Wszystkie arrasy króla – niezwykła ekspozycja na Wawelu
Z czym kojarzy ci się Zamek na Wawelu? Na takie pytanie większość osób odpowie: z kaplicą Zygmuntowską, kasetonami w Sali Poselskiej, arrasami. Ostatni z tych symboli artystycznego bogactwa Wawelu wkrótce, po raz pierwszy w historii, będzie można obejrzeć w pełnej krasie.
Beata Zawrzel/REPORTERReporter
Wszystkie arrasy króla – niezwykła ekspozycja na Wawelu
Z czym kojarzy ci się Zamek na Wawelu? Na takie pytanie większość osób odpowie: z kaplicą Zygmuntowską, kasetonami w Sali Poselskiej, arrasami. Ostatni z tych symboli artystycznego bogactwa Wawelu wkrótce, po raz pierwszy w historii, będzie można obejrzeć w pełnej krasie.
Przemierzając kolejne, przeznaczone na ekspozycję w komnaty, coraz bardziej zanurzamy się w historię. Kolejno mijamy: arrasy herbowe, werdiury z przedstawieniami zwierząt i wielkoformatowe tkaniny, ilustrujące opowieści z Księgi Rodzaju. – Taka okazja zdarza się raz na sto lat – mówi Magdalena Ozga, kuratorka wystawy. – Po raz pierwszy od roku 1921 roku, kiedy tkaniny zaczęły wracać do Polski, pokazujemy cały zasób najważniejszej kolekcji tapiserii w Polsce i jednej z najważniejszych w Europie. Styl.pl
Ekspozycja, zaaranżowana na dwóch piętrach wawelskiego zamku, zaczyna się dość nietypowo, bo od współczesnych prac, autorstwa Mirosława Bałki i Łukasza Maciejowskiego. - Chcemy pokazać, że zygmuntowskie tapiserie inspirują współczesnych twórców. Pierwszy obraz Marcina Maciejowskiego odnoszący się do arrasów powstał jeszcze w trakcie jego studiów na ASP. Teraz podarował nam kolejne dzieło „Wizyta na Wawelu”. A Mirosław Bałka przygotował – z myślą o naszej wystawie – dwie instalacje – opowiada Dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu, dr hab. Andrzej Betlej.Styl.pl
To materiał na książkę albo - sięgając po nieco modniejsze formy - sensacyjny serial. Gdyby ktoś zdecydował się takie dzieło nakręcić, jego akcja zaczęłaby się w XVI wieku, na dworze Zygmunta Augusta. Ten rozmiłowany w sztuce i kolekcjonerstwie władca, by uczynić za dość swemu artystycznemu smakowi, zamawia w brukselskiej pracowni cykl arrasów do swoich komnat. Zamówienie jest dość ekscentryczne: zleceń o podobnej skali nikt wówczas nie wydaje. Forma jednak, jak najbardziej wpisuje się w ówczesne trendy: klasycznie portretowane ciała, dbałość o anatomię, umiejętność obserwacji przyrody, perspektywa, zdolność uchwycenia ruchu, wszystko to sprawia, że arrasy, umieszczone w wawelskich komnatach, stawiają te wnętrza w jednym rzędzie z wystrojem wysmakowanych, włoskich rezydencji. Polska, choć geograficznie tak odległa od kolebki nowożytności, po raz kolejny pokazuje, że gdy chodzi o sztuke, znajduje się w centrum Europy. Beata Zawrzel/REPORTERReporter
Te niezwykłe tapiserie zachwycają nie tylko kunsztem kompozycji, ale również feerią kolorów i blaskiem złotych nici. Bezcenne tkaniny zostały bowiem starannie odnowione, co w przypadku wielu z nich trwało kilka lat. – Konserwacja tkanin, w przeciwieństwie do konserwacji malarstwa, jest procesem bardzo żmudnym i czasochłonnym, wymaga nie tylko technicznych umiejętności, ale również wczucia się w atmosferę pracy tkacza w XVI wieku – tłumaczy Jerzy Holc, kierownik pracowni konserwatorskiej Zamku Królewskiego na Wawelu. Jednymi z najbardziej zniszczonych arrasów były te, które w tzw. skrzyni nr sześć, w 1939 roku wywieziono do Rumunii. Kryjące się w skrzyni dziewięć tkanin zostało zalanych wodą deszczową i w takim zawilgoconym środowisku przebywało przez kilka miesięcy, aż do stycznia 1940 roku. – Arrasy trzeba było odkazić, usunąć zniszczenia, podszyć płótnem. Jeden z nich, konserwowano aż dziesięć lat – tłumaczy Jerzy Holc.Beata Zawrzel/REPORTERReporter
I tak, akcja dochodzi do dnia dzisiejszego, kiedy to po raz pierwszy w historii zwiedzający mogą zobaczyć wszystkie, znajdujące się w wawelskich zbiorach arrasy króla Zygmunta Augusta. Beata Zawrzel/REPORTERReporter
Po kilku powolnych ujęciach, które pozwoliłyby widzowi nacieszyć się pięknem ponad 130 niezwykłych tkanin, akcja serialu o arrasach powinna przyspieszyć. W 1655 na Polskę najeżdżają Szwedzi, a Jan II Kazimierz Waza, wywozi arrasy do Malborka, następnie dzieła zostają rozproszone po kilku polskich rezydencjach, później, po rozbiorach, do Rosji wywozi je caryca Katarzyna. Bezcenne tkaniny wracają do Polski w 1921 roku. Na krótko jednak - za niecałe dwie dekady wybucha przecież wojna: na trzy dni przed wkroczeniem Niemców do Krakowa, tkaniny zostają ewakuowane do Rumunii, a następnie do Francji, Anglii, wreszcie do Kanady. Do kraju ostatecznie wracają w 1961 roku. Beata Zawrzel/REPORTERReporter
Wystawę uzupełniają archiwalne fotografie ukazujące królewskie arrasy w zaskakujących kontekstach społeczno-historycznych. Zobaczymy m.in. zdjęcie z Brigitte Helm – gwiazdą filmu „Metropolis” (1927) w reż. Fritza Langa, która gościła na Wawelu i podziwiała Zygmuntowską kolekcję. Ekspozycja zostanie otwarta 18 marca, a będzie można oglądać ją do 31 października. – Wystawa potrwa pół roku, ale chciałbym, by została zapamiętana na zawsze: jako pomnik znaczenia fundacji królewskiej, jako upamiętnienie tych, którzy kolekcję tworzyli, i tych, którzy o nią przez wieki się troszczyli. Nie pozwolimy o tym zapomnieć – podsumowuje dr hab. Andrzej Betlej. 123RF/PICSEL
