Nie tylko mleczny problem

Głównym objawem tej choroby jest mlekotok niezwiązany z ciążą (rzadko spotykany u kobiet po menopauzie, ze względu na spadek estrogenów). U mężczyzn pojawiają się wynikające z niedoboru testosteronu kłopoty z erekcją, spadek masy mięśniowej i zanik owłosienia ciała, a u kobiet - skąpe, nieregularne miesiączki, problemy z płodnością i suchość pochwy utrudniająca kontakty seksualne.

Szacuje się, że za aż 3/4 tych dolegliwości odpowiada nadmiar prolaktyny. Ponadto zahamowanie wytwarzania hormonów płciowych może skutkować osłabieniem kości. U kobiet z hiperprolaktynemią gęstość kości kręgosłupa bywa zmniejszona nawet o 25%. Czasami nie udaje się przywrócić jej do normy nawet po wyrównaniu poziomu prolaktyny. Objawem hiperprolaktynemii jest również przybieranie na wadze. Jeśli powodem choroby jest gruczolak przysadki, powiększając się, może on wywoływać zaburzenia widzenia, bóle głowy, a nawet napady drgawek.

Hiperprolaktynemia jest spowodowana podwyższeniem w surowicy poziomu prolaktyny, która odpowiada za pobudzanie rozrostu gruczołów mlecznych w piersiach w okresie ciąży, a po porodzie stymuluje wydzielanie mleka. To jednak nie wszystkie zadania prolaktyny. Wiadomo, że ma ona wpływ także na gruczoły płciowe (u mężczyzn - na produkcję nasienia), tkankę limfatyczną i wątrobę.

Fizjologicznie jej wydzielanie wzrasta podczas snu, w stresie, przy mechanicznym pobudzaniu piersi oraz po urazach klatki piersiowej. Poziom prolaktyny w surowicy bywa bardzo zróżnicowany, zależnie m.in. od płci, wieku i pory dnia. Dlatego jest mierzony na czczo - nie powinien przekraczać 25-30 ng/ml.

Przyczyną hiperprolaktynemii bywa zazwyczaj produkujący prolaktynę gruczolak przysadki, ale może też wynikać z innych zaburzeń hormonalnych, być ubocznym skutkiem zażywania leków. Nadmiar prolaktyny może pojawiać się też po przeszczepie szpiku oraz w trakcie chemioterapii.

W postawieniu właściwej diagnozy oprócz badania krwi pomocne są rezonans magnetyczny głowy, badanie czynności tarczycy, wątroby i nerek. Jeśli przyczyną jest gruczolak, zwykle lekarz zapisuje bromokryptynę lub kabergolinę, które zmniejszają produkcję prolaktyny i rozmiary guza.

Jeśli te leki są nieskuteczne albo guzek jest duży, zalecane jest chirurgiczne usunięcie gruczolaka albo naświetlanie przysadki. Gdy powodem problemów są leki, po konsultacji z lekarzem trzeba zmienić je na takie, które nie podnoszą poziomu hormonu. Przy kłopotach seksualnych lekarz może przepisać kobietom estrogeny, a mężczyznom - testosteron.

1. Zioła takie jak kozieradka, koniczyna łąkowa, nasiona kopru włoskiego oraz pokarmy wysokobiałkowe podnoszą poziom prolaktyny.

2. Podobny efekt może dawać ciągłe drażnienie sutków, np. zbyt ciasnym, źle dopasowanym biustonoszem

3. Wydzielające prolaktynę guzki przysadki niezwykle rzadko są złośliwe. Ale ze względu na lokalizację mogą być przyczyną poważnych powikłań, m.in. ślepoty, drgawek i nadciśnienia.