Są tą przykre doznania czuciowe, głównie w nogach (czasem też w rękach czy klatce piersiowej), opisywane najczęściej jako bolesność, intensywne swędzenie, pociąganie albo mrowienie - pochodzące z wnętrza kończyn (nie ze skóry). Bywa też, że są to niezależne od woli skurcze mięśni nóg (tzw. PLM).
Pojawiają się najczęściej w trakcie dłuższego spoczynku (np. siedzenia przy biurku, w kinie, samolocie, podczas snu) i zmuszają do wykonywania różnego rodzaju ruchów. Osoby dotknięte tą chorobą nie mogą usiedzieć na miejscu, ciągle chodzą lub poruszają nogami.
Często również mimowolne ruchy wybudzają je ze snu. Dolegliwości są najbardziej nasilone wieczorem, opóźniają więc zaśnięcie. Nad ranem zwykle ustępują lub przynajmniej łagodnieją, pozwalając w miarę spokojnie przespać kilka godzin. Na początku mogą występować 1-2 razy w tygodniu, jednak w miarę upływu czasu pojawiają się coraz częściej, dezorganizując codzienne życie.
Skąd się bierze choroba?
Jej przyczyna jest nieznana. Wiadomo jednak, że istnieją genetyczne predyspozycje. Być może chodzi o nieprawidłowy metabolizm dopaminy. Świadczyłoby o tym m.in. podwyższone ryzyko RLS u osób z chorobą Parkinsona, w której też występują ruchy mimowolne. Inną możliwością jest nadaktywność mózgowego układu pobudzenia.
Czasami dolegliwości pojawiają się w przebiegu różnych schorzeń, takich jak niewydolność nerek albo neuropatia (uszkodzenie nerwów obwodowych, np. w wyniku cukrzycy). A także przy nadużywaniu alkoholu, nikotyny czy kofeiny, niedoborach żelaza, zażywaniu leków przeciwdepresyjnych zwiększających poziom serotoniny, przeciwpsychotycznych, antyhistaminowych (I generacji) lub łagodzących nudności (np. metoklopramidu). Mogą się też ujawnić w ostatnich miesiącach ciąży. Wtedy zwykle znikają do 4 tygodni po porodzie.
W jaki sposób diagnozuje się RLS?
Rozpoznanie jest stawiane na podstawie rozmowy z pacjentem, badania neurologicznego i badań dodatkowych. Te ostatnie pozwalają wyeliminować takie przyczyny dolegliwości, jak niewydolność nerek, niedokrwistość czy ciąża. W niektórych przypadkach wskazane jest wykonanie polisomnogramu, czyli pełnego zapisu tego, co się z nami dzieje podczas snu.
Jak można leczyć to schorzenie?
Nie ma jednego sposobu, który pomógłby wszystkim. Dlatego lekarz w przypadku każdego pacjenta musi stosować inną terapię. Najlepsze efekty można uzyskać, jeśli RLS jest wtórne do innej choroby (cukrzycy, neuropatii obwodowej czy anemii), którą da się opanować.
Jak sobie pomóc?
1. Odstaw lub przynajmniej ogranicz wszelkie używki, takie jak alkohol, nikotyna czy kofeina.
2. Dbaj o czas na relaks i o właściwą higienę snu.
3. Regularnie uprawiaj jakiś niezbyt wyczerpujący sport albo rób ćwiczenia rozciągające.
4. Masuj łydki posuwistymi ruchami od kostki w kierunku kolan.
5. Weź ciepłą kąpiel.
6. Rób naprzemienne zimne i gorące kompresy.
7. Przykładaj do łydek urządzenie wywołujące wibracje.
8. Pozwól sobie poruszać nogami, zawsze gdy tylko pojawią się przykre odczucia. Każda próba przezwyciężenia tej potrzeby może nasilić objawy.
