Wszystko o zaburzeniach endokrynologicznych

Regulują niemal wszystkie procesy w naszym organizmie. Dlatego, gdy jest ich za dużo lub zbyt mało, zaczynamy mieć kłopoty ze zdrowiem. Czasami objawy zaburzeń hormonalnych bywają zaskakujące. Od naszej spostrzegawczości zależy, jak szybko zauważymy je i zinterpretujemy. Na co zwrócić uwagę?

Wypijasz 3 litry płynów dziennie i wciąż chce ci się pić? Przyczyną może być niedobór hormonu trzustki - insuliny. Jej zadaniem jest transport cukru do komórek i magazynowanie zapasów glukozy w wątrobie i mięśniach. Jeśli trzustka nie produkuje insuliny w wystarczającej ilości lub komórki są oporne na jej działanie, w krwi pozostaje za dużo cukru. Organizm próbuje się go pozbyć, wydalając z moczem (bywa go 2 - 3 razy więcej niż dobowa norma!). Stąd, by nie dopuścić do odwodnienia, zwiększone zapotrzebowanie na wodę.

Co jeszcze świadczy o cukrzycy? Spadek wagi przy dużym apetycie, nocne kurcze łydek, świąd skóry, trudno gojące się rany, senność. Podstawowe badanie diagnostyczne to pomiar cukru w krwi. Na czczo nie powinien przekroczyć 100 mg/dl, w 2 godziny po podaniu glukozy 140 mg/dl. Robi się też tzw. przygodny pomiar - niezależnie od posiłków. Wynik powyżej 200 mg/dl to cukrzyca. Jej leczeniem zajmuje się diabetolog, który zależnie od typu i zaawansowania choroby zleca niskoglikemiczną dietę, leki doustne lub insulinę w zastrzykach.

Twój kręgosłup wygina się w odcinku piersiowym, tworząc na karku zgrubienie? Wzrost wraz z wiekiem zmniejsza się? To efekt zmiażdżenia zrzeszotniałych kręgów - objaw osteoporozy. Do jej rozwoju przyczynia się niedobór estrogenów, hormonów płciowych wytwarzanych u kobiet w jajnikach i tkance tłuszczowej, a u mężczyzn w małych ilościach w jądrach i korze nadnerczy. Poza funkcjami rozrodczymi estrogeny wpływają na proces niszczenia starej i tworzenia się nowej tkanki kostnej. Gdy brakuje ich w organizmie (po menopauzie czy usunięciu jajników), górę biorą procesy niszczenia tkanki kostnej. W efekcie staje się ona krucha i podatna na złamania.

Osobom, u których przy pomocy badania densytometrycznego (mierzącego gęstość kości) wykryta została osteoporoza, lekarz internista przepisuje preparaty z wapniem i witaminą D3. Kobietom, po konsultacji ginekologiczno-endokrynologicznej, zaleca się dodatkowo leki hormonalne w celu uzupełnienia estrogenów.

Twoje gałki oczne powiększyły się i wysunęły? Chudniesz, na szyi pojawiły się wole, dokucza ci kołatanie serca, rozdrażnienie i stałe uczucie gorąca? Te objawy wskazywać mogą na chorobę Graves-Basedowa wywołaną nadmiarem tyroksyny i trójjodotyroniny - hormonów tarczycy. Nadczynność tarczycy jest tu spowodowana zaburzeniami układu odporności, który wytwarza przeciwciała niszczące w tarczycy receptory hormonu TSH, za pomocą którego przysadka reguluje pracę tego gruczołu.

Chorobę Gravesa-Basedowa diagnozują endokrynolodzy na podstawie wyglądu chorego i podwyższonego stężenia przeciwciał atakujących receptory TSH w krwi. Lekarz może też zlecić oznaczenie poziomu hormonów tarczycowych i USG gruczołu. Kuracja polega na podawaniu leków hamujących wydzielanie hormonów tarczycowych albo jodu promieniotwórczego niszczącego tarczycę. Niekiedy tarczycę usuwa się.

Jeśli na kobiecej twarzy, pośladkach, udach, klatce piersiowej pojawia się owłosienie typu męskiego, to nie jest to defekt kosmetyczny, ale hirsutyzm - schorzenie wywołane nadmiarem w krwi męskich hormonów - androgenów, których źródłem u kobiet są jajniki i nadnercza. Najczęściej niechciane włoski pojawiają się u kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników (PCOS). Jeśli więc zauważysz nadmierne owłosienie i dodatkowo zaburzenia miesiączkowania, łojotok, trądzik i nadwagę, udaj się do ginekologa-endokrynologa. Nieleczony PCOS prowadzi do niepłodności! Lekarz zleci oznaczenie poziomu męskich hormonów i skieruje cię na USG jajników. Zależnie od wieku i fazy choroby przepisze tabletki hormonalne (np. Androcur, Diane 35), które zablokują ich działanie.

Dr Piotr Kamiński, endykrynolog

Życie na gorąco 43/2010