Dla kogo darmowe badania przesiewowe płuc?
Co roku na raka płuc zapada w Polsce ponad 21 tysięcy osób. 95 procent pacjentów to osoby palące papierosy. Zobacz, kto może się zgłosić na darmowe badania, jak się przygotować i leczyć.
Brak objawów
Poza paleniem papierosów czynnikami ryzyka zachorowania na nowotwór płuc są: bierne palenie - narażenie na wdychanie dymu papierosowego, długotrwały kontakt z azbestem, radonem oraz chemikaliami stosowanymi w przemyśle, spaliny i smog, dziedziczna podatność na ten nowotwór.
Niestety, zbyt późno zgłaszamy się do lekarza, ponieważ wczesne stadia raka płuc nie dają żadnych objawów.
Dlatego tak duże znaczenie mają kontrolne badania klatki piersiowej: osoby dorosłe w ramach profilaktyki raka płuc powinny wykonywać RTG klatki piersiowej raz na dwa lata, a palące - raz do roku.
Rusza właśnie Ogólnopolski Program Wczesnego Wykrywania Raka Płuca za pomocą niskodawkowej tomografii komputerowej. Skierowany jest do osób szczególnie zagrożonych tym nowotworem.
Możesz się w ramach niego przebadać, jeśli: masz 50-74 lata, palisz paczkę papierosów dziennie od 20 lat lub dwie paczki dziennie przez 10 lat: rzuciłaś palenie na więcej niż 15 lat.
Jakie objawy mogą sygnalizować raka płuc?
Wczesne stadia nowotworu płuc (pierwsze i drugie) z reguły przebiegają bezobjawowo. Jednak gdy choroba jest bardziej zaawansowana, mogą pojawić się: uporczywie nawracające, mimo leczenia, kaszel lub chrypka, zapalenia płuc z nawrotami, duszności, krew w odkrztuszanej plwocinie, bóle w klatce piersiowej, ból zlokalizowany w okolicy barku lub łopatki, nawracające stany podgorączkowe, silne osłabienie, utrata wagi. Ważne. Kiedy kolejne morfologie krwi wykazują nasilającą się niedokrwistość, a ta nie poddaje się leczeniu, może być to symptomem rozwijającego się nowotworu. Zawsze w takiej sytuacji powinnaś dostać od lekarza rodzinnego skierowanie na dalszą diagnostykę.
Kto się może zgłosić?
Na badania zgłaszać się mogą zarówno osoby wypalające 20 papierosów dziennie od co najmniej 20 lat, jak i niepalące od 15 lat lub mniej.
Po wstępnej kwalifikacji zostaniesz skierowana na niskodawkową tomografię komputerową (bez kontrastu), emitującą czterokrotnie niższe promieniowanie niż standardowa tomografia płuc.
Jeżeli badanie wykryje zmianę w płucach, dalsze postępowanie zależy od jej wielkości: gdy średnica guzka wynosi 4-5 mm, pacjent pozostaje pod obserwacją, a kolejne badanie wykonuje się po roku, guzki o średnicy powyżej 6 mm - po trzech miesiącach, guzki o średnicy powyżej 8 mm należy skontrolować po sześciu miesiącach, guzki większe o znamionach nowotworu złośliwego - pacjent ma być kierowany do ośrodka diagnostycznego (pulmonologia/torakochirurgia) na diagnostykę, ewentualnie zabieg chirurgiczny w oddziale chirurgii klatki piersiowej.
Listę ośrodków biorących udział w programie znajdziesz na stronie Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc (www.igichp.edu.pl), w zakładce: programy.
Diagnoza
Gdy podczas badania przesiewowego lub profilaktycznego RTG klatki piersiowej (konieczne są dwa ujęcia: przednie i boczne) lekarz wykryje groźne zmiany w płucach, zleci dalszą diagnostykę: bronchoskopię, czyli wziernikowanie płuc za pomocą cewnika z kamerą i źródłem światła.
Podczas tego badania lekarz pobiera wycinki tkanki płucnej do dalszej diagnostyki; histopatologię - patomorfolog lub histopatolog ogląda pod mikroskopem pobrany materiał, ocenia, jaki charakter ma guzek (nie każdy jest nowotworem złośliwym).
Badanie pozwala zdiagnozować różne rodzaje raka płuca, od czego zależy decyzja o sposobie leczenia; badania genetyczne (molekularne) - mają na celu wykrycie zmutowanego genu odpowiedzialnego za rozwój określonych typów nowotworu (wynik decyduje o zastosowaniu tzw. leczenia celowanego); PET (pozytonowa tomografia emisyjna) - służy do wykrywania przerzutów.
Postępowanie
U około 19 procent chorych na raka płuc wdraża się leczenie chirurgiczne. Na operację są zwykle kierowani chorzy, u których średnica guzka nie przekracza trzech centymetrów (w I lub II stadium).
Zabieg usunięcia zmiany przeprowadza chirurg klatki piersiowej (w wielu ośrodkach można skorzystać z metody małoinwazyjnej, bez rozcinania klatki piersiowej).
Niezwykle ważne jest więc, by po uzyskaniu diagnozy i otrzymaniu skierowania do szpitala chora osoba trafiła na oddział torakochirurgii. Pacjent ma prawo sam wybrać szpital. W wyborze miejsca oraz metody terapii pomóc może fundacja Alivia (www.alivia.org.pl).
Po operacji czasem stosuje się chemio- i radioterapię (zależy to od pooperacyjnego wyniku histopatologicznego). Ma na celu zminimalizowanie ryzyka nawrotu choroby.
Zarówno chemię (najczęściej podaje się cis-platynę), jak i napromienianie promieniami rentgenowskimi lekarz onkolog może zaordynować jeszcze przed wykonaniem zabiegu, by zmniejszyć wielkość nowotworu (taki schemat leczenia stosuje się w przypadku trzeciego, czasami czwartego stadium zaawansowania choroby).
Leczenie farmakologiczne i radioterapię wdraża się też w sytuacji, gdy nie ma szansy na chirurgiczne usunięcie zmiany, bo nowotwór zajmuje zbyt dużą powierzchnię lub jest rozsiany.
Leki najnowszej generacji (terapia spersonalizowana) są dostępne w ramach programów lekowych prowadzonych pod patronatem Ministerstwa Zdrowia.
Dobierane są indywidualnie dla każdego pacjenta, po wykonaniu badań molekularnych. Bezpłatnym leczeniem w ramach programów lekowych objętych jest obecnie 40 tysięcy pacjentów z rakiem płuca.
Od niedawna dostępne są w Polsce nowe leki molekularne - alektynib i kryzotynib - oraz przeciwciała monoklonalne stosowane w immunoterapii (aktywują układ odpornościowy do walki z nowotworem).
Zobacz także:
