Neurolog radzi: Leki nasenne

Sześćdziesięciotrzyletnia pacjentka skarży się na kłopoty z zasypianiem i wybudzaniem się w nocy. Podczas rozmowy z lekarzem okazało się, że problemy pojawiły się, gdy zaczęła komplikować się jej sytuacja rodzinna. W czasie badania neurolog nie stwierdził nieprawidłowości. Uznał, że problemy ze snem wynikają z nadmiernego napięcia związanego z sytuacją domową. Zalecił przyjmowanie citalopramu - leku przeciwdepresyjnego. Włączył też zolpidem, szybko działający lek nasenny.

Ważnymi czynnikami prowadzącymi do zaburzeń snu są: zmiana rytmu dobowego (sztuczne oświetlenie pozwalające na późniejsze chodzenie spać, praca w nocy i na zmiany), zwiększone narażenie na stres, zbyt szybkie tempo życia, niewłaściwe nawyki przed snem.  Choroby mogące powodować problemy ze snem to: bezdech senny, niewydolność krążenia, POChP, choroby układu nerwowego, bóle kręgosłupa i inne przewlekłe dolegliwości bólowe. 

Około 15 proc. przypadków to bezsenność pierwotna, w której nie udaje się zidentyfikować problemu.  

Najważniejsze jest rozpoznanie przyczyny i właściwe leczenie choroby podstawowej. 

W przypadku zaburzeń snu związanych z nadmiernym napięciem psychicznym i stresem, przede wszystkim należy spróbować wyeliminować ten czynnik. 

Jeśli nie jest to do końca możliwe, lekarz przepisze leki przeciwdepresyjne - poprawiają nastrój, zmniejszają napięcie emocjonalne, działają przeciwlękowo, a niektóre również nasennie.  Dobre efekty przynoszą citalopram, klomipramina, mianseryna, trazodon - nie uzależniają i pozwalają poprawić jakość życia oraz snu. 

Dodatkowo, bądź gdy kłopoty ze snem nie mają podłoża psychicznego, lekarz zaleci zwykłe leki nasenne - w krótkim czasie wywołują efekt nasenny, przyspieszając zasypianie. Do tej grupy należą: benzodiazepiny, np. diazepam, oksazepam (obecnie się od nich odchodzi, ze względu na szybki rozwój uzależnienia i niefizjologiczny sen, który wywołują),  nowsze leki, np. zolpidem, zopiklon - są bezpieczniejsze od benzodiazepin, a jakość snu po nich jest zdecydowanie lepsza. Ich działanie rozwija się w ciągu kilkunastu minut. Dodatkowo: - nie wpływają znacząco na funkcjonowanie w ciągu dnia, - są bezpieczniejsze w przypadku osób starszych oraz obciążonych innymi chorobami, - można je stosować w leczeniu krótkotrwałym, 4-6 tygodniowym, jako leki wspomagające zasypianie, - czasem zaleca się je jako leki doraźne lub w długotrwałym leczeniu (z przerwami).

Istotna w leczeniu zaburzeń snu jest zmiana zwyczajów przedsennych. Żeby bez problemów zasnąć: postaraj się chodzić spać zawsze o tej samej porze, wyeliminuj z sypialni wszystkie aktywności nie związane ze snem - oglądanie telewizji, czytanie, pracę z komputerem, jedzenie w łóżku, rozmowy przez telefon, nie leż w łóżku, jeśli masz problemy z zaśnięciem; gdy nie możesz zasnąć przez 15 minut, wstań, przejdź do innego pomieszczenia, posiedź tam jakiś czas, wyjdź na balkon, a później znów spróbuj się położyć - gdy nie przyniesie to efektów, powtórz schemat jeszcze raz.

Ogranicz aktywności przed pójściem do łóżka, nie wykonuj pracy fizycznej ani ćwiczeń później niż 2 godziny przed snem (paradoksalnie - by dobrze się wyspać, trzeba być wypoczętym). Staraj się wyciszyć przed snem, nie myśl za dużo, nie analizuj. Nie objadaj się przed pójściem spać; ostatni posiłek powinien być zjedzony najpóźniej 2-3 godziny wcześniej.

Rano wstawaj o stałej porze, nie wyleguj się, bo zaśniesz "na chwilę", a obudzisz po godzinie lub dwóch (niewyspana i zmęczona) i wieczorem znów będziesz mieć kłopoty z zaśnięciem.

Przedłużająca się bezsenność powoduje nowe problemy: kłopoty z pamięcią i gorszą koncentrację, drażliwość, chwiejność emocjonalną, bóle głowy, mniejszą wydolność fizyczną, obniżenie odporności i większą podatność na choroby, zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy i otyłości.