Pięćset sukienek i czerwony pająk Katarzyny Bondy

Przeczytaj fragment książki "Pod podszewką":

Sukienki lubiła zawsze. Każda kobieta w sukience wygląda dobrze i po prostu kobieco. Nawet luźniejsza uwydatnia talię, dekolt albo nogi. Dobrze dobrany krój sukienki narzuca określoną strukturę ciała. Wszystkie służbowe sukienki Katarzyny Bondy mają jeden fason. Różnią się jedynie detalami, wykończeniem i materiałem. Są szyte z różnych dziwnych tkanin - jest sukienka w puzzle i w krówki, jest też wieczorowa w wiosenne kwiatki. Kiedy zimą pisarka założyła sukienkę wieczorową w bratki, na Pudelku pojawiły się komentarze, że nie zna się na modzie. Bonda komentuje otwarcie: nie obchodzi jej, że jest zima - lubi łamać zasady i tyle!

Niektóre sukienki założyłam raz. Niektórych jeszcze nigdy nie założyłam, bo niedawno odebrałam dwanaście nowych (szyję hurtowo dla oszczędności czasu). Wszystkie są w bardzo dobrym stanie, bo prawie w ogóle ich nie używam. Większość życia spędzam w piżamie. Pisząc. Jednak jako typowy obsesyjny dewiant nie pożyczam rzeczy. Muszę mieć własne. Albo jest moje, albo nie muszę tego mieć wcale.

Wszystkie jej sukienki są długie i mocno zabudowane. Na podszewce. Sztywne i twarde. Z klosza albo z półklosza. Nie mogą nic odsłaniać, bo sukienka jest rodzajem pancerza. Dlatego kiedy zaproponowałyśmy zaprojektowanie sukienki w naszej kolekcji literackiej, nie wiedziałyśmy, czy pisarka zaakceptuje zmiany. Ale była bardzo otwarta na nowy krój! Jak sama przyznała - chyba pierwszy raz w życiu. W atelier Justyny Ołtarzewskiej powstała więc długa, czerwona suknia z pajęczyną na plecach i pęknięciem, z którego wyłania się czerwony pająk. "To jedna z najpiękniejszych czerwonych sukni, jakie stworzyłam - mówi Ołtarzewska. - Najbardziej ekstrawagancka i zgodna z charakterem autorki. Jak Bonda założyła tę suknię, wyglądała idealnie".

Ta sukienka jest oszałamiająca. Kiedy szłam w niej pasażem na targach książki, ludzie mnie zaczepiali albo szli za mną, żeby oglądać pająka na plecach. Czytelnicy robili sobie ze mną zdjęcia, ale przede wszystkim chodziło o sukienkę. Na początku bałam się, czy nie będę za bardzo przebrana, bo spotkanie odbywało się w ciągu dnia, ale jak premiera to premiera! Nie pokazywałam nogi, choć rozporek sięga aż po udo, ale pająki na podszewce naturalnie się odsłaniały, to był taki dodatkowy smaczek. Lubię też ten ciepły karminowy kolor. Nie bije po oczach, tylko jest taki miło czerwony.

To, że kreacja ma gołe plecy, w ogóle mi nie przeszkadzało, bo dzięki tej pajęczynie niby są gołe, ale ubrane. To jest kostium z niespodzianką: kiedy stoisz przodem, wyglądasz grzecznie, elegancko, klasycznie, ale gdy się odwrócisz, efekt wow jest zapewniony! Tylko na tę pajęczynę poszło strasznie dużo materiału. Gdybym o tym wcześniej wiedziała, zbuntowałabym się przeciwko takiemu marnotrawstwu. Moja gospodarność by na to nie pozwoliła.

Następnego dnia po premierze pojechałem w sukni do Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku. Trójmiejscy czytelnicy mnie o to poprosili. "Jak to! Przecież na jutro mam inną kreację!" - broniłam się, a oni uparcie: "Nie, musi pani koniecznie przyjechać w sukience pająku!". Był taki moment, że chodziłam w niej właściwie codziennie.

Katarzyna Bonda lubi personalizować swoje rzeczy: książki, stroje, bibeloty. Piosenki kojarzą się jej z konkretnymi przeżyciami, uosabiają określone relacje z ludźmi. Uważa, że miejsca mają swój nerw. Nawet jej samochód ma swoje imię. Czerwona sukienka z pająkiem jest symbolem ostatniego tomu serii o Saszy i zawsze już będzie sukienką Czerwonego pająka.

Bonda bardzo lubi też rzeczy, które w ciągu kilku minut przeistaczają ją w inną osobę. Nasza sukienka właśnie taka jest: "Chodzisz w piżamie po domu, zakładasz taką sukienkę i natychmiast się prostujesz". Nie pierwszy raz w naszych rozmowach okazuje się, że strój nocny jest też strojem roboczym. Bonda przyznaje, że to jej kolejny odzieżowy fetysz.

Mam w szafie piżamy w pingwiny, w mikołaje i w motylki. Jak piszę, to siedzę, krzywię się, mam garb. Siadam rano do pracy, idę spać, wstaję, idę spać. Czasami po dwóch dniach zamiast się kąpać, zmieniam piżamę, bo szkoda mi czasu na toalety, jak fabuła żre. Skupiam się na robocie, obsługuję rodzinę, dziecko, a potem muszę szybko wyjść, więc zakładam sukienkę i obcas, prostuję się i gotowe.

Były takie sytuacje, że szliśmy do teatru, a ja do ostatniej chwili poprawiałam tekst i byłam pewna, że nie zdążę. Mój facet chodził w tę i z powrotem, widząc, że sytuacja jest tragiczna. Po czym kończyłam pracę i w ciągu pięciu minut następowało przeistoczenie. To jest możliwe tylko z sukienką! Biorę sukienkę z wieszaka, zakładam pończochy, szpilki i jestem gotowa do wyjścia. To mi zajmuje góra pięć minut. Ekonomiczne racjonowanie energii.

Wszystkie buty Bondy są takie same.

Mają identyczny fason, czyli są klasycznymi czółenkami. Kupuję jeden model i dobieram tylko kolor do sukienki. Niektórych mam po trzy pary, bo mi się podobają i boję się, że zostaną wycofane z produkcji. Czerwonych to może nawet cztery pary. To nie są drogie buty, zwykłe Ryłko. Odpowiadają mi - mają obcas na osiem centymetrów. Nie mogę nosić wyższych, bo mam defekt kręgosłupa, po porodzie ortopeda zakazał mi chodzić "na szczudłach". Oczywiście do sesji fotograficznej czy do siedzenia w studiu telewizyjnym mogę założyć dłuższe, ale jeśli mam w nich stanąć, to się koślawię, odczuwam dyskomfort. A w ośmiocentymetrowych mogę nawet biegać. (...)

Przystanek Haft to pracownia krawiecka, w której Bonda od początku szyje swoje sukienki. W ewidencji zanotowanych jest dwieście sukienek, ale dokumentacja nie jest prowadzona od początku ich współpracy.

Wszystkie moje sukienki są szyte na miarę, u jednej krawcowej. Pani Kasi Silewicz z pracowni Przystanek Haft. Ja tylko przynoszę materiał, a ona szyje. Często prosi: "Może zrobimy coś innego? Guziczki z tyłu, kołnierzyk jakiś, lamówkę?". Ale ja lubię swój sprawdzony fason. Gdy sama zrobi coś innego, drży, czy to zaakceptuję. Jak mi się coś nowego spodoba, to jest wielka radość w całej pracowni.

Sukienka z książki Czerwony pająk była pomyślana tak, żeby dobrze układała się w wodzie. Jedwabny szyfon miał wyglądać jak meduza. Pisarka sprawdziła to kiedyś, skacząc do basenu, zaniepokojona o córkę. Osoba, która zostaje w książce znaleziona w tej sukience, jest innej postury, dlatego jej sukienka bardziej odkrywa ciało i jest na ramiączkach.

Do pani Kasi trafiłam, bo chciałam sobie coś wyhaftować. W chustce babci Ninki zrobiła się dziura. Jestem bardzo sentymentalna. Wszystkie moje torebki są stare i należały do mojej mamy. Niektóre mają więcej lat niż ja. Noszę je do mojego kaletnika i proszę, żeby mi naprawiał. On zawsze na mnie tak patrzy i mówi: "Pani Kasiu, ale za tę robociznę to by pani nową kupiła". Ale ja wolę naprawić. Dbam o te rzeczy, bo to jest dla mnie rodzaj kontynuacji. Mam całą szufladę apaszek swojej mamy, która w tej materii również była dewiantką. Kolekcjonowała apaszki i kapelusze. Odziedziczyłam je wszystkie. Do kapeluszy nie mam serca, prawie wszystkie rozdałam koleżankom.

Mam też dużo butów po mamie, bo nosiła ten sam rozmiar. Mam na przykład dwie pary ręcznie wykonanych czółenek z lat pięćdziesiątych. Te z wężowej skóry zawsze wzbudzają zazdrość znakomitych dam, jeśli w nich pójdę na elegancki bankiet. Trudno im uwierzyć, że to obuwie ma więcej lat niż ja. Mam nadzieję, że kiedyś będzie w nich biegała na randki moja córka. Więc kiedy zdarła się apaszka, którą bardzo lubiłam, poszłam ją naprawić. Chciałam zrobić na niej haft. Obeszłam wiele miejsc i wszyscy patrzyli na mnie, jakbym spadła z Księżyca. Tylko pani Kasia mnie zrozumiała i od tamtej pory robimy razem sukienki.

Szycie tych sukienek sprawia mi wielką frajdę, ponieważ one są całkowicie moje, zupełnie niepowtarzane. Robię coś od początku do końca. To jest już obsesja. Taka odzież jest moją drugą skórą i wcale nie kusi mnie inny krój. Materiał znajduję sama. Mam na przykład trzy niemal identyczne sukienki uszyte z sukna, które w PRL-u kładło się na stoły prezydialne. Sukienki z tego materiału nazwałam "kolekcją saneczkową", ponieważ noszę je w zimie. Znalazłam to sukno w domu swoich rodziców, było zachomikowane pomiędzy pościelą. Zrobiłam z niego trzy sukienki i płaszcz. Wszystkie są identyczne w kroju. Pani Kasia zadbała tylko, żeby różniły się detalami: jedna ma lamówkę, druga małą koronkę. W potężne mrozy chodzę w tych sukienkach i jest mi ciepło.

Ważna jest dla mnie faktura tkaniny i to, jak się w niej czuję. Z niektórymi tkaninami się nie lubimy. Nienawidzę tafty, szyfonu, organzy i wszystkiego, co szeleści i się gniecie. Jak mnie materiał ogranicza, jest za twardy albo nie zrasta się ze mną, wyrzucam sukienkę bez skrupułów. Mimo mojego maksymalizmu nie przetrzymuję rzeczy, których nie chcę. Wiem, że w to miejsce mogę mieć coś, co naprawdę polubię. Dlatego w pewnym momencie wyzbyłam się wszystkich spodni. Para dżinsów, bryczesy i jedne krótkie spodenki to jest aż nadto dla mnie. Oczywiście bardzo podobają mi się kobiety w dżinsach, zachwyca mnie to, w jaki sposób je noszą. Ja od jakiegoś czasu czuję się dobrze tylko w sukience.

Fragment książki "Pod podszewką", Zofia Karaszewska, Sylwia Stano. Wydawnictwo Marginesy. Premiera: 14 listopada 2018 r.

- "Pod podszewką" to opowieści, stroje i fotografie pisarzy. Towarzyszyłyśmy naszym bohaterom w całym procesie tworzenia. Powstało kilkanaście human stories, które pozwalają nam wejść do świata pisarza od kuchni, a w naszym przypadku - od strony szafy. Co wisi w tych należących do pisarzy? I - co jeszcze ważniejsze - dlaczego tam wisi? - piszą we wstępie autorki.

Występują: Joanna Bator, Katarzyna Bonda, Wojciech Chmielarz, Sylwia Chutnik, Mariusz Czubaj, Anna Dziewit-Meller, Marta Guzowska, Grzegorz Kasdepke, Jakub Małecki, Łukasz Orbitowski, Grażyna Plebanek, Michał Rusinek, Justyna Sobolewska, Olga Tokarczuk, Katarzyna Tubylewicz, Janusz Leon Wiśniewski, Agnieszka Wolny-Hamkało, Aleksandra Zielińska.

Skróty i śródtytuły pochodzą od redakcji