Kultowy hotel z PRL-u zyska nowe życie. Znamy projekt przebudowy

Kraków będzie miał swoje Muzeum Architektury i Designu - to wiadomo od kilku lat. Nowy oddział Muzeum Narodowego w Krakowie będzie się mieścił w budynku dawnego hotelu Cracovia, który znajduje się naprzeciwko gmachu głównego wspomnianej instytucji.

Przypomnijmy: obiekt został zakupiony przez Skarb Państwa pod koniec 2016 roku od spółki Echo Investment za 29 mln zł. Od tamtej pory jest własnością MNK. W kwietniu 2023 roku został ogłoszony konkurs na koncepcję architektoniczną. Teraz na pytanie "co dalej z Cracovią" możemy odpowiedzieć: hotel zyska nowe życie. Znamy już wyniki konkursu na koncepcję przebudowy.

Zobacz też: Hit na mapie Krakowa. Słynne muzeum znów przyciągnie tłumy? "Zdarzają się kolejki"

Pierwsza nagroda w konkursie została przyznana projektowi przygotowanemu przez zespół Biura Projektów Lewicki Łatak, pod kierunkiem Dariusza Hermana, Piotra Lewickiego i Kazimierza Łataka.

- Pierwszą nagrodę przyznano pracy nr 201 za największą atrakcyjność przedstawionych rozwiązań architektonicznych i zagospodarowania terenu. Zaproponowane udostępnienie poziomu -1 dla funkcji instytucji kultury przy jednoczesnym udostępnieniu na te funkcje także obniżonego poziomu przed budynkiem i za nim, daje Cracovii i miastu nową wartość funkcjonalną i przestrzenną - czytamy w uzasadnieniu decyzji sądu konkursowego.

- Połączenie przedpola wejściowego, przejściem pieszym pod budynkiem, otwiera szanse na nową witalność obiektów zlokalizowanych od strony ogrodu i otwarcie zespołu od strony ulic: Józefa Kałuży i kwartałów zabudowy prowadzących do nabrzeży Wisły - zwraca uwagę sąd konkursowy.

Jury zwróciło również uwagę, że projekt najlepiej ze wszystkich uzyskał "sprawność funkcjonalno-przestrzenną przestrzeni i pomieszczeń nowego budynku". Członkowie sądu konkursowego docenili też proekologiczne i energooszczędne rozwiązania, jak i to, że architekci uwzględnili specyfikę budynku unikalnego pod względem struktury, elewacji i detalu.

- Wyjątkowe walory nowej struktury domu, najlepiej uwzględniające potrzeby użytkownika, wynikają z modernistycznego ducha istniejącej Cracovii. Cechuje je przy tym realność i optymalizacja ekonomiczna przyjętych rozwiązań pod kątem budżetu inwestycji. Biorąc pod uwagę specyfikę obiektu, projekt w najwyższym stopniu uwzględnia możliwość minimalizacji kosztów realizacji i eksploatacji. Także nadbudowa bryły zespołu dawnej restauracji została zaprojektowana z głębokim poszanowaniem nadrzędnych wartości architektonicznych zespołu, dając przy tym asumpt do szeregu nowych aktywności w ogrodzie - informują.

Na podium znalazły się również koncepcje zaprezentowane przez JSK Architekci (II miejsce) i Heinle, Wischer und Partner Architekci (III miejsce).

Zobacz też: Piramidy pod ochroną. Kultowe polskie uzdrowisko w rejestrze zabytków

Kilka miesięcy temu dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Andrzej Szczerski powiedział Interii:

- Muzeum w dawnej "Cracovii" staje się faktem. To kamień milowy w historii tego projektu. Weszliśmy na ścieżkę realizacyjną i pozostało tylko czekać na otwarcie.

Kiedy wejdziemy do odnowionej "Cracovii"? - Biorąc pod uwagę realne terminy budowlane i przetargowe, będzie to przełom roku 2027/2028 - przekazał Andrzej Szczerski.

W czerwcu 2021 roku minister kultury Piotr Gliński przyznał, że "być może w ostatniej chwili udało się wykupić budynek z rąk deweloperów i uchronić Kraków przed kolejną galerią handlową". Wówczas szacowany koszt przebudowy i adaptacji hotelu do potrzeb muzeum miał wynieść niemal 425 mln zł. Dyrektor MNK w rozmowie z Interią przyznał, że ze względu na obecną sytuację mogą one wzrosnąć, ale instytucja była na to przygotowana od początku. Szczerski podkreślał, że "wzrost nie będzie radykalny".

Budowa hotelu rozpoczęła się w 1960 roku i trwała pięć lat. Hotel - na zamówienie Polskiego Biura Podróży "Orbis" - zaprojektował ówczesny architekt miasta, Witold Cęckiewicz (1924-2023). Na liście jego najsłynniejszych realizacji znajdują się kino Kijów w Krakowie czy ambasada RP w New Delhi.

Wielkie otwarcie hotelu Cracovia nastąpiło 22 czerwca 1965 roku. Pięciopiętrowy obiekt, liczący ponad 150 metrów długości, posiadał 510 miejsc noclegowych w 314 pokojach i 9 apartamentach. W "Cracovii" działała restauracja dl 500 osób, a goście mogli również korzystać z kawiarni, sali konferencyjnej, a w późniejszych latach i kasyna. Działały tu również dwa sklepy Pewex, księgarnia, zakład fryzjerski spółdzielni Fala. W skład całego kompleksu wchodziły również 22 garażowe stanowiska i parking.

Po wejściu do hotelowego holu głównego gości witała złota mozaika autorstwa Krystyny Zgud-Strachockiej. Z kolei dawne biuro Orbisu zdobiła kompozycja "Miasta" Romana i Heleny Husarskich. Znajdowały się na niej motywy nawiązujące do miast Europy.

Kipiąca luksusem "Cracovia" była namiastką wielkiego świata w Krakowie. W czasach PRL-u to jeden z najbardziej luksusowych obiektów w Polsce.

- W momencie otwarcia był to po prostu rarytas. Przyciągał wielu ludzi, miał nowoczesną kuchnię i oferował wysokiej jakości usługi gastronomiczne. Tworzył pewnego rodzaju aurę luksusu, która wówczas na wielu osobach mogła robić spore wrażenie. A był to wtedy luksus reglamentowany, dostępny dla nielicznych - mówił Interii Michał Wiśniewski, kierownik ośrodka edukacji w Międzynarodowym Centrum Kultury, członek fundacji Instytut Architektury.

Wiśniewski zwracał również uwagę na wyjątkową architekturę obiektu.

- Hotel Cracovia jest modelowym przykładem wprowadzenia nowych trendów do polskiej architektury. Mamy wielkie przeszklenia w obu elewacjach i parterze. Po zmierzchu budynek był wielkim lampionem w przestrzeni miasta. Do tego towarzyszyła mu bryła kina Kijów, która jest przestrzenną rzeźbą uzupełnioną o dwie fantastyczne mozaiki - jedną  w środku, drugą od zachodniej strony na zewnątrz. Pod wieloma względami to budynek nasączony wysokiej jakości sztuką swojego czasu, sztuką modernistyczną, abstrakcyjną. Mamy tutaj pewnego rodzaju spójną kompozycję urbanistyczno-architektoniczną oraz artystyczną - wyjaśniał na łamach Interii.

Z jednej strony blask, luksus i wyjątkowa architektura, z drugiej - ciemniejsza strona epoki PRL-u. W tamtych czasach Cracovia była "hotelem na podsłuchu" - mikrofony umieszczano w podłodze czy ścianach.

- W IPN - ie mamy wiele metrów bieżących dokumentów pochodzących z hotelu Cracovia z podsłuchu, który był zamontowany w wielu pomieszczeniach. Były pokoje, gdzie kierowano gości będących pod nadzorem. Były to różne osoby. Na przykład specjaliści - inżynierowie, którzy przyjeżdżali do Krakowa w związku z rozwojem kombinatu metalurgicznego w Nowej Hucie. Takie osoby z Zachodu były zapraszane do Krakowa i z reguły już od lotniska podążał za nimi ogon. Często było w to zaangażowanych wiele osób i samochodów, aby takiego "delikwenta" śledzić i obserwować przez cały czas pobytu w Krakowie - opowiadał Michał Wiśniewski.

Więcej o historii hotelu przeczytacie w artykule: Kipiał luksusem. Hotel Cracovia. Perła PRL-u, która działała jak magnes

***