Ostroga piętowa - gdy chodzenie sprawia ból

Pięćdziesięcioczteroletnia pacjentka została skierowana do poradni rehabilitacyjnej z powodu silnego bólu pięty. W badaniu RTG  stopy opisano haczykowaty wyrostek kostny na dolnej krawędzi guza piętowego.  Ortopeda rozpoznał ostrogę piętową. Zalecił leki przeciwbólowe i rehabilitację.

Stopa ludzka składa się  z prawie 30 kości. Całe to kostne rusztowanie jest utrzymywane przez więzadła, łącznotkankowe rozcięgna i mięśnie. Przez całe nasze życie stopy wykonują ruchy umożliwiające nam chodzenie, bieganie, skoki, a nawet upadki  z różnych wysokości. Dlatego z upływem czasu w stopach mogą pojawić się nieprawidłowości wywołujące ból.

Jednym z najczęściej spotykanych problemów jest tak zwana ostroga piętowa. To kostna narośl pojawiająca się na dolnej krawędzi guza piętowego, tj. struktury będącej tylnym podparciem stopy.

Narośl tworzy się w miejscu, gdzie przyczepia się  do kości piętowej rozcięgno podeszwowe stopy. Jest ono dość mocno napięte, dzięki czemu nadaje stopie kształt łuku z wypukłością skierowaną do góry. To właśnie ono przenosi największe obciążenia i jest narażone na znaczne  siły rozciągające.  Wielokrotnie powtarzane mikrourazy i przeciążenia mogą doprowadzić do stanu zapalnego przyczepu rozcięgna do kości piętowej. Przewlekły - zaczyna wywoływać dolegliwości bólowe. Dodatkowo, w miejscu  toczącego się stanu zapalnego, w przyczepie rozcięgna dochodzi do odkładania się złogów wapnia, które potem tworzą charakterystyczną  haczykowatą narośl kostną, zwaną ostrogą piętową. 

Podstawowym objawem  jest ból dolnej części pięty, najpierw w czasie chodzenia, później także w spoczynku. Ból często ma charakter kłujący. Może występować nad ranem i mijać po "rozchodzeniu", może też  pojawiać się po całym dniu chodzenia lub stania. Czasem promieniuje do podeszwy,  palców, a nawet całej stopy.

Trwają spory, czy źródłem bólu jest sama ostroga piętowa. Niektórzy specjaliści twierdzą, że wyrostek kostny nie powoduje dolegliwości,  natomiast ból wywołany jest wyłącznie przez toczący się stan zapalny. 

Leczeniem tego schorzenia zajmuje się ortopeda  i rehabilitant. Zanim lekarz postawi rozpoznanie, zbierze dokładny wywiad. Zapyta cię o lokalizację bólu i czynniki, które go wywołują. Potem szczegółowo zbada stopę, aby ustalić, co dokładnie boli,  od tego bowiem zależy, jakie leczenie trzeba podjąć. Właściwa diagnoza jest kluczowa, taki ból pięty  może być bowiem wywołany również: zapaleniem lub uszkodzeniem ścięgna Achillesa, stłuczeniem bądź pęknięciem kości pięty, a nawet... rozwijającą się kurzajką.

Zostaniesz skierowana na prześwietlenie stopy. Jest bardzo pomocne w postawieniu rozpoznania - widoczny na nim wyrostek kostny na dolnej krawędzi guza piętowego potwierdza diagnozę. 

Lekarz przepisze ci leki przeciwbólowe i przeciwzapalne z grupy NLPZ, doustnie i w postaci przezskórnej. W przypadku silniejszych dolegliwości może zalecić ostrzykiwanie chorego miejsca lekiem przeciwzapalnym, znieczulającym i sterydem. Skieruje cię też na rehabilitację, której celem jest likwidacja stanu zapalnego i bólu oraz wzmocnienie mięśni stopy i rozciągnięcie rozcięgna podeszwowego.

W leczeniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym efekty przyniesie fizykoterapia  z wykorzystaniem ultradźwięków, lasera i elektroterapii. W wyeliminowaniu samej ostrogi pomogą zabiegi zwane falą uderzeniową (fizjoterapeuta przy pomocy fali dźwiękowej o wysokiej energii rozbija zwapniałe złogi w przyczepie rozcięgna; zasada przypomina rozbijanie kamienia nerkowego). Ćwiczenia stopy (wykonywane według zaleceń terapeuty) wzmocnią zaś  mięśnie tworzące łuki stopy, aby odciążyć rozcięgno, a samą tę strukturę rozciągnąć tak, aby stała się mniej podatna na mikrourazy.

Dodatkowo lekarz zaleci: zakładanie na noc specjalnej ortezy odciągającej palce do góry, taping, tj. naklejanie specjalnych elastycznych plastrów, stosowanie w trakcie leczenia miękkich, żelowych wkładek do butów (zmniejszają nacisk na piętę).

Leczenie operacyjne  to ostateczność ze względu  na ryzyko powikłań. Wskazaniem do takiego postępowania jest bardzo silny ból, który znacznie utrudnia chodzenie, a także nieskuteczność innych metod. Zabieg polega na nacięciu przyczepu rozcięgna  podeszwowego, co zmniejsza jego obciążenie. Grozi to jednak osłabieniem podłużnego łuku stopy i może doprowadzić do płaskostopia. Samą ostrogę usuwa się rzadko, ponieważ taki zabieg może spowodować uszkodzenie miękkich tkanek stopy, które amortyzują obciążenia  i uderzenia.