Paracetamol - działanie i zastosowanie

Można go kupić nie tylko w aptekach, ale także m.in. w sklepach. Efekty jego działania odczuwalne są już po 30 minutach od zastosowania, gdyż szybko wchłania się  z przewodu pokarmowego.

Paracetamol został odkryty w drugiej połowie XIX w., jednakże w sprzedaży pojawił się po raz pierwszy dopiero sto lat później, a mianowicie w 1955 r. w USA . W Polsce rozpowszechnił się w ostatniej dekadzie XX w. jako substytut popularnej wówczas aspiryny, która jest szkodliwa dla żołądka.

Łagodzi bóle pochodzące z różnych źródeł np.:

- bóle głowy,
- bóle zębów,
- bóle ucha,
- bóle menstruacyjne,
- bóle mięśni,
- bóle reumatyczne,
- bóle pooperacyjne,
- bóle nowotworowe.

Ich redukcję zawdzięcza się zatrzymaniu enzymu - cyklooksygenazy kwasu arachidonowego,  który jest odpowiedzialny za wiązanie się hormonów bólu.

Paracetamol stosuje się też podczas przeziębienia i grypy, przy gorączce. Tutaj powstrzymuje on spajanie prostaglandyn w centralnym układzie nerwowym, które to podwyższają temperaturę ciała

Lekarstwo dobre nie dla wszystkich

Specyfik jest bezpieczny dla osób cierpiących z powodu przewlekłych dolegliwości żołądkowych (np. choroba wrzodowa), ponieważ nie narusza błony śluzowej żołądka. Mogą przyjmować go chorzy na astmę aspirynową lub ci z zaburzeniami krzepliwości krwi.

Jest bezpieczny dla kobiet w ciąży (po 4 miesiącu) oraz karmiących piersią, jednakże może być stosowany tylko i wyłącznie za zgodą lekarza. Stosowany wg zaleceń nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obsługiwania maszyn.

Mimo tych pozytywnych aspektów, paracetamol nie może być przyjmowany przez każdego. Szczególnie narażeni na jego niekorzystne działanie są chorzy, którzy cierpią na zaburzenia pracy wątroby (właśnie tam rozkłada się specyfik) lub nerek (wtedy zalega we krwi, a w połączeniu z białkami staje się toksyczny); osoby niedożywione, odwodnione, uzależnione od alkoholu; pacjenci chorujący na niedokrwistość bądź pęcherzyka żółciowego.

Stosowanie paracetamolu po spożyciu napoi wysokoprocentowych również  nie jest zbyt bezpiecznym rozwiązaniem. Przyjmowanie go jest szkodliwe, gdy w naszym organizmie znajduje się wysoka zawartość alkoholu, gdyż zarówno napoje wyskokowe jak i ten środek przeciwbólowy rozkładane są w wątrobie. Przy zażywaniu innych leków należy sprawdzić, czy nie wejdą one w szkodliwe interakcji z paracetamolem (jak np. leki hamujące metabolizm paracetamolu w wątrobie, leki przeciwwirusowe).

Paracetamol to lek, który mogą zażywać dorośli i dzieci. Nie wolno podawać go noworodkom oraz niemowlętom do 3 miesiąca życia, jeżeli nie jest to zalecenie lekarza. Środek zaczyna działać po ok. 30 - 60 minutach (pokarm spowalnia wchłanianie specyfiku z przewodu pokarmowego, więc by działanie było bardziej efektywne, lepiej nie zażywać go podczas posiłku).

Jego wpływ odczuwalny jest od 4 do 6 godzin, dlatego dorośli nie powinni go przyjmować częściej niż co 4 godziny, a dzieci co 6. Dawkę należy powtórzyć tylko jeśli wcześniejsze dolegliwości nie ustąpiły. Nie powinno się przekraczać dawki jednorazowej, czyli 1000 mg u dorosłych (2 tabletki po 500 mg) oraz dawki dziennej, czyli 3000 mg (6 tabletek po 500 mg). Należy skonsultować się z lekarzem w przypadku, gdy ból nie ustępuje w ciągu 10 dni, a gorączka w ciągu 3 dni.

Jak w przypadku innych lekarstw, tak i zażywając paracetamol, należy liczyć się z możliwością wystąpienia niepożądanych skutków. Nie pojawiają się one jednak często, przebiegają łagodnie. Czasami można zaobserwować pewne alergiczne zmiany skórne (np. pokrzywkę, rumień, zapalenie skóry, świąd, wysypkę); zmiany w obrazie krwi; dolegliwości ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty); uszkodzenie wątroby i nerek przy długotrwałym zażywaniu zbyt wysokich dawek.

Nadmierna dawka leku (przekraczająca 6 g) zaczyna niszczyć wątrobę już po kilku godzinach, mimo że pierwsze objawy przedawkowania  nie są zauważalne od razu - mogą pojawić się nawet po 72 godzinach. Najczęstszymi, początkowymi symptomami są: złe samopoczucie, nudności, wymioty, bóle brzucha, bladość; następnie: żółtaczka, świąd, skaza krwotoczna, zaburzenia orientacji, drgawki, zaburzenia rytmu serca.

Niewydolność wątroby rozwija się ok. 3-4 dnia, jej oznaką jest śpiączka, niewydolność oddechowa. Zatrucie paracetamolem może doprowadzić do śmierci chorego. Przy podejrzeniach przedawkowania, osoba musi jak najszybciej zostać hospitalizowana. Tam wykonuje się jej płukanie żołądka, podanie węgla aktywnego i siarczanu sodu oraz odtrutki N-acetylocysteiny, która działa przeciwzapalnie i rozszerza naczynia krwionośne włosowate.

Jeśli działania te nie pomogą, pacjent kwalifikuje się wtedy do przeszczepienia wątroby. Przyjęcie zbyt dużej dawki środka jest szczególnie niebezpieczne dla osób starszych, dla małych dzieci, dla osób odwodnionych i niedożywionych, uzależnionych od alkoholu, stosujących jednocześnie inne leki przeciwbólowe.

Na rynku farmaceutycznym paracetamol występuje w zawartości różnorakich farmaceutyków. Poznanie składu lekarstw jest ważne, szczególnie wtedy, gdy zażywamy kilka różnych specyfików, by zmniejszyć ryzyko możliwości przedawkowania.

Paracetamol stał się ogólnodostępnym środkiem przeciwbólowym. Należy jednak pamiętać, że wciąż jest to lekarstwo i niestosowanie się do zasad związanych z przyjmowaniem go, może prowadzić do konsekwencji groźnych nawet dla życia. Pamiętajmy, że żaden lek przeciwbólowy nie zastąpi wizyty u specjalisty.