Przekręty Michała Rusinka

- Oczywiście tytuł jest prowokacyjny i wielu rodziców bulwersuje, ale mogą spać spokojnie, ponieważ książka jest wyłącznie pewną prowokacją i właściwie zachęca dzieci nie tyle do robienia przekrętów i do przeklinania, co do zabawy językiem - mówi Joanna Olech, graficzka, ilustratorka, autorka książek dla dzieci i młodzieży.

- "Jak robić przekręty. Poradnik dla dzieci" właściwie jest konsekwencją konkursu, który Michał Rusinek zadał na antenie telewizyjnej rodzicom i dzieciom. Mianowicie poprosił ich, żeby przytoczyli te trudne wyrazy z dziecięcego języka, które zdarzało im się przekręcać. To są z reguły przekręty zabawne i posiłkując się tymi wyrazami Michał ułożył kilkanaście kapitalnych krótkich wierszyków - opowiada Joanna Olech.

- Wszyscy robimy przekręty i w każdej rodzinie gdyby tak poszukać, znalazłyby się jakieś przekręty - przekonuje Michał Rusinek. - Znam taką rodzinę, w której uparcie utrzymywano, że nie tyle nie leje jak z cebra, ile leje jak zebra. Natomiast w mojej rodzinie, to podobno ja wymyśliłem to określenie, na taki nieokreślony typ serka - twarożku, w którym są rzodkiewki, szczypiorek, cebulka i coś tam jeszcze i to się po prostu nazywało "papciarz". Wszyscy wiedzą co to jest "papciarz". "Papciarz" jest klasycznym przekrętem.

Jednym z ulubionych przekrętów Joanny Olech jest "flinstonoszka": "Ponieważ wiadomo, że kultura masowa, kreskówki są tak obecne w głowach naszych dzieci, że zwykła listonoszka, w głowie dziecka, staje się flinstonoszką od Flinstonów, od ulubionych bohaterów kreskówki". Innymi, które przypadły jej do gustu są te z "kącika katechetycznego", gdzie pojawia się … ksiądz chrabąszcz w miejsce proboszcza i Poncjusz Pirat.

- Zadziwia wielość, różnorodność, wieloaspektowość wyrazów tworzonych przez dzieci, ale także świeżość, swobodna interpretacji, które tworzy Rusinek. Jeśli rodzice krzyczą: "umyj te ręce", równie dobrze mogą mówić" "załóż te-nisówki", dlaczego te-nisówki, a nie tamte - analizuje dr Artur Czesak z Instytutu Języka Polskiego PAN.

- Odrobina dobrego humoru wynikająca z przekrętów, jest czymś, czego nam potrzeba. Kiedy pójdziemy latem na grzybobranie, obyśmy nie znaleźli muchorowika. Wszystkie nowo tworzone wyrazy, albo wyrazy dostrzeżone w innych wyrazach jak ja-grys, ty-grys jak wagarz, czyli bagaż wakacyjny, jak serek zwędzony, jak giełda starości to przede wszystkim pretekst do słuchania dzieci, do rozmawiania z dziećmi, ta książka jest bardzo prorodzinna - mówi.

- Wśród dziecięcych przekrętów, moje ulubione to są katechetyczne albo religijne, bo język religijny ma to do siebie, że jest szalenie hermetyczny i dziecko w zetknięciu z nim, słyszy tam zupełnie coś innego. Pewna moja znajoma, w czasach kiedy msze odprawiało się jeszcze po łacinie, zamiast "rex tremandae maiestatis" słyszała, a nawet śpiewała - bo śpiewała w chórze: "excremente maiestatis" - mówi autor książki.

- Natomiast jeśli chodzi o polskie, to prym wiodą oczywiście kolędy i okazuje się, że nie "gdy śliczna panna", ale "gdy śliczna panda syna kołysała". Na przykład w Krakowie jest kościół wariacki, a nie kościół Mariacki. Natomiast w jakiejś pieśni maryjnej dziecko usłyszało zamiast: "pięknaś i niepokalana", "pięknaś ino po kolana". Nie wiem jak to sobie wyobrazić.

- "Poradnik jak robić przekręty" jest książką wielką, piękną, wielofunkcyjną - mówi dr Artur Czesak. - Gdyby istniały w naszej ojczyźnie tylko przekręty takie jak dziecięce, byłoby dużo lepiej, a bez przekrętów bardziej dorosłych żyłoby nam się może trochę przyjemniej, jaśniej i klarowniej.