Źle jest bez łez

A może łzy same spływają ci z kącików oczu bez powodu? Masz wrażenie, że pod powiekami na stałe zagościł piasek? Jeśli któryś z tych objawów zauważyłaś u siebie i w dodatku utrzymuje się on od dłuższego czasu, prawdopodobnie cierpisz na zespół suchego oka.

Powierzchnia oka pokryta jest cieniutką warstwą płynu (tzw. film łzowy), która zabezpiecza je przed wysychaniem. Stanowi też rodzaj smaru, który w czasie mrugania chroni oko przed otarciem. Aby było to możliwe, film łzowy musi się składać z trzech warstw: śluzu, wody i lipidów (tłuszczów).

Warstwa śluzowa sprawia, że łzy trzymają się powierzchni oka. W warstwie wodnistej rozpuszczone są substancje antybakteryjne oraz tlen, z którego korzysta nieunaczyniona rogówka. Na wierzchu filmu unosi się warstwa tłuszczowa, która ułatwia mruganie i ogranicza parowanie wody z łez. Dlaczego wysycha?

Zespół suchego oka to przewlekłe zapalenie spojówek i rogówki. Jego przyczyną może być niedostateczne wydzielanie łez lub ich nieprawidłowy skład. Zmniejszenie ilości łez najczęściej wiąże się z wiekiem. Jednak są też pewne grupy leków (np. nadciśnieniowe, przeciwdepresyjne, antykoncepcyjne lub na jaskrę), które zmniejszają wydzielanie łez.

Zaburzenia wydzielania łez mogę też być następstwem m.in. cukrzycy, chorób tarczycy oraz stawów. W efekcie następuje złuszczanie się nabłonka gałki ocznej. Oko traci ochronę przed mikroorganizmami i staje się podatne na zakażenia. Zaostrzeniu objawów sprzyja przebywanie w suchych lub klimatyzowanych pomieszczeniach, dym papierosowy oraz kurz.

Jeżeli zachodzi podejrzenie, że cierpisz na zespół suchego oka, musisz wykonać test Schirmera. Na jego podstawie lekarz ocenia ilość łez wyprodukowanych w ciągu 5 min. Jeśli jest ich mniej niż 15 mm - cierpisz na zespół suchego oka. Następnie określa się, jak długo łza utrzymuje się na powierzchni oka. Jeżeli czas ten jest krótszy niż 10 s oznacza to, że skład filmu łzowego jest nieprawidłowy.

Leczenie zespołu suchego oka polega głównie na dostarczeniu oczom brakujących łez w postaci kropli. Częstotliwość zakraplania zależy od nasilenia dolegliwości. W niektórych przypadkach okulista wprowadza maleńkie zatyczki do kanalików łzowych, dzięki czemu naturalne łzy dłużej utrzymują się na powierzchni oka. Jeżeli takie leczenie da poprawę, możliwe jest operacyjne zamknięcie kanalików łzowych.

Suchemu oku możesz pomóc, wietrząc często pomieszczenia i dbając o nawilżanie powietrza. Jeśli pracujesz przy komputerze, rób kilkuminutowe przerwy, mrugaj wtedy intensywnie i przez kilka sekund skup wzrok w odległym punkcie.

Świat i Ludzie 3/2012