Dieta ketogeniczna: Czy jest bezpieczna dla zdrowia?

Dieta ketogeniczna swoją skuteczność w walce z tkanką tłuszczową opiera na niskiej zawartości węglowodanów i wysokiej zawartości tłuszczu w spożywanych posiłkach. Poprzez niski poziom dostarczanych węglowodanów organizm wchodzi w stan zwany ketozą.

Zwiększenie produkcji ciał ketonowych prowadzi do wywołania ketozy. Podczas zwykłego odżywiania ich stężenie we krwi wynosi 0,3 mmol/l, natomiast dieta ketogeniczna podnosi ich stężenie nawet do około 8 mmol/l.

Zmniejszenie ilości dostarczanych do organizmu węglowodanów powoduje, że dochodzi do zużywania kwasów tłuszczowych. To właśnie z nich w wątrobie produkowane są ciała ketonowe. W organizmie dochodzi do powstania takich związków jak aceton, beta-hydroksymaślan, metylglioksal czy acetooctan.

Ich występowanie może prowadzić do kwasicy ketonowej, glikowania białek, stresu oksydacyjnego, ingerencji w mechanizm regulacji przyjmowania pokarmu czy zmian w kondycji psychofizycznej. Mimo że taka dieta powoduje szybką utratę wagi, nie jest jednak obojętna dla zdrowia.

Przez to, że stan ketozy opiera się na dostarczaniu organizmowi małych ilości węglowodanów, należy zrezygnować z produktów, które je zawierają. Istotne jest, by wyeliminować słodycze oraz napoje zawierające cukier. Nie należy spożywać produktów, które zawierają węglowodany złożone. Są to głównie makarony, kasze, ryże, pieczywo, a nawet płatki owsiane.

Jadłospis diety ketogenicznej nie uwzględnia takich owoców i warzyw jak:

By wywołać stan ketozy, istotne jest dostarczenie organizmowi produktów zawierających kwasy tłuszczowe. Chodzi tu głównie o mięso oraz nabiał. Tłuszcze wielonienasycone można dostarczać jedząc tłuste ryby, awokado oraz jajka. Natomiast orzechy i oliwa z oliwek są bogate w tłuszcze jednonienasycone.

Wyróżnia się kilka wersji diety ketogenicznej. Jest to m.in. klasyczna, dieta MCT, zmodyfikowana dieta Atkinsa czy dieta LGIT. 

Klasyczna dieta ketogeniczna polega na dostarczaniu 90 proc. kalorii za pomocą tłuszczów. Pozostałe 10 proc. jest rozłożone na białka oraz węglowodany, kolejno 7 proc. oraz 3 proc.. Zalicza się ona do najbardziej restrykcyjnych diet ketogenicznych. Tę dietę stosuję się po krótkim okresie głodzenia. 

Dieta MCT opiera się na średniołańcuchowych kwasach tłuszczowych, które łatwiej wchłaniają się w przewodzie pokarmowym, przez co szybciej docierają do żyły wrotnej. Ten rodzaj diety zakłada spożywania większej ilości węglowodanów w porównaniu z dietą klasyczną. MCT usprawnia proces wchodzenia w stan ketozy.

Dieta Atkinsa zakłada cztery fazy. Pierwsza z nich to spożywanie tylko 20 gramów węglowodanów pod postacią takich produktów jak ser żółty, awokado czy orzechy. Założono, że powinna trwać minimum dwa tygodnie. Drugi etap wiąże się ze zwiększeniem ilości węglowodanów. Przyjmuje się, że jest to więcej o 5 gramów dziennie z uwzględnieniem tygodniowych odstępów. Powinno to trwać do momentu zmniejszenia masy ciała o 0,9 kg tygodniowo. Po tym czasie dieta opiera się na stałej zawartości węglowodanów w celu zrzucenia od 2,2 do 4,5 kilogramów. Trzecia faza również zakłada zwiększenie węglowodanów, z tym że o 10 gramów dziennie również w odstępach tygodniowych. W tym przypadku trwa to do momentu zahamowania utraty wagi. Ostatnia faza to spożywanie takiej ilości węglowodanów, która zapewni utrzymanie masy ciała na stałym poziomie.

Pierwotna wersja diety Atkinsa mówi o ograniczeniu podaży węglowodanów. W tym przypadku jest to do 30 gramów na dzień podczas przyjmowania tłuszczów oraz białek bez żadnego ograniczenia. Zmodyfikowana dieta Atkinsa jest mniej restrykcyjna od tej klasycznej.

Dobowa ilość węglowodanów wynosi do 10 gramów w pierwszym miesiącu oraz do 20 gramów w każdym kolejnym miesiącu. Zmodyfikowana wersja jest wykorzystywana w leczeniu padaczki. 

Dieta LGIT jest oparta na produktach z niskim indeksem glikemicznym, czyli wskaźnikiem klasyfikującym produkty pod względem wpływu na poziom glukozy we krwi. Produkty stosowane w tej diecie powinny mieć indeks glikemiczny niższy niż 50. To oznacza, że nie będą podnosić poziomu cukru. Ilość dostarczanych węglowodanów waha się do 40 do 60 gramów. 

Jednym z powodów, dla których dieta ketogeniczna jest stosowana w celu utraty wagi, jest to, że znacznie ogranicza odczuwanie głodu, które jest powiązane ze stosowaniem diet niskokalorycznych. Wszystko przez to, że dostarczanie dużej ilości tłuszczu doprowadza do wydzielania hormonu cholecystokinino-pankreozyminy. Jest on odpowiedzialny za regulację czynności motorycznej układu pokarmowego. Wpływa m.in. na skurcze woreczka żółciowego, a także kontroluje mechanizm spożycia pokarmu. Powstające ciała ketonowe działają na ośrodkowy układ nerwowy, co może prowadzić do hamowania łaknienia.

Dieta ketogeniczna niekorzystnie wpływa na zdrowie. Prowadzi do niedoboru składników mineralnych, witamin oraz białka. Ograniczenie możliwości wysiłkowych organizmu będzie spowodowane obniżeniem glikogenu mięśniowego. Dodatkowo dieta keto wpływa na pogorszenie samopoczucia. Uznaje się, że jedynym uzasadnieniem stosowania tej diety są choroby neurodegeneracyjne. Spadek masy ciała gwarantują również inne diety niskokaloryczne, które nie wiążą się z ryzykiem tak poważnych skutków ubocznych.

Dieta keto została stworzona, by walczyć z niektórymi schorzeniami. Jest wykorzystywana podczas leczenia padaczki lekoopornej oraz innych schorzeń układu nerwowego. Ponadto zaleca się ją dla osób z wadami genetycznymi, z wrodzonymi błędami metabolizmu oraz stwardnieniem guzowatym.

Dieta keto to dieta dość restrykcyjna, która nie uwzględnia wielu produktów. Wywołanie stanu ketozy wbrew pozorom jest dość ciężkim zadaniem. Towarzyszą mu liczne skutki uboczne. Jest to przede wszystkim osłabienie, zmęczenie, problemy z koncentracją, a także nieprzyjemny zapach z ust. Dostarczanie dużej ilości tłuszczów może powodować bóle jelit skoncentrowane w dolnej części brzucha. Dodatkowymi skutkami ubocznymi mogą być bóle głowy, bóle w mięśniach, słaby sen, zaparcia, nudności lub rozstrój żołądka, obniżone libido, a nawet ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych.

Dieta ketogeniczna nie jest zalecana dla osób borykających się z problemami:

Metabolizm ciał ketonowych będzie dla tych narządów sporym obciążeniem. Przeciwwskazaniem do stosowania tej diety są poważne schorzenia wątroby, kamica dróg żółciowych oraz nerek, hipoglikemia o niewyjaśnionej przyczynie, kwasice organiczne, porfiria, cukrzyca oraz rodzinna hiperlipidemia. 

Przejście na dietę ketogeniczną powinno zostać skonsultowane z lekarzem, który uwzględniając stan zdrowia, oceni słuszność stosowania tej diety. Dodatkowo istotna jest współpraca z dietetykiem, który pomoże ustalić skład diety. Ułożenie jadłospisu powinno się odbyć z uwzględnieniem wieku, masy, ciała oraz leczonego schorzenia.

Czytaj więcej:
Zdrowe dania, które mogą być bardziej kaloryczne niż hamburger

Karczoch podkręci Twój metabolizm

Dlaczego warto pić sok z selera? Owoce, które przyspieszają trawienie

Pijesz kawę w ten sposób? Natychmiast z tego zrezygnuj

Zobacz także: