Zimą nasilają się objawy AZS

Atopowe zapalenie skóry, w skrócie AZS, jest przewlekłą chorobą skóry o charakterze immunologicznym, uwarunkowaną genetycznie. Najczęściej ujawnia się we wczesnym niemowlęctwie lub około 6-7 roku życia. Według danych opublikowanych w 2018 roku w piśmie "Allergy", atopowe zapalenie skóry występuje u 15-30 proc. dzieci oraz 2-10 proc. dorosłych, wśród których dotyka zwłaszcza kobiety i osoby po 65. roku życia. AZS może utrzymywać się przez całe życie z okresami remisji i zaostrzeń.

Za genetycznym podłożem tego schorzenia przemawia odkrycie genu, który dziedziczą wszyscy, u których diagnozuje się AZS. To, co dostajemy w spadku od przodków to gen atopii, czyli skłonności do alergii. Badania wskazują też na zależności pomiędzy wagą urodzeniową - im niższa, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia AZS. I odwrotnie - im większa waga urodzeniowa, tym staje się ono większe. 

AZS częściej występuje u dzieci karmionych mlekiem krowim. Statystyki wskazują, że ta przypadłość dotyczy bardziej populacji żeńskiej, ale z cięższym przebiegiem u mężczyzn.

Najczęściej zaczyna się od swędzących, rumieniowo-wysiękowych zmian skórnych, przy czym głównym objawem jest ogólna suchość skóry. Na wysuszonych powierzchniach mogą pojawić się czerwone swędzące grudki, zmiany często obejmują większe fragmenty skóry. Gdy jej stan ulega zaostrzeniu, powstają sączące się pęcherzyki, które powiększają się oraz zmieniają w strupki.

Zmiany skórne występują symetrycznie. Umiejscowione są na twarzy, szyi, górnych częściach ramion i pleców, zgięciach łokci i kolan. Uczucie świądu dokucza zwłaszcza w nocy, a to skutkuje: bezsennością (skarży się na nią aż 80 proc. chorych), trudnościami z zasypianiem, zmęczeniem, drażliwością.

Chorobie towarzyszy tzw. marsz alergiczny. To znaczy do objawów skórnych z czasem dołączają: zmiany śluzówki, katar alergiczny, astma oskrzelowa. Osoby z AZS częściej przechodzą grypy, zapalenie płuc, są też bardziej narażone na otyłość czy choroby sercowo-naczyniowe. Z

Skóra bardzo źle reaguje na gwałtowne zmiany temperatur. Pod wpływem zimnego powietrza i wiatru wysusza się i pęka. Zaostrzeniu zmian skórnych sprzyja również: zbyt suche powietrze w zamkniętych, ogrzewanych pomieszczeniach, kurz gromadzący się na zasłonach, narzutach, dywanach, zarodki pleśni w łazienkach, w schnącym praniu czy kwiatach doniczkowych. Z tych względów w okresie zimowym wskazane jest wietrzenie mieszkania przynajmniej dwa razy dziennie przez ok. 20 minut.

Jedną z najważniejszych kwestii jest utrzymanie optymalnego nawilżenia skóry. Skóra atopowa to skóra bardzo przesuszona, która z reguły gorzej utrzymuje poziom wody w naskórku (komórkom naskórka brakuje szczelnego "spoiwa"). Przez to mikroorganizmy, substancje drażniące i alergeny mają do niej łatwiejszy dostęp.

Taka skóra wymaga odpowiedniej pielęgnacji, najlepiej dobranej przez doświadczonego lekarza dermatologa. Samodzielny wybór produktów do codziennej higieny może nam, niestety, zaszkodzić. 

Głównym sprzymierzeńcem chorych na AZS są tzw. emolienty, kosmetyki natłuszczające, które w swoim składzie mają substancje działające okluzyjnie - nie pozwalają na odparowanie wody z naskórka (jak np. wazelina). Ważne jest, by stosować je systematycznie, a nie tylko czasami. Ich działanie trwa ok. 4 godzin. Dlatego po wchłonięciu preparatu należy aplikację powtarzać, by uniknąć podrażnień, bólu i komplikacji.Dla chorych z AZS bardzo istotna jest dieta. Zaostrzeniu zmian sprzyjają takie alergizujące substancje jak: orzechy, produkty mleczne, cytrusy czy soja - postaraj się wykluczyć je z jadłospisu (najlepiej zrób testy alergiczne i unikaj tego, co ci nie służy). Nie spożywaj żywności przetworzonej - z konserwantami, sztucznymi barwnikami. Jedz domowe posiłki przygotowane z naturalnych produktów. Osobom z AZS zalecana jest dieta śródziemnomorska ze szczególnym uwzględnieniem produktów bogatych w antyoksydanty.

Unikaj długich gorących kąpieli, zastąp je szybkim prysznicem (dozwolone są krótkie, 10-minutowe kąpiele w ciepłej wodzie z dodatkiem krochmalu, kisielu z nasion siemienia lnianego, z płatkami owsianymi  - mają kojący wpływ na skórę). 

Stosuj specjalne preparaty do mycia tzw. syndety - w składzie nie mają mydła, nie naruszają naturalnej bariery ochronnej skóry i łatwo się zmywają; mają też bardziej kwaśny odczyn, przez co są lepiej tolerowane przez wrażliwą skórę. Po każdym myciu natłuszczaj i nawilżaj skórę przeznaczonymi do niej kosmetykami.

Pościel i ubrania pierz w specjalnych płynach dla alergików, by zminimalizować podrażnienia. Na stałe przyjmuj preparaty zawierające probiotyki, które wzmacniają układ pokarmowy. Stosuj odpowiednio dobrane przez lekarza dermatologa preparaty pielęgnacyjne i kosmetyki kolorowe - szczególnie unikaj preparatów zawierających w swojej formule alkohol. Wypróbuj naświetlania promieniami UV.

Promieniowanie UV łagodzi objawy atopowego zapalenia skóry, dlatego zmniejszenie ilości naturalnego światła jesienią i zimą oraz zwiększenie ilości czasu spędzanego w zamkniętych pomieszczeniach ze sztucznym ogrzewaniem mogą zaostrzać objawy atopowego zapalenia skóry.

Bardzo dobre efekty przynosi zastosowanie nowoczesnych metod światłolecznictwa głównie UVA i UVB311. Pozwala zazwyczaj na dużą redukcję zapalnych zmian skórnych. Zastosowanie naświetlań lampami wpływa także na zmniejszenie intensywności świądu, co podnosi komfort życia pacjentów.

Ekspert: lek. med. Maciej Krajewski, dermatolog, specjalista medycyny estetycznej z Kliniki Krajewski