Jesienne dolegliwości żołądkowe

Przyczyn powstania wrzodów może być wiele. Najczęściej jest to bakteria Helicobacter pylori wywołująca zapalenie. Ale błonę śluzową żołądka mogą też uszkodzić długo przyjmowane niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe (np. aspiryna, naproksen). Czasem przyczyną jest nadmiar kwasu solnego produkowanego przez żołądek. Te czynniki sprawiają, że powstają ranki - nadżerki w błonie śluzowej. Z czasem mogą się powiększać i pogłębiać.

Objawy choroby

Bólowi towarzyszy ssanie w żołądku, kojarzone z głodem. Przy wrzodach żołądka ból bywa najbardziej dokuczliwy zaraz po posiłku. Natomiast w przypadku wrzodów dwunastnicy nasila się godzinę po jedzeniu, po przebudzeniu na czczo (tzw. ból głodowy) oraz w środku nocy. Zwykle musimy wtedy coś szybko zjeść. Oprócz bólu dokuczają wzdęcia, nudności, wymioty, zgaga.

Co zrobi lekarz

Gastroskopia to podstawowe badanie w podejrzeniu choroby wrzodowej. Musisz wykonać ją na czczo, nie jeść i nie pić co najmniej 6 godzin przed badaniem. Gastrolog wprowadza przez przełyk cienki, bardzo giętki przewód zakończony minikamerą. Przed badaniem tylna ściana gardła zostaje znieczulona miejscowo, co powstrzymuje wymioty i zmniejsza dyskomfort. Na monitorze widać, co dzieje się w żołądku i dwunastnicy. Zwykle przy wrzodach żołądka (dwunastnicy - nie) lekarz pobiera podczas gastroskopii wycinki z owrzodzonego miejsca. Ogląda je pod mikroskopem i ocenia, czy są zmiany nowotworowe. Na pobranej próbce może przeprowadzić test wykrywający obecność bakterii powodującej wrzody. Gdy wykonanie gastroskopii nie jest możliwe, lekarz skieruje na rtg żołądka z kontrastem. Może zlecić też tomografię komputerową przewodu pokarmowego.

Leczenie

Gdy przyczyną wrzodów jest bakteria Helicobacter pylori, potrzebne będą antybiotyki i przyjmowanie leku przeciwwrzodowego, który hamuje wydzielanie kwasu solnego. Kuracja trwa zwykle 10 dni. Natomiast, gdy wrzody zostały wywołane przez niesteroidowe leki przeciwzapalne, wystarczy przyjmowanie leku przeciwwrzodowego, odpowiednia dieta i odstawienie leków, które zaszkodziły. Musisz zrezygnować z potraw pobudzających wydzielanie kwasu solnego: mocnej herbaty, kawy, alkoholu, tłustych i smażonych dań, słodyczy, marynat, ostrych przypraw np. pieprz, chilli, imbir. Unikaj produktów, po których dolegliwości nasilają się. Po leczeniu będziesz mogła wrócić do dawnego menu.

Co możesz zrobić sama

Odżywiaj się regularnie, według zasady "mało, a często". 4-5 małych posiłków o stałych porach to podstawa. Jedz powoli, bez pośpiechu. Ostatni, lekki posiłek zjedz godzinę przed snem. Unikaj gorących i bardzo zimnych potraw. Zrezygnuj z papierosów. W leczeniu pomoże napój z siemienia lnianego - 1-2 łyżeczki nasion zalej szklanką wrzątku, odstaw na noc, pij następnego dnia po kilka łyków między posiłkami. Napój ma śluzowatą konsystencję i pokrywa wnętrze żołądka ochronnym filmem. Jeśli jednak właśnie z powodu tej konsystencji nie jesteś w stanie go pić przygotuj sobie herbatkę z nagietka. Łyżkę ziół zalej szklanką wrzątku, odstaw pod przykryciem do wystudzenia, pij między posiłkami.

Dokucza 1-2 godziny po obfitym, tłustym lub bardzo słodkim posiłku. Może pojawić się w nocy, po późno zjedzonej kolacji. Bywa objawem choroby, np. refluksowej, wrzodowej czy kamicy pęcherzyka żółciowego. Ale sporadycznie może zdarzyć się każdemu. Jej wystąpieniu sprzyja stres, palenie papierosów oraz zażywanie na pusty żołądek leków przeciwbólowych.

Objawy

Odczuwasz palenie, pieczenie w przełyku. Czasem, również w nadbrzuszu, a nawet ból w klatce piersiowej. Zgadze towarzyszy zwykle kwaśny lub gorzki smak w ustach, ssanie w żołądku, nudności, odbijanie.

Co zrobi lekarz

Gdy zgaga pojawia się rzadko, nie należy się niepokoić. Natomiast kiedy masz zgagę częściej niż dwa razy w tygodniu - lub towarzyszą jej wymioty, biegunka, zaparcia, skonsultuj się z lekarzem. Może być potrzebna gastroskopia, lub zrobienie innych badań, np. ekg, rtg, usg brzucha czy tomografii komputerowej klatki piersiowej.

Co możesz zrobić sama

Zrezygnuj z ubrań, które uciskają brzuch, np. ciasnych pasków. Ulgę przyniosą dostępne bez recepty leki zobojętniające kwas żołądkowy, np. Ranigast max ok. 6 zł. Pomóc może np. rozgryzienie kilku ziaren gorczycy. Mają odczyn zasadowy, który neutralizuje kwaśną treść w przełyku.

Bakterią można się bardzo łatwo zarazić przez jedzenie pokarmów brudnymi rękami, picie nieprzegotowanej wody z kranu, czy przez pocałunek - może znajdować się w ślinie. Najczęściej bakteria dostaje się do organizmu we wczesnym dzieciństwie - do piątego roku życia. To czas, kiedy mamy słabszą odporność. Helicobacter przylega do błony śluzowej żołądka i tam się namnaża. Niestety ma tę właściwość, że potrafi przetrwać latami w silnie kwaśnym środowisku żołądka, czasem nawet do końca życia. U wielu osób bakteria nigdy nie powoduje żadnych dolegliwości. Nie ma wówczas potrzeby jej leczenia. Możemy być nosicielami i o tym nie wiedzieć. Jednak u niektórych bakteria się uaktywnia. Wytwarza toksyny i enzymy prowadzące najpierw do ostrego, potem do przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka i dwunastnicy. Zakażenie może prowadzić do zaniku błony śluzowej żołądka, jej nadżerek, wrzodów żołądka, dwunastnicy, a nawet do raka żołądka.

Objawy zakażenia

U większości osób, gdy bakteria wnika do organizmu, nie pojawiają się żadne dolegliwości. Czasem mogą wystąpić przejściowe objawy przypominające zatrucie pokarmowe: ból brzucha, mdłości, brak apetytu. Ale wtedy trudno skojarzyć je z osiadaniem bakterii na stałe na śluzówce żołądka. Dopiero gdy dolegliwości ze strony układu pokarmowego, jak np. bóle, wzdęcia, uczucie ssania w żołądku, zgaga, nudności, powracają i nasilają się jesienią i wiosną, możemy podejrzewać zakażenie Helicobacter pylorii.

Co zrobi lekarz

Lekarz zleci wykonanie badania krwi na obecność przeciwciał IgG Helicobacter pylori. Miarodajny wynik można uzyskać, wykonując tylko badanie w laboratorium analitycznym. Określa ono ilość przeciwciał IgG we krwi - test ilościowy. Możesz też kupić test na obecność Helicobacter pylori w aptece, np. Helicobacter Test, ok. 23 zł. Wystarczy nanieść kroplę krwi z palca na pasek testowy. Wynik otrzymasz po kilku minutach. Ale taki test sprawdza jedynie, czy masz przeciwciała IgG związane z zakażeniem. Potwierdza kontakt z bakterią, a nie wykrywa infekcji. Obecność Helicobacter pylori można też sprawdzić, pobierając w trakcie gastroskopii wycinek śluzówki na tzw. test ureazowy (wynik już po kilku minutach).

Leczenie

Kurację lekami stosuje się, gdy dolegliwości są dokuczliwe, nasilają się. Trzeba wtedy zniszczyć bakterię. Lekarz przepisze ci dwa odpowiednio dobrane antybiotyki, które zażywa się równocześnie oraz lek przeciwwrzodowy hamujący wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Przy antybiotykach stosuje się także osłonowo probiotyk. Pamiętaj, by nie brać go razem z antybiotykiem, ale ok. 2 godziny po nim. Leczenie trwa 7-14 dni. Leki musisz wziąć do końca, nawet gdy dolegliwości wcześniej ustąpią. W 90 proc. kuracja niszczy bakterię, ale nie chroni przed ponownym zakażeniem.

Przyczyną choroby jest cofanie się kwaśnej treści żołądka do przełyku. Dzieje się tak, gdy dolny zwieracz przełyku (mięśniowa zastawka) jest nieszczelny lub nieprawidłowo się rozkurcza.

Objawy choroby

Charakterystyczną dolegliwością jest częsta, uporczywa zgaga. Kwaśna treść żołądkowa podrażnia błonę śluzową przełyku, sprawiając dolegliwości. Chorobę refluksową można pomylić np. ze stanem przedzawałowym. Ale ból nasila się po jedzeniu, w pozycji leżącej, przy schylaniu się - w chorobie serca nie ma takiej zależności. Może pojawić się kaszel, poranna chrypka, częste odbijanie.

Co zrobi lekarz

Zleci wykonanie gastroskopii. Czasem jest potrzebna manometria przełykowa. Na ok. 15 min gastrolog wkłada do przełyku specjalną sondę, która jest połączona z komputerem. Specjalny program komputerowy rysuje wykresy pokazujące, jak funkcjonuje zwieracz przełyku, czy całkowicie jest sprawny. Innym jeszcze badaniem, pozwalającym dobrze dobrać sposób leczenia jest tzw. pH metria.

Leczenie

Doraźnie można stosować dostępne bez recepty leki zobojętniające kwaśną treść w przełyku. Lekarz przepisuje najczęściej kurację lekami hamującymi wydzielanie kwasu solnego w żołądku.

Co możesz zrobić sama

Unikaj potraw tłustych, smażonych, pikantnych, słodkich. Zrezygnuj z papierosów, kawy, alkoholu, gazowanych napojów. Działają drażniąco na przełyk. Jedz 4 - 5 niezbyt obfitych posiłków dziennie. Dokładnie przeżuwaj każdy kęs. Zaraz po jedzeniu nie kładź się spać. W łagodzeniu objawów pomoże ci także spanie w odpowiedniej pozycji. Tułów i głowa powinny być uniesione kilkanaście centymetrów nad poziom łóżka. Staraj się kłaść na lewym boku.

Olga Kamińska

Kobieta i Życie 10/2010