Polish Cello Quartet na festiwalu Emanacje

Niejeden instrument można nazwać ulubionym instrumentem Pendereckiego. Na początku były skrzypce, które stały się narzędziem pracy codziennej. Później mistrzowska gra Jean Pierre’a Rampala przyniosła fascynację kompozytora fletem, a dzięki Sharon Kam, szczególne miejsce w twórczości Pendereckiego zajął klarnet. Zamiłowanie kompozytora do wiolonczeli zrodziło się z podziwu dla sztuki kilku wirtuozów. Mistrzostwo Siegfrieda Palma obudziło zainteresowanie dla nieograniczonych możliwości tego instrumentu i eksperymentów sonorystycznych.

Na wzbudzenie uczuć głębszych miało wpływ zetknięcie się z mistrzostwem Mścisława Rostropowicza, któremu dedykował kilka kompozycji. Uczniom rosyjskiego mistrza wiolonczeli, Iwanowi Monighettiemu, Borisowi Pergamenschikowi, Arto Norasowi zawdzięczamy najwspanialsze interpretacje dzieł wiolonczelowych Krzysztofa Pendereckiego. Podczas najbliższego koncertu zabrzmią dzieła ważne, przełomowe, stanowiące znaczące gesty twórcy wobec rozgrywających się ważnych wydarzeń w dziejach kraju, a także wyrażające najbardziej osobiste uczucia wobec najbliższych.

Serenata na trzy wiolonczele napisana w 2007 w prezencie urodzinowym dla swojej ukochanej żony, Elżbiety. Sięgając po serenadę kompozytor odwołał się do XVI-wiecznej tradycji pieśni miłosnej śpiewanej o zmroku pod oknem ukochanej kobiety. W wiekach późniejszych gatunek ten przeznaczony był na niewielki zespół instrumentalny. Serenatę Pendereckiego wykonali po raz pierwszy w Krakowie podczas urodzinowego przyjęcia Elżbiety Pendereckiej wybitni wiolonczeliści, przyjaciele kompozytora - Arto Noras, Iwan Monighetti i Andrzej Bauer.

Ciaccona z "Polskiego Requiem" niesie ze sobą głęboki ładunek dramatyczny. To jedno z dzieł powstałych jako reakcja twórcy na ważne w dziejach Polski i świata wydarzenie określające symbolicznie przestrzeń moralną narodu polskiego. Kompozycja ukończona w 2005 została dedykowana pamięci zmarłego papieża Jana Pawła II i domknęła powstające od 25 lat "Polskie Requiem" - dzieło ukazujące w specyficzny sposób istotny związek kompozytora z historią jego kraju.

Niemal po 10 latach od prawykonania Ciaccony kompozytor powrócił do dzieła, opracowując go w wersji na 6 wiolonczel. Penderecki nawiązuje tu zarówno do barokowej formy polifonicznych wariacji (chaconne), jak i do ich odmiany klasyczno-romantycznej, polegającej na różnorodnych przekształceniach tematu. Całość obejmuje dziewięć wariacji, które łączą się w grupy i tworzą symetryczną formę. Ostatnią część "Polskiego Requiem" z lamentacyjną melodią główną, ukazywaną w różnych rejestrach na tle stałej formuły harmonicznej odbieramy z jednej strony jako swego rodzaju refleksję nad życiem wielkiego Polaka, a z drugiej jako narrację przypominającą ludzkie życie - jest w niej miejsce na istnienie, trwanie, kulminację, odejście i transcendencję.

W 1981 po śmierci szczególnie bliskiego kompozytorowi kardynała Stefana Wyszyńskiego zrodziło się spontanicznie Agnus Dei. Swoją kompozycją Penderecki oddał hołd niezwykłej postaci, a także odwołał się do heroicznego świadectwa wiary w wartości najwyższe oraz nieugiętego sprzeciwu wobec systemu totalitarnego. Pełne łagodnych brzmień, bliskie tonalności Agnus Dei na 8-głosowy chór a cappella doczekało się w 2007 opracowania na 8 wiolonczel. Pełne, niskie dźwięki chóru wiolonczel, wysnute z nostalgicznego motywu tercji małej niosą brzmienia szlachetnie wzruszające, skłaniające do refleksji nad sprawami ostatecznymi.

Polish Cello Quartet - powstał w 2011 z inicjatywy Tomasza Darocha, Wojciecha Fudali, Krzysztofa Karpety oraz Adama Krzeszowca - czterech wybitnych polskich wiolonczelistów. Artyści postanowili założyć ten wyjątkowy zespół kameralny, by pokazać szerszej publiczności oryginalne brzmienie kwartetu wiolonczelowego.

Muzycy PCQ mieli zaszczyt uczyć się u czołowych wiolonczelistów-pedagogów w Polsce (Paweł Głombik, Stanisław Firlej) i na świecie (Frans Helmerson, Gary Hoffman, Michael Flaksman, Jelena Očić, Julius Berger, Jeroen Reuling). Doświadczenie artystyczne zdobywali w renomowanych ośrodkach kulturalnych Europy, m.in. w Kolonii, Mannheim, Augsburgu i Brukseli. Każdy z nich w swoim dorobku ma liczne nagrody konkursów wiolonczelowych i kameralnych.

Zespół regularnie występuje podczas międzynarodowych festiwali muzycznych, takich jak Wratislavia Cantans, Internationaal Kamermuziekfestival Schiermonnikoog, Assiago Festival, Q’arto Mondi, Jazztopad. Współpracował z wieloma wybitnymi muzykami klasycznymi oraz jazzowymi, w tym z Garym Hoffmanem, Jadwigą Rappé, Dominikiem Połońskim, Tonym Malabym i Natem Wooleyem.

W repertuarze PCQ znajdują się przede wszystkim utwory oryginalnie skomponowane na kwartet wiolonczelowy. Jest on stale powiększany także o kompozycje pisane współcześnie przez kompozytorów polskich i zagranicznych, m.in. Artura Zagajewskiego, Piotra Mossa czy Annelies Van Parys. Większość z tych utworów jest po raz pierwszy prezentowanych na polskich estradach. Artyści preferują demokratyczny model współpracy na scenie. W ramach składu regularnie wymieniają się poszczególnymi partiami - pozwala na to specyfika kwartetu wiolonczelowego. Dzięki temu brzmienie zespołu i interpretacje utworów są różnorodne.

Członkowie kwartetu są pomysłodawcami i organizatorami Międzynarodowej Akademii Wiolonczelowej w Nysie. MAW skupia wokół siebie wybitnych profesorów z zagranicy i liczne grono młodych kursantów-wiolonczelistów, aktywnie promując przy tym twórczość kameralną napisaną na zespoły wiolonczelowe.

W 2017 ukazał się debiutancki album zespołu Discoveries. W 2018 na zaproszenie Kwartetu Śląskiego oraz wytwórni CHANDOS, zespół dokonał nagrania kwartetu wiolonczelowego Grażyny Bacewicz. Płyta ta otrzymała nagrodę Fryderyk 2019 za Najwybitniejsze Nagranie Muzyki Polskiej. Ich najnowsza płyta to album z piosenkami J. Wasowskiego i J. Przybory, który nagrali wspólnie z Izą Połońską i Leszkiem Kołodziejskim w 2019.

Od 2014 Polish Cello Quartet jest jednym z zespołów Narodowego Forum Muzyki.

Program koncertu

Krzysztof Penderecki 1933-2020

Serenata na 3 wiolonczele 2007

Ciaccona z Polskiego Requiem, wersja na 6 wiolonczel 2015

Agnus Dei z Polskiego Requiem, wersja na 8 wiolonczel 2007

——

Prosper Van Eechaute 1904-1964

Pièce Sonate op. 9 na 4 wiolonczele 1934

Kazimierz Wiłkomirski 1900-1995

Ballada i rapsodia na 4 wiolonczele na podstawie kwartetu smyczkowego z 1979