To może być udar niedokrwienny mózgu

Sześćdziesięciosiedmioletnia pacjentka trafiła do szpitala z powodu opadnięcia prawego kącika ust, osłabienia prawej ręki i trudności w mówieniu. Objawy wystąpiły godzinę wcześniej.

W badaniu neurologicznym stwierdziłem niedowład prawych kończyn, nerwu twarzowego po prawej stronie i afazję, czyli zaburzenia mowy. W tomografii komputerowej głowy nie uwidoczniono świeżych zmian w mózgu. Wykonano też angio-TK naczyń mózgowych - badanie pozwalające uwidocznić naczynia doprowadzające krew do mózgu. Wykazało zamknięcie dużej tętnicy skrzepliną. Podano lek mający ją rozpuścić, jednak leczenie okazało się nieskuteczne.

Zleciłem trombektomię - zabieg usunięcia skrzepliny przy pomocy specjalnego cewnika wsuniętego do tętnicy mózgowej.

O udarze niedokrwiennym mówimy, gdy dochodzi do zaburzeń przepływu krwi przez naczynia zaopatrujące mózg. Skutkiem jest niedokrwienie i martwica fragmentu tkanki mózgowej. 

Najczęstszą przyczyną jest powstanie skrzepliny na istniejącej wcześniej w tętnicy blaszce miażdżycowej.

Rzadsze to: zwężenie lub niedrożność jednej z tętnic szyjnych, zator przedostający się do tętnicy mózgowej z krwią, np.  z serca, zapalenie naczyń, gwałtowny spadek ciśnienia krwi lub zaburzenia rytmu serca.

Objawy zależą od lokalizacji niedokrwienia. Zwykle obejmują:

- zaburzenia mowy (afazja) - chory nie może prawidłowo wypowiadać słów, choć rozumie, co się do niego mówi (afazja ruchowa) lub nie rozumie mowy, ale próbuje mówić, choć myli słowa (afazja czuciowa);

- opadnięcie kącika ust po jednej stronie z zachowanym prawidłowo zamykaniem oka oraz marszczeniem czoła - niedowład ośrodkowy nerwu twarzowego;

- osłabienie siły mięśniowej jednej kończyny lub kończyn po jednej stronie (rzadko dochodzi do osłabienia dwóch kończyn górnych lub dolnych);

- osłabienie czucia na jednej połowie ciała (rzadko występuje po obu stronach);

- brak zdolności poruszania oczami w jednym kierunku;

- ograniczenie pola widzenia po jednej stronie;

- zaburzenia równowagi.

Czasem jednym z pierwszych objawów jest napad padaczkowy, rzadko - ból głowy. Po stwierdzeniu wyżej wymienionych objawów lekarz zleca tomografię komputerową głowy lub rezonans magnetyczny - jest dokładniejszy; tomografia we wczesnej fazie udaru może go nie wykazywać. Następnie chory trafia do specjalistycznego oddziału udarowego.

W przypadku zamknięcia małych naczyń stosuje się trombolizę: podaje się dożylnie lek rozpuszczający skrzeplinę. Ale:

- leczenie musi być rozpoczęte przed upływem 4,5 godz. od wystąpienia pierwszych objawów;

- w tomografii komputerowej głowy nie może być widoczne ognisko niedokrwienne (jego obecność świadczy o martwicy tkanki mózgowej) ani krwotok; 

- lekarz musi mieć pewność, że u pacjenta w ostatnim czasie  nie doszło do poważnego krwawienia, urazu czy operacji (dlatego należy bardzo dokładnie zebrać wywiad od rodziny chorego).

Gdy zamknięte jest duże naczynie, lek może nie zdać egzaminu. Wtedy wykonuje się angio-TK naczyń mózgowych, aby dokładnie określić, które naczynie jest zamknięte, i kieruje się chorego na trombektomię - mechaniczne usunięcie skrzepliny. 

Zabieg odbywa się w ciągu  8 godzin od wystąpienia udaru. 

Od 1 grudnia całodobowe leczenie udaru tą metodą oferuje 7 ośrodków: Górnośląskie Centrum Medyczne w Katowicach, Kliniczny Szpital Wojewódzki nr 2 w Rzeszowie, Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Szpital Zachodni w Grodzisku Mazowieckim, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 w Lublinie, Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie.