Zespół mięśnia gruszkowatego

Pięćdziesięciotrzyletnia pacjentka została skierowana do poradni rehabilitacyjnej z powodu bólu lewego pośladka, który promieniował do tylnej części uda, a czasem nawet do łydki i stopy. Pojawiało się drętwienie pośladka. W wywiadzie chora przyznała, że większość dnia w pracy spędza w pozycji siedzącej.

W rezonansie magnetycznym zleconym przez neurologa opisano zmiany zwyrodnieniowe i dyskopatię, jednak bez cech ucisku na korzenie nerwowe. W czasie badania stwierdziłem bolesność lewego pośladka, ból nasilał się podczas próby rotacji lewej nogi do wewnątrz. Rozpoznałem zespół mięśnia gruszkowatego, zwanego również rwą gruszkową. 

Przyczyny:

Zespołowi mięśnia gruszkowatego towarzyszy ból pleców, pośladka i kończyny dolnej. Wywołuje go ucisk zbyt mocno napiętego mięśnia gruszkowatego na nerw kulszowy (przebiega on bezpośrednio pod mięśniem gruszkowatym lub między jego włóknami), dlatego objawy mogą przypominać klasyczną rwę kulszową i łatwo mogą być z nią pomylone.

Jednak w rwie kulszowej ból wywołany jest przez ucisk "wypadniętego dysku" (czyli przepukliny lub wypukliny krążka międzykręgowego) na korzenie nerwowe, z których tworzy się nerw kulszowy. Objawy rwy gruszkowej:

• ból dolnej części pleców i pośladka, promieniujący wzdłuż tylnej części uda do łydki, a nawet stopy; ból nasila się w czasie siedzenia, wchodzenia lub schodzenia po schodach, przy pochylaniu się do przodu z wyprostowanymi w kolanach nogami
• drętwienie pośladka
• ograniczenie ruchów w stawie biodrowym, szczególnie rotacji do wewnątrz
• odruchowe ustawienie nogi w rotacji na zewnątrz
• problemy z chodzeniem wynikające z zaburzenia stabilności miednicy. 

Rozpoznanie:

• Nie jest proste ze względu na podobieństwo do innych zespołów bólowych kręgosłupa, jednak pewne cechy charakterystyczne mogą naprowadzić na właściwą diagnozę.
• W czasie badania lekarz może stwierdzić bolesność przy ucisku na pośladek, czego nie spotyka się w "typowych" zespołach bólowych kręgosłupa.
• W chorobach tych nie spotyka się także bolesności przy rotacji nogi do wewnątrz. Nie ma badań obrazowych pozwalających w sposób jednoznaczny stwierdzić lub wykluczyć zespół mięśnia gruszkowatego.
• Oczywiście zawsze w przypadku bólu okolicy lędźwiowej i bólu nogi należy zlecić rezonans magnetyczny kręgosłupa i rentgen stawu biodrowego.
• Informacje na temat anomalii anatomicznych mogących powodować objawy może przynieść USG, ale nie jest to badanie przesądzające o rozpoznaniu.

Leczenie

Polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych z grupy NLPZ (np. naproksen, diklofenak, ketoprofen) oraz leków rozluźniających mięśnie (np. tyzanidyna, tolperyzon, baklofen). Dodatkowo lekarz może zlecić preparat paracetamolu i tramadolu.

Najważniejsza w leczeniu choroby jest jednak rehabilitacja. Ma ona na celu likwidację stanu zapalnego nerwu kulszowego oraz rozluźnienie i mobilizację napiętego i przykurczonego mięśnia gruszkowatego.

Zaleca się następujące zabiegi:

• fizykoterapię - jonoforezę z zastosowaniem leków przeciwzapalnych w żelu, ultradźwięki, pole magnetyczne
• ćwiczenia rozluźniające mięśnie miednicy
• masaż mięśni pośladka oraz miednicy
• rozciąganie i napinanie nerwu kulszowego

Ważnym elementem terapii jest wykonywanie przez chorego ćwiczeń w domu, oczywiście po odpowiednim przeszkoleniu przez fizjoterapeutę.

Zobacz również: