Morele zamiast słońca

Warzywa i owoce dostarczają nam blisko 8 tysięcy składników - witamin, soli mineralnych, enzymów, błonnika i innych substancji służących utrzymaniu zdrowia i urody. Te w kolorze pomarańczowym, czerwono-pomarańczowym i żółtym również karotenoidów - naturalnych przeciwutleniaczy, z których w naszym organizmie wytwarzana jest witamina A. Są jej głównym dietetycznym źródłem.

Karotenoidów jest około sześciuset, ale dla naszego zdrowia znaczenie ma tylko sześć. Największe - beta-karoten, który hamuje utlenianie cholesterolu w krwi, zapobiegając chorobom krążenia i serca. Chroni też najważniejszy organ układu odpornościowego - grasicę przed uszkodzeniami przez wolne rodniki.

Luteina i zeaksantyna są antyoksydantami w tkankach oczu. Alfa-karoten broni przed zmianami nowotworowymi komórki wątroby i skóry, kryptoksantyna - płuc, likopen - prostaty.

Niezbędna dzienna dawka karotenoidów to dwa posiłki dziennie bogate w te barwniki. Większe zapotrzebowanie na karotenoidy mają osoby palące papierosy i kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną.

Co warto jeść? Z produktów bogatych w karotenoidy najcenniejsze są suszone morele: 4 owoce zawierają ich 1,25 mg, czyli aż pięć razy więcej niż świeże. Poza nadaniem skórze pięknego odcienia odbudowują zniszczony naskórek i wzmacniają kolagenowe włókna, zapobiegając starzeniu się. Leczą trądzik: ograniczają ilość wydzielanego sebum i odblokowują ujścia kanałów łojowych, chroniąc przed zaskórnikami.

Także zwykła marchew obfituje w karoten. Odmiany ciemnopomarańczowe mają aż 1000 mg karotenu (w 100 g), marchew żółtawa - kilka razy mniej. Chrupanie marchwi i picie jej soku uelastycznia skórę i zapobiega powstawaniu zmarszczek, zwiększa jej odporność na działanie promieniowania UV.

Warto jeść także inne żółte i pomarańczowe warzywa i owoce: dynię, pomidory, paprykę, melony, brzoskwinie, nektarynki, mango, pomarańcze, śliwki. Karotenoidy zawierają też niektóre zielone warzywa: szpinak, kalafior, brokuły, sałata, cykoria, włoska kapusta. Ilość karotenoidów w diecie uzupełniać można preparatami z apteki.

W internetowym wydaniu magazynu "Sciencedaily" pod hasłem "skin vegetables" można zobaczyć zdjęcia tej samej osoby w trzech "wersjach": nieopalonej, po stosowaniu diety karotenoidowej oraz po plażowaniu. Niewątpliwie najzdrowiej wygląda skóra odżywiona dietą! Dzięki diecie karotenoidowej opalanie na słońcu jest też o wiele mniej szkodliwe dla skóry, gdyż karoteny działają jak niski filtr przeciwsłoneczny, zmniejszając ryzyko oparzenia, oraz walczą z wolnymi rodnikami. Kolor opalenizny regulują także witaminy B, C i P.

Reaktywne formy tlenu, tzw. wolne rodniki, inicjują powstawanie w oczach katarakty i degeneracyjnych zmian w plamce żółtej oka (AMD), co upośledza wzrok. Dieta bogata w antyoksydanty, zwłaszcza luteinę i zeaksantynę, spowalnia te procesy. Osoby jedzące szpinak 2 razy w tygodniu mają o 45 proc. mniejsze ryzyko zachorowania na AMD!

Oto trzy wypróbowane przepisy na maseczki, które pomogą twojej skórze.

Marchwiowa: Ugotuj marchew w małej ilości wody, rozgnieć, wymieszaj z ubitym na sztywno białkiem. Maseczka zawiera dużo beta-karotenu nadającego zdrowy koloryt cerze. Ujędrnia i napina zwiotczałą skórę.

Morelowo-rumiankowa: Rozgnieć miąższ moreli. Dodaj 2 łyżki maślanki i 1 łyżkę naparu z rumianku (2 czubate łyżki na szklankę wrzątku). Wymieszaj za pomocą miksera. Maseczka nawilża, pozbawia skórę toksyn. Leczy łojotok i trądzik.

Pomarańczowa: plastrami owocu obłóż piersi i dekolt. Poprawi to ukrwienie skóry i ją napnie, rozjaśni przebarwienia i piegi.

Uwaga na plamy! Barwniki roślinne w połączeniu ze słońcem mogą wywołać uczulenie lub przebarwienia, jeśli sok warzywny czy owocowy znajdzie się na skórze. Chemiczną reakcję w melanocytach (komórkach barwnikowych) powoduje połączenie promieniowania UV z sokiem np. obieranej marchewki, świeżej figi, pietruszki czy limonki, gdy przygotowujemy je na świeżym powietrzu na słońcu.

Lepsze przyswajanie. Obecny w pomidorach likopen przyswajamy lepiej, jeśli znajduje się w przetworach, np. koncentracie lub keczupie. Jego struktura chemiczna ulega "rozluźnieniu" pod wpływem wysokiej temperatury, co sprawia, że trawimy go łatwiej.

Nie tylko warzywa i owoce. Zwierzęta, choć nie mają zdolności syntetyzowania barwników karotenoidowych, mogą wchłaniać je z paszą i gromadzić. Dlatego niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego, np. mleko, masło, jajka, a także niektóre zwierzęta morskie (ryby, kraby) zawierają barwniki karotenoidowe.

Życie na gorąco 30/2011