Antykoncepcja a choroby przewlekłe

U zdrowej kobiety, której zależy na pewnym zabezpieczeniu przed ciążą, ryzyko związane z doustnym przyjmowaniem hormonów jest minimalne. Pod warunkiem, że nie pali papierosów, bo jednoczesne palenie i branie pigułek zwiększa ryzyko chorób serca i naczyń krwionośnych. Inaczej ma się sprawa z paniami, które cierpią na przewlekłe dolegliwości. Lista chorób wymagających wnikliwej oceny przy doborze antykoncepcji jest długa. Do najczęstszych schorzeń przewlekłych, z jakimi borykają się kobiety, należą: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i zaburzenia lipidowe. Jakie pigułki lub ewentualnie inne metody zabezpieczania się przed niechcianą ciążą są im zalecane?

Dla pań z nadciśnieniem tętniczym krwi najbezpieczniejsze są pigułki zawierające sam progestagen (Cerazette, Azalia) lub wkładka wewnątrzmaciczna. Dlaczego? Jak wynika z obserwacji, estrogen obecny w pigułce dwuskładnikowej powoduje minimalny wzrost ciśnienia krwi. I chociaż są to wartości niewielkie (rzędu kilku mm Hg), nie mające znaczenia dla zdrowych osób, to w przypadku choroby nadciśnieniowej, nawet tak nieznaczne "skoki" mogą stwarzać ryzyko zdrowotne. Zagrożenie, którego należy się spodziewać, dotyczy udaru mózgu i zawału serca. Zwiększa się ono nawet kilkakrotnie! Obecnie coraz więcej lekarzy skłania się jednak ku temu, by także w przypadku nadciśnienia spróbować dwuskładnikowej antykoncepcji. Warunek? Branie leków nie zakłóca u pacjentki stabilnego poziomu ciśnienia. Aby to sprawdzić, trzy razy dziennie muszą mierzyć swoje ciśnienie tętnicze i dwa razy w tygodniu kontrolować swój ogólny stan zdrowia podczas wizyty u lekarza. Gdy po kilku miesiącach tak ścisłego medycznego reżimu okaże się, że ciśnienie tętnicze krwi "trzyma" stały poziom, antykoncepcję dwuskładnikową kontynuuje się, stosując już bardziej liberalny system kontroli.

Preparaty mające w składzie estrogen i progestagen stwarzają też ryzyko zdrowotne przy cukrzycy, gdyż powodują wzrost stężenia glukozy i insuliny w surowicy krwi. Dozwolone są tylko pigułki niskodawkowe z 20 mikrogramami estrogenu (Novynette, Yasminelle). I tylko u tych pań, u których cukrzyca trwamniej niż 20 lat i nie występują żadne inne schorzenia, a naczynia krwionośne są sprawne. I tu branie pigułek wymaga ścisłej kontroli. Jeśli nastąpi podwyższenie poziomu cukru, należy zmienić metodę, np. na wkładkę domaciczną.

Najnowsza pigułka antykoncepcyjna (Qlaira) zawierająca obok progestagenu naturalny estrogen (walerian estradiolu) otworzyła możliwość stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej przy podwyższonym poziomie cholesterolu. Działa ona wręcz leczniczo, gdyż poprawia parametry tłuszczów we krwi. Wszystkie pozostałe pigułki mają w składzie etynyloestradiol, który zwiększa poziom „złego” cholesterolu LDL, a zmniejsza stężenie „dobrego” HDL. Natomiast inne zaburzenia trawienne, np. kamica żółciowa, wrzody żołądka i dwunastnicy, mogą nasilić się pod wpływem pigułek, dlatego w ich przypadku zaleca się środki omijające przewód pokarmowy: zastrzyk i plaster hormonalny, krążek lub hormonalną wkładkę domaciczną. Przy schorzeniach takich jak padaczka i choroby tarczycy nie ma ograniczeń w przyjmowaniu hormonów, gdyż nie wpływają one na zaostrzenie dolegliwości.

U kobiet z chorobą wieńcową, zakrzepowo-zatorową (unieruchomionych po operacjach ortopedycznych), miażdżycą, niewydolnością serca lub chorobami naczyń mózgowych zażywanie pigułek z estrogenami jest groźne, gdyż przyspieszają patologiczne zmiany w ścianach naczyń krwionośnych. Stosowanie preparatów z estrogenami może też zaostrzyć przebieg migreny z aurą, sprzyjając złej pracy naczyń mózgowych: efektem bywa nawet udar. Przy tych schorzeniach zaleca się więc środki zawierające tylko progestageny lub wkładkę wewnątrzmaciczną. Przeciwwskazaniem do wszelkiej antykoncepcji hormonalnej jest zapalenie wątroby„skoki” „trzyma” Cukrzyca typu C, ponieważ hormony – bez względu na ich rodzaj – zawsze są obciążeniem dla uszkodzonego organu. Zaleca się wtedy wyłącznie metody barierowe, takie jak krążek dopochwowy i prezerwatywa.

Standardowa pigułka skomponowana jest dla kobiety o wadze 50-70 kg. U pań bardziej puszystych preparaty antykoncepcyjne doustne mogą nie być stuprocentowo efektywne, ze względu na zbyt niską dawkę progestagenu i estrogenu. Pierścień, plaster czy implant dają większą szansę na utrzymanie równego poziomu tych hormonów. Skuteczna będzie też wkładka wewnątrzmaciczna. Metody miejscowe nie są zależne od masy ciała i przemiany materii.

Pigułka może leczyć!

Przyjmowanie pigułek antykoncepcyjnych może przynieść paniom istotne zdrowotne korzyści.

• DOLEGLIWOŚCI KOBIECE Regulują krwawienia miesięczne grożące niedoborami żelaza i anemią (niskodawkowe pigułki z dezogestrelem: Mercilon, Novynette), łagodzą nawet znaczne bóle miesiączkowe (pigułka z lewonorgestrelem - Minisiston, z gestogenem - Harmonet).

• TRĄDZIK Hamują pracę gruczołów łojowych, zmniejszając problemy ze skórą (pigułki z octanem cyproteronu - Diane lub drospirenonem - Yasmin, Yasminelle).

• INNE Wszystkie pigułki zmniejszają ryzyko wystąpienia endometriozy, raka endometriozy, jajników i jelita grubego, powstawania mięśniaków i torbieli, osteoporozy i zapaleń stawów.

Życie na gorąco 11/2011