Jak kupować w Czarny Piątek i nie dać się oszukać? Uważaj na te sztuczki sklepów

Czarny Piątek, czyli Black Friday, to dzień, który na stałe wpisał się w kalendarz zakupowy wielu krajów, w tym Polski. Choć kojarzy się przede wszystkim z ogromnymi promocjami, jego historia jest znacznie bardziej złożona i nie od razu miała pozytywny wydźwięk. Termin ten po raz pierwszy pojawił się w latach 50. XX wieku w Filadelfii i był używany przez lokalną policję do opisania chaosu komunikacyjnego, jaki panował dzień po Święcie Dziękczynienia. Tego dnia do miasta napływały tłumy turystów i kupujących, a funkcjonariusze musieli pracować w nadgodzinach, by poradzić sobie z korkami i tłokiem, stąd negatywne określenie "Czarny Piątek".

Inna, bardziej popularna teoria głosi, że nazwa nawiązuje do praktyk księgowych sprzedawców. To właśnie w ten dzień ich przychody zaczynały gwałtownie rosnąć, co pozwalało na zapisywanie zysków czarnym tuszem, w przeciwieństwie do strat, które notowano na czerwono. W latach 80. ta pozytywna interpretacja została rozpowszechniona przez handlowców, którzy chcieli ocieplić wizerunek tego dnia. W Polsce Czarny Piątek zyskał na popularności dopiero od około 2015 roku, szybko stając się jednym z najbardziej oczekiwanych dni wyprzedażowych w roku. Obecnie wiele sklepów rozszerza promocje na cały tydzień, organizując tzw. "Black Week", a zaraz po nim następuje "Cyber Monday", czyli poniedziałek dedykowany wyprzedażom internetowym.

Chociaż wiele sklepów podchodzi do Czarnego Piątku uczciwie, oferując realne obniżki, to dla innych jest to czas żniw opartych na psychologicznych sztuczkach i nie zawsze etycznych praktykach. Jednym z najczęstszych trików jest manipulowanie cenami. Polega to na sztucznym zawyżaniu wartości produktu na kilka tygodni przed wielką wyprzedażą, by w Czarny Piątek obniżyć ją do pierwotnego poziomu. W efekcie mamy wrażenie, że trafiliśmy na niesamowitą okazję, podczas gdy w rzeczywistości płacimy tyle samo, co miesiąc wcześniej.

Sprzedawcy doskonale wiedzą, jak grać na naszych emocjach. Komunikaty takie jak "oferta ograniczona czasowo" czy "ostatnie sztuki w magazynie" mają na celu wywołanie presji i strachu przed przegapieniem okazji (tzw. FOMO). Widząc zegar odliczający minuty do końca promocji, jesteśmy bardziej skłonni do podjęcia impulsywnej decyzji, której później możemy żałować. Uważajmy też na oferty typu "drugi produkt za 50%", które często dotyczą tylko wybranych towarów, lub na darmową dostawę, która zmusza nas do dobrania dodatkowych, niepotrzebnych rzeczy, by osiągnąć minimalną kwotę zamówienia. W internecie należy zachować szczególną czujność, ponieważ w tym okresie pojawia się mnóstwo fałszywych sklepów, których jedynym celem jest wyłudzenie naszych pieniędzy i danych.

Czarny Piątek nie musi być pułapką. Przy odrobinie rozwagi i świadomego podejścia, może stać się świetną okazją do zrobienia przemyślanych zakupów. Najważniejsze jest przygotowanie. Zamiast bez celu przeglądać setki ofert, warto stworzyć listę konkretnych rzeczy, których naprawdę potrzebujemy lub o których marzyliśmy od dłuższego czasu. To doskonały moment, by w końcu kupić ten droższy sprzęt AGD czy wymarzony płaszcz, którego cena regularna była poza naszym zasięgiem. Chodzi o to, by unikać kupowania przypadkowych przedmiotów tylko dlatego, że "szkoda nie skorzystać z promocji".

Z pomocą przychodzi nam też prawo. W Polsce, dzięki unijnej dyrektywie Omnibus, sprzedawca ma obowiązek informować o najniższej cenie produktu z ostatnich 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Daje to nam możliwość do weryfikacji, czy dana "okazja" jest nią w rzeczywistości. Zawsze porównujmy oferty w różnych sklepach i korzystajmy z porównywarek cenowych, które często pokazują historię cen danego artykułu. Pamiętajmy również, że towar kupiony na promocji podlega takim samym prawom reklamacji jak każdy inny, a przy zakupach online mamy 14 dni na zwrot bez podawania przyczyny. Niech tegoroczny Czarny Piątek będzie dla nas testem z asertywności i mądrego planowania, a nie bezrefleksyjnym biegiem po sklepach.