Kochanka Freuda

Kiedy inteligentna i niepokorna Minna nagle traci pracę, ma tylko jedno wyjście: zamieszkać z siostrą i jej mężem Zygmuntem Freudem. Wkrótce odkrywa, że rozmowy z kontrowersyjnym psychoanalitykiem są nie tylko fascynującą intelektualną przygodą, ale też budzą w niej pożądanie i namiętność, jakich dotąd nie zaznała.

"Kochanka Freuda" to powieść o rodzącym się uczuciu między Zygmuntem Freudem a jego szwagierką, Minną Bernays. Siostra Marthy, żony psychoanalityka, pod koniec XIX wieku wprowadziła się do domu Freudów i mieszkała z nimi aż do swojej śmierci w 1941 roku. Minna zajmowała się sześciorgiem dzieci państwa Freudów, pozostając niezamężną i bezdzietną kobietą do końca życia. Zważywszy na jej otwarty i chłonny umysł, wielką inteligencję i erudycję, intelektualne dyskusje z psychoanalitykiem odnośnie jego kolejnych teorii, przez lata krążyły spekulacje, że była kochanką Freuda.

Młodsza (o cztery lata) siostra Marthy Bernays, żony Zygmunta Freuda, urodziła się 18 czerwca 1865 roku (według niektórych źródeł 16 czerwca) w Hamburgu i zmarła 13 lutego 1941 roku w Londynie. Była najmłodszym z siedmiorga dzieci córki żydowskiego przedsiębiorcy Emmeline Philipp i Bermana Bernaysa (1826-1879) (1830-1910). Troje ich dzieci zmarło w młodym wieku - Fabian, 1857, Michel, 1857-1859, i Sara, 1858-1859. Najstarszy syn Isaak (1855-1872) zmarł w wieku siedemnastu lat na gruźlicę. Ojciec Minny był trzecim synem rabina Isaaka Bernaysa (1793-1849). Obydwaj jego bracia byli wybitnymi postaciami: Jacob (1834-1897) został filologiem, a Michael (1834-1897) znawcą literatury. Matka pochodziła z zamożnej rodziny wywodzącej się ze Szwecji ze strony ojca i Hamburga od strony matki.

Kiedy Minna miała cztery lata, w 1869 roku, rodzina Bernaysów przeniosła się z Hamburga do Wiednia, po tym jak ojciec odsiedział czteroletni wyrok za defraudację pieniędzy. W Wiedniu Berman Bernays pracował jako sekretarz ekonomisty Lorenza von Steina i dziennikarz dziennika kolejowego "Rail". Nie ma żadnych informacji na temat dzieciństwa i edukacji Minny Bernays. Po śmierci ojca w grudniu 1896 roku była wychowywana przez matkę i Zygmunta Pappenheima.Między 1882 a 1883 rokiem Minna spędziła kilka tygodni na Sycylii ze względu na przebyte zapalenie płuc. 18 lutego 1882, w wieku siedemnastu lat, zaręczyła się z Ignazem Schonbergiem, studentem filozofii Uniwersytetu Wiedeńskiego. Z powodów zdrowotnych musiał on zrezygnować z kariery naukowej, jak również zerwać zaręczyny z Minną. Zmarł na gruźlicę z początkiem lutego 1886 roku w Wiedniu.

Od 1883 do 1895 roku Minna Bernays przez większość czasu mieszkała w Hamburgu ze swoją chorą matką. W tym czasie pracowała jako opiekunka dzieci i guwernantka; zatrudniła się także w pracowni krawieckiej prowadzonej przez siostrę Freuda, Rosę. W listopadzie 1885 roku spędziła kilka miesięcy z samym Freudem (29 listopada 1895, według Wilhelma Fliessa). W marcu 1896 roku otrzymała posadę we Frankfurcie (7 marca 1896 roku), z której zrezygnowała w czerwcu, przenosząc się na stałe do rodziny swojej siostry; pozostała tam do końca życia, z wyjątkiem krótkich okresów, kiedy wyjeżdżała na wakacje lub z powodów zdrowotnych.

W czasie nieobecności Marthy prowadziła dom, opiekowała się dziećmi, gotowała i zajmowała się szyciem. Była także gospodynią dla gości i studentów przyjmowanych przez Freuda, zajmowała się częściowo jego korespondencją, grywała z nim w madżong i tarota, a także poprawiała jego teksty.

W 1897 roku Freud wybrał się z Minną na kilkudniową lub kilkutygodniową podróż po różnych kurortach i miejscach wypoczynkowych w Bawarii i północnych Włoszech. Podróżowali pieszo, autobusami, a także pociągami, odwiedzając południowy Tyrol i Engadynę w Szwajcarii, podczas gdy żona Freuda zostawała z dziećmi. Ogólnie rzecz biorąc, wakacje Freuda spędzane z żoną były mniej ekscytujące. Minna często towarzyszyła dzieciom Freuda w trakcie ich wakacyjnych wyjazdów do Berchtesgaden, Reichenhall czy Aussee.

W maju 1938 roku, kilka tygodni przed wyjazdem Freuda, Marthy, Anny i Minny do Wielkiej Brytanii, Minna, w przeciwieństwie do swojej siostry, zrzekła się obywatelstwa niemieckiego. Zmarła tam trzy lata później w wyniku choroby serca.Na podstawie listów i innych rzeczy osobistych Minny, można stwierdzić, że była to inteligentna kobieta o żywej osobowości, z poczuciem humoru, która potrafiła czytać zarówno po niemiecku, jak i po angielsku. Potrafiła być też wyjątkowo sarkastyczna i niedostępna, momentami wręcz uszczypliwa, w połączeniu z pewną niemiecką formalnością. Często chorowała, cierpiąc na migreny, problemy żołądkowe, a także dolegliwości serca i oczu. W 1900 potrzebowała kolejnego leczenia gruźlicy.

Związek Zygmunta Freuda z Minną Bernays wywoływał wiele spekulacji (korespondencja między Freudem a Ferenczi z 16 grudnia 1912 roku). W 1957 roku Carl Gustav Jung ogłosił w jednym z wywiadów, że Minna wspominała o romansie, seksualnej relacji z Freudem (J.M. Billinsky, 1969), aczkolwiek stwierdzenie Junga było mało wiarygodne. Podobnie mało przekonujące było szukanie potwierdzenia tegoż romansu w dziełach Freuda -"Objaśnieniach marzeń sennych" czy "Psychopatologii dnia codziennego". Zachowana korespondencja, prawie dwieście listów z różnych okresów w latach 1882-1938, również w żaden sposób nie wskazuje, jakoby taki związek miał miejsce. Natomiast listy, owszem, są świadectwem głębokiej więzi łączącej tych dwoje, co zresztą Freud mówił Marie Bonaparte, twierdząc, że w pewnym okresie Wilhelm Fliess i Minna Bernays byli jego jedynymi przyjaciółmi.

W przeciwieństwie do Marthy Minna pozostała wierna tradycji żydowskiej. Jako jedyna z rodziny odmówiła kremacji. Pozostało kilka śladów jej osobistych zapisków. W Muzeum Freuda w Londynie znajduje się kilka jej rękodzieł.

"Kochanka Freuda"

Karen Mack i Jennifer Kaufman

Wydawnictwo Znak