Niebezpieczne skoki ciśnienia

Pięćdziesięcioośmioletnia pacjentka skarżyła się na napadowo występujące bóle głowy, którym towarzyszyło pieczenie i zaczerwienienie policzków. Choć nie chorowała na nadciśnienie, kilkakrotnie w czasie takich incydentów zmierzyła ciśnienie. Okazało się, że jest wtedy wyraźnie podwyższone. Także ciśnienie zmierzone w moim gabinecie było nieco podwyższone.

Skierowałem pacjentkę na podstawowe badania laboratoryjne, w tym oznaczenie poziomu TSH i hormonów tarczycy. Wyniki były prawidłowe. Zaleciłem całodobowy pomiar ciśnienia tętniczego, ABPM. Okazało się, że w normalnych warunkach pacjentka ma prawidłowe ciśnienia w ciągu dnia i nocy. Również USG brzucha i badanie dna oka nie wykazało nieprawidłowości.

Jednak w czasie rozmowy chora przyznała, że często gwałtownie reaguje na różne zdarzenia. Przypomniała też sobie, że większość sytuacji, w czasie których występowały opisane przez nią objawy, było spowodowanych właśnie przez emocje.

Skoki ciśnienia mogą dotyczyć wszystkich, także osób, u których nie rozpoznano nadciśnienia, a ciśnienie na co dzień jest prawidłowe. Są one bardzo groźne, ponieważ nie zaadaptowane do wysokiego ciśnienia naczynia są bardziej wrażliwe na jego gwałtowny wzrost. Może to spowodować pęknięcie dużej tętnicy i groźny dla życia krwotok, na przykład udar krwotoczny mózgu, krwawienie podpajęczynówkowe czy pęknięcie tętniaka aorty. Dlatego nawet incydentalnych i rzadko występujących skoków ciśnienia nie powinno się lekceważyć.

Przyczyny nagłych skoków ciśnienia to: stres, zaburzenia lękowe, nadmierny wysiłek fizyczny, zmiany ciśnienia atmosferycznego, guz chromochłonny  nadnercza, nadczynność tarczycy, choroba Cushinga (nadczynność kory nadnerczy), zwężenie cieśni aorty (cieśń aorty to anatomiczne zwężenie tej tętnicy tuż za odejściem tętnic szyjnych i podobojczykowych w łuku), obturacyjny bezdech senny, choroby nerek.

Zdarza się, że skoki ciśnienia nie są odczuwalne, choć zwykle mogą im towarzyszyć pewne objawy. Gwałtowny skok ciśnienia może sugerować: nagłe zaczerwienienie  twarzy z pieczeniem lub  drętwieniem policzków, ból oczu, ból głowy, szczególnie potylicy (w godzinach porannych), nudności, duszność, ból w klatce piersiowej, drżenie rąk, krwotok z nosa.

Ponieważ objawy skoków ciśnienia są niecharakterystyczne i mogą przypominać inne poważne choroby, np. zawał serca, w przypadku ich wystąpienia zawsze najpierw trzeba zmierzyć ciśnienie. Zgłoś się do lekarza rodzinnego - zleci ci badania niezbędne do określenia przyczyny skoków ciśnienia. Ich identyfikacja pozwoli  na rozpoczęcie leczenia. 

W pierwszej kolejności  należy wyeliminować  właśnie przyczyny. Jeśli skoków ciśnienia nie będzie można opanować inaczej, lekarz przepisze lek szybko obniżający ciśnienie, np. kaptopryl, przyjmowany  w razie potrzeby pod język.

Gdy okaże się, że skoki ciśnienia mają podłoże emocjonalne, zaleci przyjmowanie leków działających uspokajająco. Na początku np. ziołowego, bez recepty. Jeżeli jego działanie będzie zbyt słabe, lekarz może zapisać lek uspokajający z grupy benzodiazepin do przyjmowania doraźnego (leki z tej grupy należy stosować ostrożnie i rzadko ze względu na  ryzyko uzależnienia) lub lek przeciwdepresyjny na stałe.