Diagnoza z dna oka

Dno oka - tylna część gałki ocznej, to jedyne miejsce naszego ciała, gdzie bezinwazyjnie obejrzeć można naczynia krwionośne i sprawdzić, czy są zdrowe. Do niedawna badanie to odbywało się za pomocą wziernika wyposażonego w powiększające soczewki - oftalmoskopu (stąd nazwa: oftalmoskopia), obecnie coraz częściej z użyciem elektronicznej aparatury.

Podczas oftalmoskopii okulista wpuszcza przez źrenicę snop światła, który po przejściu przez soczewkę i ciało szkliste oświetla dno oka. Niekiedy wymaga to rozszerzenia źrenicy - tzw. mydriazy. W tym celu używa się kropli do oka. Mydriaza powoduje jednak, że potem przez kilka godzin niewyraźnie widzimy, mamy trudności z czytaniem. W dniu badania bezwzględnie nie wolno prowadzić samochodu.

Oftalmoskopia wykrywa dwa najgroźniejsze schorzenia wzroku - zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (Retinitis Pigmentosa - RP) i zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (Age-related Macular Degeneration - AMD).

RP tochoroba dziedziczna, która zaczyna się w wieku młodzieńczym i nieleczona grozi szybką utratą wzroku. Charakterystyczne są dla niej nieprawidłowe skupiska barwnika w siatkówce.

AMD jest z kolei główną przyczyną utraty widzenia centralnego i postępującej ślepoty po 50. roku życia. Stwierdzenie obecności złogów tłuszczowych, tzw. druzów (wczesnego objawu zwyrodnienia plamki żółtej) pozwala na zahamowanie rozwoju choroby.

Niektóre choroby ogólnoustrojowe powodują defekty naczyniowe w całym organizmie, a więc i w oku. I tak gdy ścianki naczynek na dnie oka są sztywne - nie kurczą się i nie rozkurczają prawidłowo, ze stuprocentowa pewnością stwierdzić można nadciśnienie tętnicze. Miażdżyca powoduje stwardnienie, pogrubienie wewnętrznej warstwy tętnic i w efekcie ich zwężenie. Dla cukrzycy charakterystyczne są natomiast nierówne poszerzenia żył siatkówki, wyglądające jak sznur pereł. Takie zmiany określane są mianem retinopatii cukrzycowej - grozi ona utratą wzroku!

W siatkówce dostrzec można także zmiany (wylewy) spowodowane przez udar mózgu, a obrzęk tarczy nerwu wzrokowego sugeruje obecność guza wewnątrzczaszkowego.

Najnowocześniejszym urządzeniem badającym dno oka jest funduskamera. Wykonuje ona zdjęcia w wysokiej rozdzielczości i pozwala oglądać pracę naczyń w dowolnym powiększeniu "na żywo", co gwarantuje superdokładną diagnozę. Umożliwia m.in. przeprowadzenie angiografii fluoresceinowej: po dożylnym podaniu barwnika fluorosceiny w oku zabarwiają się naczynia krwionośne, co pozwala wykryć niewielkie zmiany nowotworowe.

To, że widzimy, zawdzięczamy umieszczonej z tyłu gałki ocznej siatkówce z komórkami wzrokowymi - czopkami (odpowiadającymi za widzenie barw) i pręcikami (za rozróżnianie zarysów przedmiotów). Centralną częścią siatkówki jest plamka żółta (foto) o największej rozdzielczości widzenia. Ponad siatkówką leży błona naczyniowa z gęstą siecią tętniczek i żyłek. Jest tak bardzo wrażliwa, że reaguje zarówno na zmiany chorobowe zachodzące w oku, jak i w całym organizmie.

Życie na gorąco 14/2011