Święta w różnych częściach Europy

"Nollaig Shona Duit" - tak w języku gaelickim brzmi nazwa Świąt Bożego Narodzenia. Dla Irlandczyków widok świątecznych dekoracji już w listopadzie to nic nowego - im wcześniej zaczną się przygotowania do Bożego Narodzenia, tym lepiej! Pod koniec listopada więc sklepowe witryny są już zdobione na świąteczną nutę. Powala przepychem dekoracyjnym oprawa wielkich centrów handlowych. Najbardziej okazale wygląda wtedy kompleks handlowy St. Stephens Green Shopping Centre, przy Grafion Street.

Jednak także prywatne domki są bogato zdobione światełkami, girlandami i kolorowymi łańcuchami oraz wieńcami wieszanymi nad drzwiami w towarzystwie jemioły.

Przeciętny Irlandczyk w okresie poprzedzającym Boże Narodzenie wydaje prawie 1 850 €. Ponad połowa tej kwoty przeznaczana jest na zakup gwiazdkowych prezentów. A wszystko dlatego, że Irlandczycy potrafią obdarować drobiazgiem znajomych, czy kolegów z pracy.

A jak mieszkańcy Zielonej Wyspy spędzają Wigilię? Większość spędza czas w... pubach wraz z przyjaciółmi! A wszystko dlatego, że 24 grudnia to dla nich czas przygotowań do "właściwego" Święta Narodzin Zbawcy, obchodzonego dnia 25 grudnia.

A jakie potrawy królują na stole? Przede wszystkim wypiekana gotowana wołowina w specjalnym cieście - mince pie. Na stole królują też potrawy z ryb, na przykład wędzony, tłusty łosoś z sodowym chlebem. Wszyscy jednak wyczekują północy, gdyż wtedy następuje koniec adwentowego postu. Po wieczornej mszy można już rozkoszować podniebienie pieczoną szynką, specjalnie przyrządzoną wołowiną i prawdziwym przysmakiem na Wyspie - sosem borówkowym.

Irlandia ma swoje piękne tradycje. Należy do nich palenie wigilijnych świec oraz... zostawienie wolnych miejsc dla niespodziewanych gości.

W Hiszpanii Wigilię, zwaną Nochebuena (Dobra Noc), świętuje się w domu razem z rodziną. Rodzina siada przy wigilijnym stole dość późno, bo około 22.00. Dania różnią się w zależności od regionu - w środkowej Hiszpanii spożywane jest głównie pieczone prosię lub jagnięcina, na południu - w Andaluzji - najczęściej indyk, a na wybrzeżu - owoce morza i ryby.

Prawie wszędzie natomiast na deser nie może zabraknąć "cava" - hiszpańskiego szampana, migdałowego słodkiego deseru przypominającego chałwę - "turron", świątecznych ciasteczek - "polvorones", marcepana ani orzechów. Co ciekawe, odpowiednikiem naszego opłatka jest w Hiszpanii... chałwa.

Hiszpańskie domy są ozdabiane, ale tak naprawdę dla każdej rodziny najważniejsza jest szopka, obiekt dumy całej rodziny.

Wigilijna wieczerza rozpoczyna się nie przed, lecz po pasterce. Następnie wszyscy wychodzą na ulice oświetloną tysiącami barwnych żarówek, śpiewają kolędy i w tak uroczystej atmosferze zmierzają do swych domów.

A prezenty? Podarki rozdawane są dopiero 6 stycznia w święto Trzech Króli, na pamiątkę darów, które Jezus otrzymał od mędrców ze Wschodu.

W  Szwecji Święta Bożego Narodzenia  rozpoczynają się już w pierwszą niedzielę adwentu. Tradycyjna szwedzka uczta składa się z iutfisk, czyli rozmoczonej suszonej ryby o dość mdłym smaku. Potem podaje się... galaretkę wieprzową, głowiznę i chleb. Nie brzmi to zachęcająco? Na pocieszenie warto dodać, że na deser podawane są pierniczki.

Niestety, Szwedzi nie zostawiają wolnego nakrycia na stole, ale za to odwiedzają samotnych. Mieszkańcy Północy nie śpiewają też kolęd, lecz... tańczą wokół choinki, która przywędrowała tu z Niemiec. Na szczęście Szwedzi mają zwyczaj przystrajać na święta swoje domy ozdobami - świecami, krasnalami, aniołami, domkami z pierników. Na drzwiach wejściowych wiesza się zielone wianuszki świąteczne z sosnowych czy borówkowych gałązek.

Pozostaje zapytać, kto rozdaje prezenty? Jeszcze w XVIII wieku prezenty przynosił bożonarodzeniowy Koziołek. Od stulecia prezenty w wigilijny wieczór przynosi Jultomten, czyli dosłownie "świąteczny krasnoludek". Według wierzeń pod podłogą domu chował się krasnoludek, który w czasie świąt strzegł domowników oraz całego żywego inwentarza - w zamian za jedzenie.

Niemcy, podobnie jak Polacy, świętują przez trzy dni: 24 grudnia - "Wigilię", pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia, narodziny Jezusa Chrystusa (25.12.) i drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia (26.12.). W Wigilię w chrześcijańskich rodzinach przed lub po uczestnictwie w mszy świętej zapala się świece na choince i wtedy rozpoczyna się "gwiazdka" tzw. "Bescherung".

Śpiewa się lub słucha kolęd i członkowie rodziny obdarowują się wzajemnie drobnymi prezentami. Dzieci słuchają Ewangelii i legend. W pierwszym i drugim dniu świąt wielu ludzi udaje się do kościoła na świąteczne msze. 25 i 26 grudnia są dniami wolnymi od pracy. Niemcy uwielbiają też dekorować swoje domy wieńcami adwentowymi: ze świecami na stół i z samymi ozdobami na drzwi.

Greckie Boże Narodzenie jest spokojnym, ale uroczystym okresem. Świętowanie rozpoczyna się 6 grudnia w dniu Świętego Mikołaja, kiedy to wszyscy wymieniają się podarunkami. Na dzień przed Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem dzieci śpiewają pieśni przypominające kolędy, chodząc od domu do domu. Te pieśni mają błogosławić domostwa. Za śpiew dzieci nagradzane są słodyczami i suszonymi owocami.

Na prawie każdym stole można znaleźć Christopsomo (Chleb Chrystusa). Jest to okrągły bochenek ozdobiony na szczycie krzyżem, wokół którego ludzie stawiają symbole z ciasta przedstawiające wszystko to, co oznacza długotrwałość. Jeśli biesiadnicy pochodzą z wyspy i są rybakami na ich stole przede wszystkim zagości chleb z rybą.

Nie wszyscy Grecy uznają choinki, a prezenty - zamiast leżeć pod drzewkiem - są wręczane dopiero 1 stycznia.

Grecy zamiast choinki stawiają częściej przystrojony świątecznie... model żaglowca. Warto wspomnieć też o tym, że w tym słonecznym kraju ksiądz chodzi od domu do domu i kropi święconą wodą głównie te miejsca, gdzie mogą się znajdować kallikantzari (złe duszki).

We Francji świąteczną atmosferę wyczuwa się już pod koniec listopada. Wszystkich opanowuje gorączka zakupów. Właściciele sklepów prześcigają się w pomysłach dekorowania wystaw. Ulice miast przystrojone są kolorowymi lampkami i gwiazdkami i choinkami.

Święta Bożego Narodzenia są dla Francuzów czasem poświęconym rodzinie. Francuzi wręczają sobie ręcznie robione kartki świąteczne oraz kupują prezenty. We Francji, w przeciwieństwie do Polski, nie ma Wigilii. Nieliczni Francuzi (większość to ateiści) biorą udział we mszy, a 25 grudnia siadają do wspólnego obiadu.

A jakie potrawy goszczą na wigilijnym stole? W Wigilie, lub na uroczystym obiedzie 25 grudnia zjeść można: ostrygi, specjalnie przyrządzoną wątróbkę gęsią lub kaczą, wędzonego łososia, indyczkę nadziewaną jadalnymi kasztanami oraz świąteczne ciasta

Kto w kraju nad Sekwana roznosi prezenty? Mały Jezus, który w wigilijną noc wkłada podarki do bucików ustawionych przy kominku. Wśród dzieci bardzo popularny jest także Calendrier de l'Avent (Kalendarz przedświąteczny). Maluchy codziennie otwierają jedno okienko kalendarza, zjadają znalezione czekoladki, piszą listy do Mikołaja, (Père Noël) i... liczą dni dzielące ich od świat.

Francuzi dekorują dom używając ostrokrzewu, jemioły, ale też liści dzikiego wina i rozmarynu. Niektórzy dekorują drzwi do domu niedużym, świątecznym wieńcem oraz rozkładają własnoręcznie szopki.

We współczesnej Rosji bardziej uroczyście niż Boże Narodzenie, świętowana jest noc z 31 grudnia na 1 stycznia. Dlaczego? Sprawa jest jasna: to dzień prezentów, które w Rosji przynoszą Dziadek Mróz i jego wnuczka Śnieżynka. A samo Boże Narodzenie jest obchodzone po świętach Nowego Roku, 7 stycznia. To święto bardzo radosne, uroczyste, gdzie wiele osób udaje się wtedy do cerkwi, a wszyscy składają sobie życzenia.

Rozpoczyna je uroczysta, rodzinna kolacja, czyli Wigilia. Na stole gości 12 tradycyjnych dań, zgodnie z liczbą apostołów m.in. bliny, ryba i mięsa w galarecie, pieczyste i pierniki miodowe, ale ucztę rozpoczyna postne danie z ziaren pszenicy, miodu i kaszy zmieszanymi z migdałowym lub makowym mlekiem. Do kaszy dodaje się orzechy lub mak.  Wieczerzę wigilijną poprzedza ścisły post, który przestrzegany jest, aż do pojawienia się pierwszej gwiazdki, symbolizującej gwiazdę Betlejemską.

Do pięknej tradycji Świąt Bożego Narodzenia należy m.in. zapalanie świec w oknach i ognisk na ulicach, które mają rozgrzać w zimową, mroźną noc narodzone Dzieciątko. Dzieci z papierowymi gwiazdami i lampionami w rękach pukają do tych domów, w których zapalono świece, aby złożyć życzenia domownikom, zaśpiewać kolędy, a nawet odegrać całe przedstawienia. Gospodarze zapraszają ich do domu, do swojego stołu lub nagradzają słodyczami.

Joanna Bielas