Nadwrażliwość zębów

Każdy zdrowy ząb jest chroniony z zewnątrz warstwą twardego szkliwa. Jest ono tarczą, zabezpieczającą delikatne wnętrze zęba, w którym znajduje się gęsta sieć kanalików naczyń i nerwów. Problem z nadwrażliwością zębów pojawia się, gdy ich powierzchnia (czyli szkliwo) ulegnie uszkodzeniu. Wtedy kanaliki się odsłaniają i do wnętrza zęba przedostają się rozmaite substancje, które docierając do zakończeń nerwowych, powodują przeszywający ból. Podobnie dzieje się, gdy obniżają się dziąsła i odsłaniają wrażliwe szyjki zębowe. Wówczas wystarczy zjeść lub wypić coś słodkiego, kwaśnego, gorącego, zimnego, a już pojawiają się przykre dolegliwości. Ból może być wywołany nawet oddychaniem zimnym powietrzem albo wzięciem głębokiego wdechu.

Nadwrażliwość może dotyczyć pojedynczych zębów, jak i całych łuków zębowych. Problem ten może się pogłębiać, gdy pojawia się próchnica. Sprzyja mu też nieprawidłowa budowa zębów, bardzo ciasne ich ustawienie i wady zgryzu.

Przejściowo nadwrażliwość zębów może się pojawić po zabiegach usuwania kamienia nazębnego lub wybielania. Zwykle mija po kilku dniach.

Według statystyk na nadwrażliwość zębów częściej cierpią kobiety. Specjaliści tłumaczą to... nadmierną dbałością pań o wygląd zębów (m.in. nadużywaniem past wybielających, zawierających związki ścierające szkliwo).

Nadwrażliwość zębów jest efektem uszkodzeń szkliwa lub odsłonięcia się szyjek zębowych. Kiedy jesteśmy na to narażeni? Oto odpowiedź.

Do uszkodzeń szkliwa prowadzą:

• intensywne ścieranie powierzchni zębów - często zapracowujemy sobie na to sami, zbyt mocno dociskając szczoteczkę zębów w czasie ich czyszczenia (jak prawidłowo myć zęby: patrz kolejna strona). Szkliwo ściera się także w wyniku nerwowego zaciskania szczęk czy w przypadku zgrzytania zębami przez sen (fachowo nazywamy to bruksizmem);

• gryzienie twardych rzeczy, np. ołówków, zapałek, wykałaczek. Równie niebezpieczne dla zębów jest obgryzanie paznokci lub rozgryzanie orzechów;

• chemiczne osłabienie szkliwa - tego typu problemy pojawiają się, gdy często spożywamy kwaśne i bardzo słodkie pokarmy (np. cytrusy, kapustę kiszoną, słodycze) i nie myjemy po nich zębów lub robimy to niedokładnie. Warto wspomnieć, że fatalny wpływ na szkliwo mają także napoje typu cola, które zawierają substancje uszkadzające zewnętrzną strukturę zęba;

• mikrourazy zębów podczas noszenia niedopasowanych protez, aparatów ortodontycznych czy biżuterii w jamie ustnej (kolczyków w języku i na wardze);

• niedobory witamin oraz minerałów - chodzi głównie o zbyt małe spożycie wapnia, fosforu i witaminy D3. Jak do tego nie dopuścić - patrz ramka poniżej.

Innym powodem nadwrażliwości zębów jest odsłonięcie szyjek zębowych - dziąsło zsuwa się i odsłania bardzo wrażliwe miejsce, w którym korona zęba przechodzi w korzeń.

Szyjki odsłaniają się na skutek:

• chorób przyzębia (np. paradontozy);

• procesu gromadzenia się kamienia nazębnego;

• palenia papierosów - choć to może zaskakująca informacja, badania naukowe ją potwierdzają! Nikotyna znacząco pogarsza ukrwienie dziąseł i sprzyja powstawaniu stanów zapalnych, które z kolei mogą prowadzić do odsłaniania szyjek zębowych;

• naturalnych procesów starzenia się naszego organizmu.

Aby uniknąć mikrourazów szkliwa, które mogą powodować przykre dolegliwości warto zadbać o dietę.

Codziennie dostarczaj organizmowi wapnia i fosforu, składników, które są głównymi budulcami szkliwa - chronią je, a nawet uzupełniają jego niewielkie ubytki. Aby wapnia i fosforu było pod dostatkiem, wzbogać menu w chudy nabiał, ryby (szczególnie bogate w wapń są sardynki) oraz pełnoziarniste produkty zbożowe (np. razowy chleb).

Ważna jest także witamina D3, dzięki której organizm jest w stanie przyswoić i dobrze wykorzystać wapń. Sporo jej jest w rybach morskich i żółtkach jaj.

Wielu z nas traktuje ją jak dolegliwość, z którą trzeba nauczyć się żyć. Tymczasem z nadwrażliwością można walczyć - najpierw domowymi sposobami, a jeśli te nie odniosą skutku, poprosić o pomoc dentystę.

• Stosuj żele do do fluoryzacji

Szczotkuje się nimi zęby wieczorem (po umyciu) i pozostawia bez płukania - codziennie przez tydzień, a potem raz w tygodniu. Żel wnika w szkliwo, uszczelnia je i zęby są mniej wrażliwe. Jeśli jednak po kilku tygodniach takiej terapii nie odczujesz poprawy, zgłoś się do stomatologa.

• Poddaj się zabiegowi stymulacji mineralizacji. Polega on na pokryciu zębów specjalną substancją, która zamyka kanaliki zębinowe.

• Walcz z próchnicą. Czasem ubytki w zębach powodują nadwrażliwość. Pomóc więc może wyleczenie chorych zębów.

• Wylecz paradontozę, która prowadzi do odsłaniania się wrażliwych szyjek zębowych. W tym celu stosowana jest m.in. biostymulacja (naświetlanie laserem dziąseł), tzw. kiretaż zamknięty (w czasie tego zabiegu oczyszcza się kieszonkę, która powstała między korzeniem a dziąsłem), a jeśli zmiany są rozległe, przeprowadza się nawet przeszczep części dziąsła.

• Szczoteczka. Najlepsza jest taka, która ma elastyczną rączkę. Taka zagwarantuje, że w czasie szczotkowania nie uszkodzisz sobie szkliwa, nawet jeśli będziesz mieć szczotkę z twardym włosiem i mocno szorować nią zęby. Jeżeli zauważysz, że włosie jest powyginane w różne strony, koniecznie wymień szczoteczkę (nawet jeśli ta, której używasz, ma dopiero tydzień!). Warto rozważyć także zakup elektrycznej szczoteczki (od 30 zł). Tego typu urządzenie naprawdę dokładnie usuwa z zębów osad. Poza tym, rzadko kto za mocno dociska szczoteczkę elektryczną, a to zapobiega mechanicznemu uszkodzenia szkliwa.

• Pasta. Jeśli cierpisz na nadwrażliwość zębów, najlepiej używaj past typu sensitive. Zawierają one m.in. azotan potasu i fluorek cynawy - substancje, które dobrze uszczelniają kanaliki, znacznie zmniejszając dolegliwości. Zrezygnuj zupełnie z past wybielających i ścierających, które mogą uszkadzać szkliwo.

• Zacznij od nici. Wypłucz dokładnie jamę ustną, a potem porządnie wyczyść wąskie przestrzenie międzyzębowe, używając nici dentystycznej.

• Potem mycie. Oczywiście za pomocą szczoteczki oraz pasty. Zęby szczotkuj około trzech minut. Lekko dociskając, myj je okrężnymi lub wymiatającymi ruchami (górne zęby myj ruchem od strony dziąseł w dół, górne - w górę). Pamiętaj zawsze o dokładnym wyczyszczeniu także wewnętrznych płaszczyzn zębów oraz języka (na nim zbiera się bardzo dużo bakterii!). Używaj do tego albo zwykłej szczoteczki do zębów, albo specjalnej tarki przeznaczonej właśnie do czyszczenia języka.

• Na koniec - płukanie. Po szczotkowaniu wypłucz jamę ustną wodą, a potem najlepiej jeszcze specjalnym płynem z fluorem. Takie płukanie powinno trwać około 30 sekund.

Kobieta i Życie, nr 5/2010