Kiedy coś cię gryzie
Zamierzasz wypocząć nad jeziorem lub ukwieconej łące, rozkładasz koc, rozstawiasz leżak. Ach, jak przyjemnie! Nagle słyszysz uporczywe brzęczenie... Komary! Rozumiesz, że pszczoły są pożyteczne, ale po co komu meszki i osy? Tylko uprzykrzają życie. Niestety są. I gryzą. Co zrobić, by się przed nimi uchronić?
W Polsce żyje 47 gatunków komarów. To niewiele, bo na całym świecie jest kilka tysięcy ich odmian. Ludzi atakują tylko samice. Potrzebują one krwi, by zapewnić wartościowe białko jajom, które zamierzają złożyć. Jak znajdują swoje ofiary? Mają kilka sposobów.
Komarzyce zwabia zapach potu, zwłaszcza kwas mlekowy. Przyciąga też zwiększone stężenie dwutlenku węgla w powietrzu, gdy je wydychamy. Nie mają dobrego wzroku, ale z bliska potrafią nas wypatrzyć.
Posługują się termodetekcją, czyli zdolnością rozróżniania temperatur. Dlatego na ich ukąszenia najbardziej narażone są osoby mające nieco wyższą temperaturę ciała, np. kobiety w okresie owulacji i dzieci.
Ugryzienie przez komara nie jest bolesne, gdyż owad podaje enzymy, które zapobiegają krzepnięciu krwi i działają przeciwbólowo. Pozostaje swędzenie i bąble - reakcja organizmu na obce białko wstrzyknięte przez komara.
Ugryzienia przez meszki są bardziej uciążliwe, ponieważ owady te sztylecikowatymi kłujkami aparatu gębowego przecinają skórę wodując trudno gojące się rany.
Aby uchronić się przed atakiem komarów i meszek, stosuje się tzw. repelenty, czyli odstraszacze. Najczęściej zawierają:
- DEET (N,N-Dietylo-m-toluamid) - uważany jest za najskuteczniejszy. Może jednak podrażniać skórę; - bayrepel (ikarydyna) działa na receptory węchu owadów, które przestają rozpoznawać zapachy wydzielane przez człowieka; - olejki eteryczne: cytronelę, olejek anyżowy, bergamotki, kamforowy, cynamonowy, goździkowy (działają one dość krótko).
Jeśli nie udało się uniknąć pogryzienia, można zastosować leki łagodzące świąd (np. Fenistil żel), leki antyhistaminowe, wapno, okłady chłodzące. Do swędzących miejsc można przyłożyć przekrojoną cebulę. Ulgę przyniosą także okłady z soku z cytryny, natki pietruszki, a także rozgniecionych liści paproci.
Alergolodzy uważają, że aby zapobiec przykrym skutkom pogryzienia przez owady, można od połowy kwietnia do połowy lipca, przyjmować tabletkę leku antyhistaminowego. Nawet w przypadku mocnego pokąsania przez owady nie pojawi się ani obrzęk, ani świąd. Nie dojdzie też do uszkodzenia tkanek.
Uważaj na osy i szerszenie
Ukąszenia owadów błonkoskrzydłych (os, pszczół i szerszeni) są groźne, ponieważ insekty te wprowadzają do organizmu człowieka silnie działający jad. Niebezpieczne jest to zwłaszcza dla ludzi ze skłonnością do alergii. Dlatego, wybierając miejsce na piknik czy biwak, trzeba unikać miejsc ukwieconych, kwitnących i owocujących sadów. l
Jeśli udajesz się w okolice, gdzie jest dużo pszczół, nie zakładaj ubrań w jaskrawych kolorach i nie używaj mocnych perfum.
Unikaj jedzenia i picia słodkich potraw i napojów na wolnym powietrzu. Nigdy nie pij z butelki, która stała otwarta, nawet tylko kilka chwil. Zawsze przelewaj płyn do szklanki, najlepiej ze szczelną pokrywką.
Przy zetknięciu z osą, pszczołą lub szerszeniem nie wymachuj gwałtownie rękami. Zostanie to potraktowane przez owada jako zagrożenie i zwiększy ryzyko ukąszenia. Osy i szerszenie nie zostawiają w ciele żądła, inaczej niż pszczoła. Jej żądło należy jak najszybciej usunąć.
Najlepiej podważyć je końcem szpilki, kartą kredytową lub kartonikiem a następnie wyjąć. Lepiej nie robić tego palcami ani pęsetą, bo wciska się do organizmu jad znajdujący się jeszcze w pęcherzyku jadowym. Użądlenie powoduje ból, pieczenie i obrzęk. Złagodzą je kompresy z sody oczyszczonej, lodu, Altacetu lub octu (tego, co masz pod ręką).
Warto też zażyć podwójną dawkę leku antyhistaminowego (dostępne bez recepty), który zmniejsza reakcję alergiczną. Dziecku podaj wapno w syropie lub musujące. Niekiedy ukąszenie powoduje wstrząs anafilaktyczny, czyli zaburzenia pracy serca i układu krążenia.
Jak postępować z kleszczem
Jeśli zauważysz na ciele kleszcza (najczęściej wpijają się tam, gdzie naczynia krwionośne znajdują się tuż pod skórą, np. w zgięciach łokci, pod kolanami, w pachwinach), wyjmij go pęsetą lub urządzeniem dostępnym w aptece (np. Trix, Anty- kleszcz).
Nie wykręcaj go ani niczym nie smaruj. Może bowiem zwymiotować, a jeśli jest zakażony, wpuści do krwiobiegu wirusy zapalenia mózgu lub krętki boreliozy. Przez kilka dni (4-7) obserwuj, czy nie pojawia się rumień, który świadczy o zakażeniu boreliozą.
Czy to na pewno żmija
Jeśli nie wiesz, czy zostałaś ukąszona przez żmiję, obserwuj reakcje organizmu. Bądź czujna, jeżeli: w miejscu ukąszenia są dwa czerwone punkciki oddalone od siebie o 5-10 mm, pojawia się obrzęk (obejmuje także twarz, drętwieje wówczas okolica ust), następuje zaczerwienienie i zasinienie okolicy ugryzienia, pojawił się ból brzucha, mdłości, wymioty lub biegunka, masz dreszcze i nasiloną potliwość, a tętno staje się słabsze, występuje silny ból, ogólne osłabienie, znużenie i senność.
Zanim ukąszony trafi do szpitala nie przecinaj rany, nie zakładaj opaski uciskowej, nie wysysaj jadu z krwią. Jeśli to możliwe, przemyj ranę czystą wodą. Ukąszoną kończynę unieruchom, obłóż lodem (lub opatrunkiem chłodzącym). Jedź do szpitala lub wezwij karetkę.
Więcej w serwisie:
28/2014 Świat i Ludzie
