od darowizny, jeśli ta osoba musi go zapłacić. Podatek płacą osoby należące do II lub III grupy podatkowej (i niektóre osoby z I grupy).

1 grupa podatkowa Zwolnieni z podatku: małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierb, macocha, ojczym; płacą podatek: zięć, synowa i teściowie.

• Wartość darowizny do 10 278 zł - podatek 3% jej wartości; • wartość darowizny ponad 10 278 zł do 20 556 zł - podatek 308 zł 30 gr plus 5% nadwyżki od kwoty ponad 10 278 zł; • wartość darowizny ponad 20 556 zł - podatek 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł.

2 grupa podatkowa (dzieci rodzeństwa, np. brat cioteczny, ciocie, wujkowie, małżonkowie rodzeństwa, np. szwagier i rodzeństwo małżonków).

• Wartość darowizny do 10 278 zł - podatek 7% jej wartości; • wartość darowizny ponad 10 278 zł do 20 556 zł - podatek 719 zł 50 gr plus 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł; • darowizna ponad 20 556 zł - podatek 1 644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł.

3 grupa podatkowa (dalsi krewni i osoby obce).

• Wartość darowizny do 10 278 zł - podatek 12% jej wartości; • wartość darowizny ponad 10 278 zł do 20 556 zł - podatek 1 233 zł 40 gr i 16% nadwyżki ponad 10 278 zł; • wartość darowizny ponad 20 556 zł - podatek wyniesie 2 877 zł 90 gr plus 20% nadwyżki ponad 20 556 zł.

Konsultacja: Katarzyna Węgorek, adwokat Podstawa prawna: art. 888-902 kodeksu cywilnego; ustawa o podatku od spadków i darowizn (DzU nr 142/2004, poz. 1514)

Jeżeli przekazaliśmy jakąś kwotę organizacji społecznej lub fundacji prowadzącej działalność charytatywną, albo Kościołowi - to te datki możemy odliczyć w swoim rocznym rozliczeniu podatkowym PIT Z a takie darowizny przysługują bowiem ulgi, które odliczamy od dochodu.

Darowizny bez limitu i z limitem

Ulgi za darowizny, które odliczamy w PIT od dochodu dzielą się na dwie grupy.

1. Ulgi bez limitu to darowizny na działalność charytatywną i opiekuńczą Kościołów. To np. darowizny na domy opieki prowadzone przez Kościół. Jeśli dokonaliśmy takiej darowizny w 2009 r., możemy odliczyć ją w całości od dochodu. Niezbędne warunki Aby móc odliczyć tę ulgę w PIT za 2009 r., musimy:

• mieć potwierdzenie dokonania przelewu lub proboszcz musi wydać nam zaświadczenie, że odebrał darowiznę (jeśli była ona na Kościół katolicki) oraz

• otrzymać od proboszcza sprawozdanie, że przeznaczył darowiznę na działalność charytatywną lub opiekuńczą (musi nam je wydać w ciągu dwóch lat od dnia przekazania darowizny).

2. Ulgi z limitem to darowizny na cele kultu religijnego (np. na budowę świątyni), dla związków religijnych i kościelnych, dla organizacji pożytku publicznego (zajmujących się ekologią, wolontariatem, pomocą osobom niepełnosprawnym i ofiarom klęsk żywiołowych itp.). Możemy odliczyć do 6 proc. swojego dochodu.

Niezbędne warunki:

Odliczenie nam przysługuje pod warunkiem, że:

• mamy dowód dokonania przelewu kwoty darowizny na rachunek bankowy obdarowanej organizacji lub

• posiadamy oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny rzeczowej - z oświadczenia musi wynikać, jaka jest wartość darowizny.

1% podatku na organizację

W PIT możemy przekazać 1% swojego podatku wybranej organizacji pożytku publicznego. Wykaz organizacji można znaleźć na stronach internetowych, np.: www.mpips.gov.pl, www.pozytek.gov.pl, www.ngo.pl.

Odliczenia mogą dokonać:

- podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych;

- podatnicy, którzy opłacają podatek ryczałtem;

- podatnicy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą oraz korzystający z 19-procento-wej stawki podatku.

1% podatku mogą też przekazać emeryci i renciści, ale pod warunkiem, że samodzielnie wypełniają PIT-37 (a nie z pomocą ZUS). Ta zasada dotyczy też osób rozliczanych przez pracodawcę. Jeżeli zechcą przekazać 1% podatku na taką organizację, muszą same wypełnić PIT. Ważne! Kwotę o wartości 1% naszego podatku przekaże na konto wybranej przez nas organizacji urząd skarbowy.

Konsultacja: Jerzy Paluch, doradca podatkowy Podstawa prawna: ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU nr 14/2000, poz. 176 ze zmianami)

Tina, nr 7/2010