Whiplash, uraz kręgosłupa po gwałtownym szarpnięciu

W tył auta, którym jechała, uderzył inny pojazd.

Uraz kręgosłupa typu smagnięcia biczem (z ang. whiplash) to jeden z najczęstszych urazów w wypadku komunikacyjnym. Dochodzi do niego wskutek uderzenia w tył pojazdu, rzadziej w bok lub przód. Głowa gwałtownie odgina się wówczas do tyłu, a po chwili następuje jej mocne pociągnięcie do przodu (cały uraz trwa sekundy). W wyniku działających sił i przyspieszeń może dojść do uszkodzenia różnych struktur kręgosłupa (krążków międzykręgowych, kręgów), mięśni, a nawet okolicznych stawów. Stopień uszkodzenia zależy od siły urazu.

Najczęściej dochodzi do naciągnięcia więzadeł kręgosłupa i mięśni szyi, co nie musi wiązać się z niestabilnością kręgosłupa. Najniebezpieczniejszy jest uraz, który powoduje zwichnięcie i przemieszczenie kręgów szyjnych, co może prowadzić do niestabilności  i ucisku na rdzeń szyjny. Inny uraz to uszkodzenie splotu barkowego (nerwów unerwiających kończynę górną, przebiegających pod obojczykiem) i korzeni nerwowych wychodzących z kręgosłupa.

Jeśli dojdzie do urazu, jak najszybciej zgłoś się na ostry dyżur ortopedyczny. Lekarz zbierze dokładny wywiad i przeprowadzi badanie. Rozpoznanie postawi w oparciu o objawy kliniczne, a stopień uszkodzenia poszczególnych struktur oceni na podstawie badań dodatkowych.  W pierwszej kolejności zostaniesz skierowana na badanie obrazowe kręgosłupa szyjnego, rentgen lub  tomografię komputerową. Wykażą one, czy doszło do przemieszczeń trzonów kręgów i czy istnieje ryzyko niestabilności. Już ta pierwsza ocena pozwala stwierdzić, czy konieczne będzie leczenie operacyjne, czy wystarczy postępowanie zachowawcze. 

W przypadku utrzymujących się dolegliwości powinnaś być skonsultowana przez neurologa. Ten może zlecić: rezonans magnetyczny kręgosłupa szyjnego, który pozwoli na ocenę uszkodzenia struktur nerwowych  kręgosłupa, elektromiografię (EMG) i elektroneurografię (ENG), pozwalające ocenić stopień uszkodzenia nerwów obwodowych (np. splotu barkowego).

Jeśli badania obrazowe wykażą zwichnięcie lub podwichnięcie trzonów kręgów, złamanie kompresyjne lub inne uszkodzenia mogące zagrażać stabilności kręgosłupa, ortopeda lub neurochirurg podejmie decyzję o leczeniu operacyjnym. Jego celem jest odbarczenie struktur nerwowych i stabilizacja kręgosłupa. W pozostałych przypadkach stosuje się leczenie  zachowawcze.

Lekarz zaleci ci usztywnienie kręgosłupa szyjnego  kołnierzem ortopedycznym Campa. Czas jego noszenia uzależniony jest od siły urazu i może wynosić od tygodnia do kilku miesięcy. W przypadku dłuższego noszenia po pewnym czasie kołnierz powinien być zakładany na noc i na czas przemieszczania się - o tym powie ci ortopeda. Istotnym elementem leczenia zachowawczego w urazie whiplash jest rehabilitacja.

Wspomagająco, w przypadku silnych dolegliwości, lekarz może przepisać ci leki przeciwbólowe i przeciwzapalne - doustne oraz w postaci  kremów i maści.

Objawy urazu typu whiplash mogą pojawić się bezpośrednio po zdarzeniu albo wystąpić jakiś czas po nim. Obejmują: ból karku i szyi, tyłu głowy i żuchwy; ograniczenie ruchomości szyi i głowy; drętwienia rąk, zawroty głowy; sztywność karku.

Mogą się utrzymywać bardzo długo, a czasem nawet  do końca życia. Można się wówczas domagać od firmy ubezpieczeniowej odszkodowania związanego z uszczerbkiem na zdrowiu i zwrotu kosztów leczenia - w tym leków, rehabilitacji, niezbędnych badań i konsultacji specjalistycznych.