Potyczki ze stresem
Pani Marta podczas wizyty poprosiła mnie o receptę na lek nasenny. W trakcie rozmowy okazało się, że od dłuższego czasu ma problemy osobiste. Skarżyła się, że coraz częściej się denerwuje i reaguje emocjonalnie na z pozoru niewinne sytuacje. Gdy kładzie się spać, długo nie może usnąć, bo w głowie kłębią się jej złe myśli. Rano jest zmęczona i niewyspana, nie może skupić się w pracy, co jeszcze bardziej zwiększa jej napięcie.
Często miewa też bóle głowy. Poza tym negowała jakiekolwiek dolegliwości. W badaniu ogólnym nie stwierdziłem żadnych nieprawidłowości. Zaleciłem chorej przyjmowanie preparatu uspokajającego na bazie składników naturalnych, który redukuje stres, wspomagając zasypianie.
Czy stres to choroba
Stres to reakcja naszego organizmu na niekorzystne bodźce zewnętrzne. Mogą one działać ostro - taki wpływ na naszą psychikę mają nagłe, przykre zdarzenia, jak np. śmierć lub rozstanie z bliską osoby, zła wiadomość, choroba, wypadek, lub przewlekle - jak lęk przed utratą pracy, zbliżającym się egzaminem, nieporozumienia rodzinne, presja w pracy itp.
O ile krótkotrwały, niewielki stres działa korzystnie, mobilizując nasz organizm poprzez uwalnianie odpowiednich hormonów, to stres silny lub długotrwałe narażenie nawet na niewielki stres powoduje szybkie wyczerpanie możliwości obronnych naszego organizmu. To zaś prowadzi do szeregu niekorzystnych reakcji: obniżenia odporności, zaburzeń rytmu serca oraz pracy jelit, obniżenia sprawności intelektualnej. Częstym problemem związanym ze stresem jest również bezsenność.
Bywa ona nawet pierwszym sygnałem, że dzieje się coś złego. Wszystko to powoduje, że nasz organizm nie funkcjonuje prawidłowo, wciąż jesteśmy zmęczeni i zdenerwowani, pojawiają się problemy z koncentracją, często się przeziębiamy. Przewlekły stres może nawet zwiększać ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu.
Jak się chronić?
Najlepszym rozwiązaniem byłoby wyeliminowanie wywołujących stres czynników. Ale nie tak łatwo zmienić dziś pracę czy zarobić na kredyt mieszkaniowy. Dlatego warto wypracować sobie różne techniki relaksacyjne, które można zastosować w prawie każdej sytuacji. Może to być np. chwila wyciszenia przy muzyce, ulubiona herbata lub kawa, gra na telefonie komórkowym albo po prostu... chwila samotności.
Tyle że takie doraźne metody są skuteczne wyłącznie w przypadku niewielkiego stresu. W trudniejszych sytuacjach, gdy stres jest związany np. z konfliktem w rodzinie czy nagłym, bardzo przykrym zdarzeniem, mogą nie wystarczyć. Wówczas należałoby się zastanowić nad psychoterapią z doświadczonym trenerem, który podczas zajęć nauczy nas radzić sobie w takich chwilach. Alternatywą lub uzupełnieniem tych metod może
być farmakoterapia. Najskuteczniejsze są leki przeciwdepresyjne, zwłaszcza te o dodatkowym działaniu przeciwlękowym.
Mogą one jednak wywoływać objawy niepożądane - zawroty głowy, nudności, suchość w ustach, a także utrudniać codzienne funkcjonowanie, np. uniemożliwiać prowadzenie auta. Dlatego, nim po nie sięgniemy, warto wypróbować leki o łagodniejszym działaniu. Alternatywą są preparaty na bazie naturalnych, zazwyczaj roślinnych składników, dostępne bez recepty.
Mają one działanie uspokajające, jednak nie nadmiernie, często też delikatnie nasenne. Pozytywnie wpływają na mózg, poprawiając jakość wypoczynku. Ich zaletą jest także brak ryzyka uzależnienia i przyjęcia zbyt dużej dawki, dzięki czemu są dla naszego zdrowia bezpieczne.
Mechanizm stresu
Pobudzony mózg alarmuje nadnercza. Pod wpływem ich hormonów organizm przechodzi w stan podwyższonej gotowości. Jeśli trwa on za długo, pojawia się wyczerpanie.
Jak stres wpływa na odporność
Organizm to system naczyń po- łączonych, w którym funkcje jednego układu mogą wpływać na funkcje innych. Wpływ psychiki na serce, układ oddechowy i pokarmowy wydaje się oczywisty. Ale nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że kondycja psychiczna wpływa na układ odpornościowy. Stres wiąże się z uwalnianiem z nadnerczy hormonów sterydowych. Przy krótkotrwałym działaniu mobilizują one organizm, jednak działając przewlekle, dezaktywują i niszczą limfocyty - komórki odpornościowe, hamują ich produkcję w grasicy. Syntetyczne pochodne hormonów sterydowych są nawet stosowane jako leki immunosupresyjne - obniżające odporność, np. u osób po transplantacjach, by ich organizm nie odrzucił przeszczepu.
