Rwa kulszowa - skutek nadmiernego obciążania kręgosłupa
Ostry ból zaczyna się w dolnej części pleców, promieniuje do pośladka i tylnej powierzchni uda. Często występuje po podniesieniu ciężkich rzeczy.
Przyczyny
Rwa kulszowa to rodzaj ostrego bólu kręgosłupa lędźwiowo- -krzyżowego promieniującego do pośladka i tylnej powierzchni uda, wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego - stąd nazwa.
Ból jest zwykle spowodowany przez ucisk na ten nerw lub tworzące go korzenie wychodzące z kanału kręgowego (dlatego często mówi się o nim "korzonki").
Nerw kulszowy podąża między mięśniami pośladka, a następnie uda, wzdłuż jego tylnej powierzchni i dzieli się na gałęzie końcowe na poziomie kolana. Unerwia ruchowo i czuciowo tylną część uda i podudzie.
Przyczyny rwy kulszowej to najczęściej: ucisk na korzenie nerwu przez uszkodzony krążek międzykręgowy (potocznie określany jako wypadnięty dysk),
rzadziej: przesunięcie trzonów kręgów względem siebie, zwane kręgozmykiem,
najrzadziej: zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, w wyniku których na krawędziach trzonów kręgów tworzą się narośla kostne uciskające sąsiednie struktury.
Rozpoznanie
W odróżnieniu od przewlekłego bólu kręgosłupa, wynikającego z choroby zwyrodnieniowej, rwa kulszowa jest bólem ostrym, pojawiającym się nagle lub narastającym w ciągu kilku dni.
Zwykle jest związana ze schyleniem się, dźwignięciem ciężaru, gwałtownym ruchem skrętnym tułowia. Może też wystąpić w czasie nieostrożnego wstawania z pozycji siedzącej. Ból zaczyna się w dolnej części pleców, lekko z boku i promieniuje do pośladka oraz tylnej powierzchni uda. Czasem sięga do podudzia i stopy. Niekiedy obejmuje tylko część obszaru unerwienia nerwu kulszowego, np. pośladek, udo czy podudzie.
Dolegliwości powodują zwiększenie napięcia mięśni przykręgosłupowych, dlatego cechą charakterystyczną rwy kulszowej jest zmniejszenie ruchomości kręgosłupa.
Bólowi mogą towarzyszyć drętwienia i zaburzenia czucia w okolicy unerwianej przez nerw kulszowy, a czasem także osłabienie siły niektórych grup mięśniowych, najczęściej podudzia.
Jak sobie pomóc
Gdy wystąpi rwa, należy: ograniczyć ruchy kręgosłupa i unikać jego obciążania. W przypadku silnych dolegliwości ulgę przynosi pozycja leżąca na boku z podkurczonymi nogami lub na plecach z podłożoną poduszką pod kolana i łydki. Takie postępowanie często jest wystarczające, by dolegliwości wyraźnie się zmniejszyły w ciągu dwóch dni;
zastosować dostępne bez recepty leki przeciwbólowe, jak ibuprofen czy paracetamol. Dobre efekty przynosi też smarowanie bolącej okolicy żelami przeciwzapalnymi (z ketoprofenem lub diklofenakiem).
Kiedy zgłosić się do lekarza? Gdy ból nie ustępuje po trzech dniach, gdy towarzyszą mu inne objawy, jak drętwienie lub osłabienie nogi; najbardziej niepokojącym objawem są zaburzenia oddawania moczu i stolca, gdy ból nie ma typowego charakteru i nie jest związany z przeciążeniem kręgosłupa, gdy nasila się przy delikatnym opukiwaniu kręgosłupa.
Co zrobi lekarz?
Zaordynuje leki z grupy NLPZ (ból w rwie kulszowej związany jest z miejscowym stanem zapalnym), takie jak: naproksen, nimesulid, ketoprofen, diklofenak. W przypadku skutecznego leczenia ból powinien zacząć ustępować już po trzech dniach, jeśli nie zmniejszy się po siedmiu, lekarz zmieni leczenie lub pogłębi diagnostykę.
Wspomagająco może przepisać paracetamol w połączeniu z tramadolem oraz leki rozluźniające mięśnie, jak tyzanidyna, baklofen czy tolperyzon.
Skieruje na rehabilitację - w ostrej fazie bólu możliwa jest tylko fizykoterapia (jonoforeza, pole magnetyczne, krioterapia).
Badania
W ostrej fazie rwy lekarz skieruje na prześwietlenie kręgosłupa lędźwiowego, by wykluczyć uszkodzenia i przemieszczenia trzonów kręgów.
Następnie zleci rezonans magnetyczny kręgosłupa lędźwiowego. Badanie ma sens nawet po ustąpieniu bólu, by ocenić stan kręgosłupa i zaplanować dalsze postępowanie, np. rehabilitację lub leczenie operacyjne.
Jak uniknąć rwy?
Dbaj o właściwą wagę - nadwaga to najczęstsza przyczyna przeciążenia kręgosłupa.
Jeśli masz siedzącą pracę, rób przerwy co 30 minut; rozruszaj kręgosłup, wykonując delikatne skłony, skręty tułowia; zadbaj o właściwe krzesło i pozycję.
Nie dźwigaj ciężarów, nie podnoś nic z ziemi w pozycji schylonej; jeśli już musisz, kucnij, weź to w ręce i wstań, utrzymując kręgosłup w miarę prosty.
Nie wstawaj gwałtownie z pozycji siedzącej, wykonując szybki ruch tułowiem do przodu.
Wystrzegaj się gwałtownych skrętów tułowia.
Zespół mięśnia gruszkowatego
Może przypominać rwę kulszową. Jest spowodowany przez ucisk na nerw kulszowy przez mięsień gruszkowaty zlokalizowany w środkowej części pośladka. Jego przyczyną jest najczęściej nadmierne obciążenie mięśnia, co prowadzi do jego przykurczu.
Objawem jest ból zlokalizowany w pośladku lub biodrze, promieniujący do dołu i schodzący aż do kończyny dolnej. Nasila się w czasie wchodzenia po schodach, pochylania się, długiego siedzenia na twardym podłożu czy po dłuższym chodzeniu. Ból narasta przy obracaniu uda do wewnątrz, dlatego w czasie chodzenia chory ustawia stopę na zewnątrz, by zmniejszyć dolegliwości.
Objawy przypominające rwę mogą świadczyć o:
Pękającym tętniaku aorty brzusznej, szczególnie gdy obejmuje tętnicę udową - ostry ból zlokalizowany jest w głębi brzucha, czasem odczuwany jako ból pleców, z promieniowaniem do pachwiny i nogi; odczuwany bardziej z przodu.
Ataku kamicy nerkowej - ból zlokalizowany w okolicy lędźwiowej, zwykle z boku, z promieniowaniem do dołu.
Zapaleniu przydatków, pękającej torbieli jajnika.
Guzie kręgosłupa lub jego okolicy.
Pęknięciu trzonu kręgu z przemieszczeniem fragmentu kostnego do kanału kręgowego.
Endometriozie - czasem fragmenty śluzówki macicy wszczepiają się w miednicy w okolicy nerwu kulszowego; charakterystyczne jest występowanie bólu tylko w określonej fazie cyklu miesiączkowego.
Zobacz także:
