Zapalny ból pleców. Które terapie go złagodzą?
Pani Ewa (54) od kilku lat zmagała się z bólem pleców. Na początku dolegliwości nie były zbyt uciążliwe, dlatego pacjentka nie martwiła się nimi. Przypisywała je siedzącej pracy. Z czasem jednak ból nasilił się i dokuczał cały czas. Do niego dołączyła poranna sztywność stawów. Wówczas pani Ewa zdecydowała się na wizytę w moim gabinecie.
Wstępne badania i opis dolegliwości wskazywały, że ból może mieć podłoże zapalne. Charakterystyczne jest to, że zapalny ból krzyża utrzymuje się stale. Zwykle dłużej niż 3 miesiące. Pierwsze objawy dają o sobie znać między 40. a 45. rokiem życia. Dolegliwości nasilają się stopniowo i trwają coraz dłużej. W początkowym okresie łatwo je zbagatelizować i przypisać przeciążeniu kręgosłupa.
Zdarza się, że z tego powodu zapalny ból pleców jest diagnozowany bardzo późno - nawet 10 lat od wystąpienia pierwszych objawów. Warto wiedzieć, że ból zapalny, w przeciwieństwie do bólu przeciążeniowego, nie ustępuje po odpoczynku. Słabnie, gdy rozruszamy kręgosłup, po ćwiczeniach fizycznych. Ból zapalny może nas też wybudzać ze snu w drugiej połowie nocy.
Ponadto towarzyszy mu poranna sztywność stawów, trwająca dłużej niż 30 minut. Inny typowy objaw to naprzemienny ból pośladków. Ten rodzaj dolegliwości powodują choroby zapalne kręgosłupa lub stawów, tzw. spondyloartropatie zapalne. Są to przede wszystkim choroby autoimmunologiczne: zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) oraz spondyloartropatia osiowa bez zmian radiograficznych.
W ZZSK zapalenie obejmuje stawy krzyżowo-biodrowe, stawy kręgosłupa, więzadła i tkanki okołokręgosłupowe, prowadzi do postępującej sztywności i bólu w dole pleców. Uszkodzenia kręgosłupa i stawów biodrowych spowodowa ne ZZSK widoczne są w badaniu RTG. Inaczej jest w przypadku spondyloartropatii osiowej bez zmian radiograficznych. Mimo że odczuwamy zapalny ból pleców i mamy ograniczoną ruchomość kręgosłupa, to na zdjęciu RTG nie widać cech zapalenia stawów. Są one widoczne dopiero po kilku latach trwania choroby. Wówczas rozstrzygającym badaniem może być rezonans magnetyczny lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Leczenie polega głównie na przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych ustalonych przez lekarza. Gdy ból występuje okresowo, mogą być podawane leki steroidowe w zastrzykach do określonego stawu lub w postaci tabletek. W przypadku silnego bólu wykorzystywane są przeciwbólowe leki opioidowe. Gdy ból zapalny jest objawem choroby autoimmunologicznej, potrzebne jest jej leczenie. Mogą być wtedy zastosowane leki biologiczne, które wpływają na układ odpornościowy, zwalczając stan zapalny wywołany chorobą. Przyjmowaniu leków powinna towarzyszyć fizjoterapia, obejmująca program ćwiczeń ustalony przez fizjoterapeutę.
Przy bólu zapalnym ruch ma lecznicze właściwości - pomaga znieść dolegliwości, poprawia ruchomość kręgosłupa i stawów. Zalecane są głównie ćwiczenia postawy, głębokie oddychanie, prostowanie kręgosłupa, gimnastyka rozciągająca. W leczeniu bólu zapalnego korzystne są także zabiegi terapii manualnej oraz fizykoterapia, np. krioterapia miejscowa i ogólna, jonoforeza, fonoforeza czy ultradźwięki itp.
Poradnik krok po kroku
Leki. Zażywając przeciwzapalne i przeciwbólowe leki z grupy NLPZ, nie zapomnijmy o lekach działających osłonowo na żołądek. Najlepsze są preparaty na bazie omeprazolu czy pantoprazolu. Sięgajmy po nie 30-60 minut przed śniadaniem.
Odpoczynek. Unikajmy zbyt długiego siedzenia lub leżenia, bo może to nasilać ból i sztywność stawów. Dlatego, gdy mamy siedzącą pracę lub musimy długo siedzieć podczas podróży, powinniśmy często robić przerwy. Chwilę pospacerować, rozciągnąć mięśnie.
Gimnastyka. Przy porannej sztywności stawów ważne są proste ćwiczenia, które pomogą je rozruszać. Wykonujmy kilka skłonów, zgięcia do przodu i na boki. Zalecane są ćwiczenia w pozycji leżącej i w klęku podpartym (na czworakach), np. dynamiczne wymachy wyprostowaną nogą do tyłu i do góry. Korzystna jest zwłaszcza gimnastyka w wodzie, ponieważ opór wody powoduje odciążenie chorych stawów.
Akupunktura. Jest metodą wspomagającą terapię. Polega na wbijaniu cienkich igieł w określone punkty na skórze. Zabieg przekierowuje impulsy bólowe, by oddalić je od mózgu, i w ten sposób ogranicza odczuwanie dolegliwości, a także stymuluje wytwarzanie endorfin - hormonów znoszących ból.
Zobacz także:
