Zakażenie układu moczowego

Objawy występowały od trzech dni, towarzyszył im stan podgorączkowy. Zleciłem badanie ogólne i posiew moczu oraz badania krwi. Wynik badania moczu wskazywał na zakażenie układu moczowego. W morfologii krwi stwierdziłem zwiększoną ilość białych krwinek i podwyższone CRP, co potwierdzało obecność stanu zapalnego w organizmie.

Przepisałem chorej norfloksacynę, lek przeciwbakteryjny, zaleciłem też wypijanie dużej ilości płynów oraz tabletki żurawinowe w celu zakwaszenia moczu. Posiew moczu potwierdził obecność w nim bakterii wrażliwych na zalecony lek.

Drogi moczowe składają się z: nerek i moczowodów tworzących górne drogi moczowe, pęcherza moczowego i cewki moczowej, tworzących dolne drogi moczowe. 

W prawidłowych warunkach górne drogi moczowe, pęcherz i początkowa część cewki moczowej są jałowe, czyli nie ma tam bakterii. Stwierdza się je w końcowym odcinku cewki moczowej - wnikają tam z zewnątrz.

Jednak szereg mechanizmów chroni drogi moczowe przed przemieszczaniem się bakterii wyżej. Są to: ciągłe przepłukiwanie dróg moczowych strumieniem moczu, kwaśny odczyn moczu, specyficzna budowa nabłonka dróg moczowych, utrudniająca przyleganie bakterii, prawidłowa flora bakteryjna końcowego odcinka cewki moczowej, zapobiegająca zasiedlaniu dróg moczowych przez bakterie chorobotwórcze.

Zakażenie układu moczowego (ZUM) to stan, w którym bakterie pojawiają się w pęcherzu moczowym, moczowodach i nerkach. Ze względu na umiejscowienie, dzielimy je na: zapalenie cewki moczowej i pęcherza moczowego (zakażenie dolnych dróg moczowych); odmiedniczkowe zapalenie nerek (zakażenie górnych dróg moczowych).

Jej przebieg bywa różny, niestety często jest bezobjawowy, przez co choroba rozwija się w sposób skryty.

Najczęstsze dolegliwości to: ból podbrzusza, pieczenie cewki moczowej w czasie oddawania moczu, częste oddawanie małych ilości moczu, ciągłe wrażenie parcia na mocz, ból w okolicy lędźwiowej.

Jeśli choroba ogranicza się wyłącznie do wymienionych objawów i nie towarzyszy jej gorączka, mówimy o niepowikłanym zakażeniu układu moczowego. Wystąpienie objawów ogólnoustrojowych i gorączki może świadczyć o rozsiewie bakterii drogą krwi do całego organizmu. Stan taki określa się jako urosepsa. Nieleczony, może nawet zagrażać życiu pacjenta.

Na chorobę częściej narażone są kobiety - ze względu na budowę dróg moczowych (krótką cewkę). Inne czynniki ryzyka to: podeszły wiek, zastój moczu, na przykład w kamicy moczowej lub przeroście prostaty, refluks pęcherzowo-moczowodowy (czyli zarzucanie moczu z pęcherza do moczowodów, zwykle spotykane u dzieci), cukrzyca, cewnikowanie, zabiegi na drogach moczowych przeprowadzane przez cewkę, immunosupresja (czyli leczenie obniżające odporność, na przykład przyjmowanie sterydu).

Jeśli stwierdzisz u siebie wymienione objawy, jak najszybciej zgłoś się do lekarza. Zleci ci:

- badanie ogólne moczu i badanie krwi - rozpoznanie stawia się na podstawie objawów klinicznych oraz zmian w badaniu ogólnym moczu; stwierdza się w nim podwyższoną liczbę białych i czerwonych krwinek, obecność białka i bakterii, zmianom towarzyszą podwyższone parametry zapalne we krwi: wysoka leukocytoza i CRP,

- posiew moczu w celu identyfikacji drobnoustroju, który zakażenie wywołał. 

Leczenie polega na stosowaniu antybiotyku lub chemioterapeutyku. Niepowikłane zakażenie układu moczowego nie wymaga hospitalizacji. Lekarz powinien rozpocząć leczenie, nie czekając na wynik posiewu, który uzyskuje się po ok. 3 dniach:  w pierwszej kolejności przepisze ci lek z grupy fluorochinolonów (cyprofloksacyna, norfloksacyna), trimetoprim lub kotrimoksazol, dodatkowo zaleci wypijanie dużej ilości płynów, by zwiększyć ilość wydalanego moczu (w celu częstszego i skuteczniejszego przepłukiwania dróg moczowych) oraz przyjmowanie witaminy C, żeby zakwasić mocz (kwaśny odczyn działa bakteriobójczo).

Postępowanie jest skuteczne w przypadku niepowikłanego ZUM i pozwala na całkowite wyleczenie. Powikłane zakażenie lub urosepsa wymagają leczenia szpitalnego i antybiotykoterapii celowanej, zgodnie z posiewem.