Tajemnicze kurcze - wszystko o tężyczce
Drętwieniu kończyn można zapobiegać, dostarczając organizmowi odpowiednio skomponowane elektrolity!
Czterdziestotrzyletnia pani Bożena skierowana została do poradni neurologicznej z powodu nawracających kurczów mięśni kończyn dolnych. Dokuczały jej od kilku lat, ale ostatnio znacznie się nasiliły. Zwykle zaczynały się od drętwienia palców stóp, potem obejmowały stopy i łydki. Pacjentka miała wrażenie, że mięśnie są bardzo napięte, często towarzyszyło jej też uczucie "wykręcania" stóp. Nie mogła wtedy nimi poruszać. Incydenty te trwały tylko kilka minut, ale często powtarzały się kilka razy w ciągu godziny. Atakom towarzyszył silny lęk i bicie serca, ból głowy i brzucha. W trakcie badania neurologicznego stwierdziłem u chorej żywe odruchy wywoływane przez opukiwanie ścięgien mięśni. Wykazywała też dodatnie objawy tężyczkowe. Skierowałem więc chorą na badanie EMG, EEG, EKG i echo serca i na oznaczenie poziomu wapnia i magnezu we krwi. Wyniki wskazywały na tężyczkę utajoną.
Na czym polega i jak objawia się tężyczka?
Tężyczka nie jest chorobą, a jedynie objawem różnych chorób. To stan nadmiernej pobudliwości nerwów i mięśni, związany ze zbyt niskim poziomem wapnia i magnezu we krwi. Wyróżnia się dwa jej rodzaje. Tężyczka jawna związana jest ze zbyt niskim poziomem wapnia we krwi. Do stanu tego doprowadzić może niewydolność przytarczyc, nerek i trzustki, niedobór witaminy D. Objawem są silne, często bolesne skurcze mięśni, zwykle zaczynające się od rąk i rozprzestrzeniające na cały organizm. Tężyczka utajona jest trudniejsza do rozpoznania. Jej podłożem jest najczęściej niedobór magnezu. Rzadko manifestuje się rzeczywistym skurczem mięśni, a pacjenci zgłaszają mnóstwo objawów, które trudno wiązać z tym rozpoznaniem. To stany lękowe, bezsenność, bóle w klatce piersiowej (na skutek kurczu mięśni gładkich naczyń wieńcowych), ból brzucha (kurcz mięśni przewodu pokarmowego), bóle głowy, omdlenia (kurcz naczyń mózgowych). Spotyka się też kołatania serca, nadpotliwość, uczucie ciała obcego w gardle lub przełyku.
Konieczne są szczegółowe badania
Na czym polega diagnostyka tężyczki? W obu postaciach jest taka sama. Najpierw lekarz przeprowadza badanie fizykalne. Opukując twarz chorego w połowie odległości między uchem a ustami, uzyskuje kurcz mięśni ust (tzw. objaw Chwostka). Po zaciśnięciu na przedramieniu mankietu do mierzenia ciśnienia - kurcz mięśni dłoni wywołany niedokrwieniem ręki (tzw. objaw Trousseau). Na chorobę wskazuje również obniżony poziom wapnia i magnezu w surowicy krwi. Przeprowadza się badanie elektromiograficzne (EMG), które określa przewodnictwo w nerwach i mięśniach obwodowych. Wykonuje się też EKG (może wykazać charakterystyczne dla niedoboru wapnia zmiany w przewodnictwie mięśnia sercowego), echokardiograficzne (z tężyczką często współistnieje wypadanie płatka zastawki mitralnej), EEG. A także USG brzucha i tarczycy, badania biochemiczne enzymów trzustkowych i parametrów nerkowych, badania hormonalne.
W jaki sposób leczy się chorobę?
Przy ostrym ataku tężyczki leczenie prowadzi się w szpitalu. Aby złagodzić kurcz, podaje się benzodwuazepiny (np. diazepam), a po stwierdzeniu rodzaju zaburzeń elektrolitowych (niedobór wapnia, magnezu) - dożylnie odpowiedni preparat. Czasem atak bywa tak silny, że niemożna czekać na wyniki badań - wówczas podaje się zarówno wapń, jak i magnez. Leczenie przewlekłe zależy od przyczyny. Przy niedoborze wapnia spowodowanym niewydolnością przytarczyc lub niedoborem witaminy D podaje się preparaty tej ostatniej i suplementuje wapń. W tężyczce utajonej - preparaty magnezu w połączeniu z witaminą B6.
dr Paweł Lipko, neurolog
Zycie na gorąco 37/2010
